Οι λόγοι της ήττας της Αρμενίας στον Καύκασο. Η Άγκυρα στο προσκήνιο…και ομιχλώδες το γεωπολιτικό τοπίο.
Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε Δρούγος
Διεθνολόγος– Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Σε κατάσταση-σοκ η Αρμενία λόγω της ταπεινωτικής συνθηκολόγησης στο θέμα του θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, της υπολογίσιμης επιστροφή της πολεμικής μηχανής των Αζέρων ,αλλά και της αναβάθμισης ως και αυξημένης συμμετοχής του Τουρκικού στρατιωτικό-διπλωματικού παράγοντα στη Υπερκαυκασία.
Στο εσωτερικό της χώρας η κατάσταση είναι περίπλοκη με ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού φάσματος να απαιτεί την άμεση παραίτηση του φιλοδυτικού πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν ως και της ηγεσίας των Αρμενικών ενόπλων δυνάμεων, που τους χαρακτηρίζουν ως ενδοτικούς, φοβικούς , ριψάσπιδες ως και υπεύθυνους για την εκ νέου εκδίωξη και υποχώρηση των Αρμένιων από την περιοχή και τη νέα προσφυγιά για δεκάδες χιλιάδες οικογένειες.(έστω και αν η Αρμενική παρουσία στην περιοχή δεν είχε την κάλυψη της διεθνούς κοινότητας, μιας και ο θύλακας είναι εντός Αζερικού εδάφους).Από την άλλη πλευρά ο Πασινιάν και ο αντιστράτηγος στρατηγός Γκασπαριάν επισημαίνουν ότι μετά την κατάληψη της δεύτερης σε σπουδαιότητα πόλης Σούσα, η όλη αμυντική διάταξη των Αρμενίων αυτονομιστών ήταν στη κόψη του ξυραφιού , η κατάρρευση του μετώπου δεδομένη και οι απώλειες σε έμψυχο δυναμικό ανεξέλεγκτες.
Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις
Πρώτο : Η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας στο να επιλύσει επί 28 συνεχή χρόνια το πρόβλημα της μετά-Σοβιετικής “παγωμένης διένεξης” του Αρμενικού θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ (πρωτοβουλία ΟΑΣΕ, το τρίο του Μινσκ δηλαδή Ρωσία-Γαλλία-ΗΠΑ), είχε καταστήσει το Γερεβάν να πιστεύει ,ότι δεν πρόκειται να αλλάξει το στάτους κβο που ήταν αποτέλεσμα του νικηφόρου πολέμου του 1992-1994.Με απλά λόγια η Αρμενία αποκοιμήθηκε ,και δεν είχε αντιληφθεί την διαμορφούμενη νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων στο νότιο Καύκασο. Είχε υποτιμήσει την ανασυγκρότηση των Αζερικών στρατιωτικών δυνάμεων, την επιλεκτική στρατιωτική παρουσία Αμερικανών -Τούρκων και Ισραηλινών(συμβούλων -εταιριών αμυντικού υλικού-ειδικών δυνάμεων κα) στο Μπακού ,ενώ δεν είχε -πλην μικρής συμμετοχής σε ορισμένες αποστολές του ΝΑΤΟ σε Κόσοβο και Αφγανιστάν-υπολογίσιμη στρατιωτική διπλωματία.(και αυτές ειδικά΄ στο Κόσοβο με Ελληνική υποστήριξη) Ήταν ως κράτος σε απομόνωση και οικονομική καχεξία επί χρόνια. Επίσης δεν είχε Ρωσικές εγγυήσεις ότι η περίπτωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν πέραν των ορίων της Συνθήκης της Τασκένδης περί συλλογικής ασφάλειας του 1992.
Δεύτερο: Η Αρμενία όλα αυτά τα χρόνια δεν αντελήφθη ότι η Μόσχα την ενέταξε σε δεύτερη κατηγορία ενδιαφέροντος για τα συμφέροντά της .Η Ρωσία μετά την απώλεια της Γεωργίας(πλην των περιοχών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας που ανακατέλαβε το καλοκαίρι του 2008),στράφηκε πιο πολύ στο πλούσιο Αζερμπαϊτζάν για λόγους πολιτικούς, γεωγραφικούς, ενεργειακούς, αλλά και εξ αιτίας της συνθήκης για την ασφάλεια στην Κασπία Θάλασσα του 2018(Ρωσία- Ιράν-Αζερμπαϊτζάν- Καζακστάν- Τουρκμενιστάν). Τα πάγια συμφέροντα της Ρωσίας έδειχναν προς το Μπακού και όχι προς την φτωχή περίκλειστη και ατονική Αρμενία Παρά το φλερτ του Αζερμπαϊτζάν με τις φιλοδυτικές Ουκρανία και Γεωργία(και ως ένα βαθμό και την Μολδαβία),η Μόσχα πούλησέ πολλά όπλα (ειδικά στην αεροπορία) του Μπακού. ενώ η κυβερνώσα ελτί των Αζέρων υπερτερεί κατά πολύ των Αρμενίων.
Τρίτο : Οι Αρμένιοι υποβάθμισαν τον αναθεωρητικό και επεκτατικό ρόλο ως και εμπειρίες της Άγκυρας στα διάφορα επιχειρησιακά μέτωπα στην Μεσοποταμία και στην Τριπολιτάνα της Λιβύης. Η Άγκυρα σταδιακά αύξανε την επιρροή της και προωθούσε πολύπλευρα την στρατιωτική συνεργασία με πολλούς τοπικούς παράγοντες σε Τρίπολη, Ιντλίμπ, Ντόχα, Τζαραμπλόυς, Μογκαντίσου και Μπακού. Δυστυχώς η Αρμενία υστερεί σε σοβαρούς πολιτικό-στρατιωτικούς αναλυτές, ενώ η δομή του στρατεύματος της είναι απαρχαιωμένη και ακόμα Σοβιετοποιημένη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ρωσική στρατιωτική βάση του Γκιούμρι που είναι μία καθαρή περίπτωση παρηκμασμένης Σοβιετοκρατίας τριάντα χρόνια μετά την διάλυση της, μιας από κάθε πλευράς “οστεοπορωμένης” στρατιωτικής Σοβιετίας. Επίσης οι Αρμένιοι εγκλωβισμένοι στη “νοοτροπία οχυρού” δεν ανέγνωσαν καλά τα σύγχρονα μηνύματα που εξέπεμπε η αλλαγή σκηνικού στο εσωτερικό του Αζερμπαϊτζάν και οι διευρυμένες γεωοικονομικές, ενεργειακές ως και εξοπλιστικές σχέσεις με το Ισραήλ ,που το Εβραίικό κράτος έθεσε ως στόχους από το 2014 την ενδυνάμωση των σχέσεων του με το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν , αδιαφορώντας για την Αρμενία.
Τέταρτο :Ο Πασινιάν πολιτικά είναι άσχετος και πολύ αδύναμος για ηγεσία κράτους. Ήρθε στην εξουσία εκμεταλλευόμενος μία συγκυρία μέσω μίας “΄έγχρωμης πολιτικής επανάστασης(όχι όμως του διαμετρήματος της Ουκρανίας και της Γεωργίας). Δεν είναι γνωστός διεθνώς και δεν έχει ισχυρά εναλλακτικά , στην αντι-Ρωσική στάση που υιοθέτησε σε κάποια ζητήματα. Επίσης δεν ανέλυσε τις πρόσφατες εξελίξεις και την ύπουλη κι υβριδική συμπεριφορά της Μόσχας στην επίσης περίκλειστη Λευκορωσία. Ερχόμενος στην εξουσία δεν επικεντρώθηκε στην εξάλειψη ή και μείωση της επιρροής των διαφόρων πάμπλουτων ηγεμονίσκων(γνωστών σιλοβίκι) που πρωτοστατούν στην επί χρόνια διαφθορά στην Αρμενία ,σε βαθμό μάλιστα που δεν ανανέωσε καθόλου τα εξοπλιστικό δυναμικό της.(ο αμυντικός εξοπλισμός της Αρμενίας είναι τραγικά χαμηλός)
Συμπερασματικά η Αρμενία θα πρέπει να ανασυγκροτηθεί στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο της, να συμβιβαστεί με τη νέα πραγματικότητα στο νότιο Καύκασο, να “ανοίξει “την διπλωματία της, να παρακολουθεί την συνεχή Τουρκική διείσδυση σε Υπερκαυκάσιους Μουσουλμανικούς πληθυσμούς ,και να συνεργαστεί πιο ουσιαστικά με την Ελλάδα σε αρκετούς τομείς με πιο επικεντρωμένη και εμφατική τάση στον στρατιωτικό τομέα.
