Όπως αναφέρει ο Paul Goble, σε πρόσφατο άρθρο του στο Eurasia Daily Monitor, Κινέζοι αξιωματούχοι δεσμεύτηκαν για τη κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από τη Bόρεια Κίνα, μέχρι τη τεράστια και πλούσια σε πόρους Δημοκρατία της Σαχά, στη ρωσική Άπω Ανατολή.
Σύμφωνα με τη Wikipedia, η Δημοκρατία της Σαχά ή Γιακουτία είναι ομοσπονδιακό κρατίδιο της Ρωσίας και το σημαντικότερο λιμάνι του ποταμού Λένα. Από τους Σαχά πήρε το όνομά της και η περιοχή Σαχαλίνη.
Έχει έκταση 3.103.200 χλμ² (εκ των οποίων το 40% εντός του Αρκτικού Κύκλου) στην ανατολική Σιβηρία και είναι σχεδόν ίση με την Ινδία. Είναι όμως και μία από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές του κόσμου ( 0,3 κάτοικοι / τετραγωνικό χιλιόμετρο).
Η πλειοψηφία (45,5%) των κατοίκων ανήκει στους αυτόχθονες τουρκογενείς Σαχά ή Γιακούτιους. Οι υπόλοιποι, σύμφωνα με απογραφή του 2002, είναι Ρώσοι (41,2%), Ουκρανοί (3,6%) και λοιποί( ~4%).
Η Δημοκρατία των Σαχά είναι παγκοσμίως γνωστή για τα άλογα και τους πολύτιμους λίθους της ( το 1/4 της παγκόσμιας παραγωγής διαμαντιών εξορύσσεται από το υπέδαφός της).
Από τη συμφωνία προκύπτουν τα ακόλουθα.
Πρώτον, η σχεδιαζόμενη σιδηροδρομική γραμμή θα επεκτείνει την υποδομή της Κίνας πολύ πιο βαθιά στο ρωσικό έδαφος. Μέχρι τώρα το Πεκίνο είχε κατασκευάσει γέφυρες και εργοστάσια ακριβώς βόρεια των συνόρων, αλλά γενικά είχε αποφύγει να μπει βαθύτερα στο εσωτερικό της Ρωσίας.
Δεύτερον, η Κίνα και η ομοσπονδιακή δημοκρατία Σαχά φαίνεται να έχουν καταλήξει σε αυτή τη συμφωνία από μόνες τους, καθώς η Μόσχα είχε δηλώσει έμμεσα, οικονομική αδυναμία κατασκευής ανάλογου έργου, δεδομένου του κόστους του πολέμου κατά της Ουκρανίας.
Τρίτον, η διαδρομή θα κατασκευαστεί με βάση παραχωρήσεις, προς τη Κίνα, για μακροπρόθεσμη πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της περιοχής με αντάλλαγμα την κατασκευή της σιδηροδρομικής σύνδεσης.

Βραχυπρόθεσμα, αυτή η νέα κινεζική πρωτοβουλία θα ωφελήσει, προωθώντας τις αυξημένες εξαγωγές στην Κίνα.
Αλλά μακροπρόθεσμα, μια τέτοια διαδρομή θα φέρει την ευρύτερη περιοχή στη ρωσική Άπω Ανατολή, πολύ πιο κοντά στο Πεκίνο παρά στη μακρινή Μόσχα και θα δημιουργήσει στο μυαλό πολλών Ρώσων, το φόβο, ότι η Κίνα γίνεται η ύψιστη δύναμη στην περιοχή.
Λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών και δυσκολιών κατασκευής και συντήρησης, οι Κινέζοι θα αναγκάζονταν να φέρουν υλικά και εργατικά χέρια, αυξάνοντας το πληθυσμό των Κινέζων «φιλοξενούμενων εργατών». Θα δημιουργούσαν έμμεσα μια κινεζική μειονότητα στη ρωσική γη.
Σε έκθεση του, το 2017, το ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (RIAC) είχε σημειώσει στις προκλήσεις για το 2018 «την αυξανόμενη ασυμμετρία στις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της Ρωσίας με την Κίνα» προτείνοντας στις άμεσες προτεραιότητες της ρωσικής διπλωματίας το «κλείσιμο της ψαλίδας».
Οι καλές διμερείς σχέσεις και η αντιαμερικανική διάσταση τους, δεν επιτρέπουν στη Ρωσία να δει καθαρά την ολοένα και μεγαλύτερη αυτή «ασυμμετρία» ως απειλή για την ασφάλεια και την κυριαρχία της, χωρίς να αντιλαμβάνεται, ότι περιορίζει τις φιλοδοξίες της.
Λόγω των τεταμένων σχέσεων με την Ευρώπη, η Μόσχα ενισχύει την “στρατηγική συμμαχία” με την Κίνα. Όμως το Πεκίνο έχει τη δική του ατζέντα και προτάσσει τα δικά του συμφέροντα.
Η Κίνα, αν και πλούσια σε παραγωγική ικανότητα, είναι φτωχή σε πόρους. Αυτή η υπανάπτυκτη περιοχή της Ρωσικής Άπω Ανατολής, είναι πλούσια σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ξυλεία και πολύτιμα ορυκτά, όπως χαλκό, διαμάντια, μόλυβδο, ψευδάργυρο, βωξίτη, νικέλιο, κασσίτερο, υδράργυρο, χρυσό και ασήμι.
Η Ρωσία δεν μπόρεσε να αναπτύξει την περιοχή. Το 2020, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, ανακοίνωσε σχέδια για επενδύσεις δισεκατομμυρίων. Σε μια προσπάθεια να εποικίσει την περιοχή, πρόσφερε δωρεάν γη σε όσους θα μετακινούνταν εκεί. Ωστόσο, ο πληθυσμός της περιοχής μειώθηκε κατά 100.000, μεταξύ 2012 και 2018 .
Μια έρευνα στην περιοχή από το Πανρωσσικό Κέντρο Έρευνας Κοινής Γνώμης διαπίστωσε ότι το 48 % των κατοίκων εκεί θέλουν να φύγουν από την περιοχή. Οι υποδομές είναι ελλιπείς. Οι χειμώνες είναι σκληροί. Η τούνδρα δεν υποστηρίζει εύκολα δρόμους. Και φαίνεται ότι οι Ρώσοι δεν θέλουν να μετακομίσουν εκεί. Μεσοπρόθεσμα, εκτιμάται ότι οι εθνικά Ρώσσοι πολίτες, θα αποτελούν μειοψηφία. (Υπόψη ανάλογη Ελληνοτουρκική σύγκριση, ειδικά στα νησιά και Κύπρο).
Αντίθετα, οι τρεις κινεζικές επαρχίες που συνορεύουν με τη περιοχή, έχουν συνολικά πληθυσμό πάνω από 109 εκατομμύρια ανθρώπους, έναντι 6 του αντίστοιχου ρωσικού .

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σύμφωνα με έρευνα του BBC Russia, χιλιάδες κινέζοι αγρότες έχουν εγκατασταθεί στις ρωσικές περιοχές, ΒΑ της Κίνας, καθώς και πολλές επιχειρήσεις έχουν αναπτυχθεί μετά το 2008. Πλέον περίπου 2,5 εκατ, εκτάρια καλλιεργήσιμης γης, έχουν περιέλθει στα χέρια Κινέζων, είτε ως ιδιοκτησίες, είτε ως εκχώρηση/ενοικίαση, ενώ πολλοί εργάζονται ως εποχιακοί εργάτες.
Η μεγάλη δημογραφική ανισότητα εκατέρωθεν των συνόρων και οι ιστορικές εδαφικές διαφορές των δύο χωρών, κάνουν τη περίφημη δήλωση των δύο ηγετών, περί «φιλίας χωρίς όρια», να φαντάζει επιφανειακή. Η Κίνα αφήνει ανοικτές τις όποιες προθέσεις επέκτασής της.
Η στρατιωτική φήμη της Ρωσίας, έχει πλέον υποστεί σημαντική ζημιά στο συμβατικό πλαίσιο και ως εκ τούτου δεν φαίνεται ικανή να τρομοκρατήσει τη Κίνα. Επίσης έχει τρωθεί το διεθνές status της Ρωσίας. Η πρόσφατη διαμεσολάβηση και συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, δείχνει ότι η Κίνα αναλαμβάνει πλέον ρόλο διεθνούς ειρηνοποιού.
Ως εκ τούτου, μια αποδυναμωμένη και απομονωμένη από τη Δύση, Ρωσία, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να ευθυγραμμιστεί με την Κίνα, τοποθετώντας τη χώρα ως μικρότερο εταίρο σε μια συμμαχία όχι μόνο για μια σύντομη περίοδο έως ότου ανακάμψει από την πόλεμο, αλλά μακροπρόθεσμα, για τις επόμενες δεκαετίες.
Ο βασικός γεωπολιτικός παράγοντας στις σινο-ρωσικές σχέσεις είναι πάνω απ’ όλα η Σιβηρία. Η στάση της Κίνας απέναντι στη Σιβηρία είναι εδώ και καιρό αντικείμενο συζήτησης. Η ασφαλής πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της θα σήμαινε μια ευνοϊκότερη εγγύηση για την ασφάλεια της οικονομίας της Κίνας, ενώ η Σιβηρία υπό εχθρική κυριαρχία θα την στραγγάλιζε.
Επίσης, καθώς η βόρεια Κίνα διψάει για νερό, η λίμνη Βαϊκάλη, στη νότια Σιβηρία, θα αποτελούσε μια άριστη πηγή , τόσο για άρδευση των αγροτικών περιοχών, όσο και για κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού.
Σε μια ειδική έκθεση του Atlantic Council, τίθεται ο προβληματισμός: Η Ρωσία πρέπει επιτέλους να αποφασίσει τι προτιμά; Να γίνει για λίγο ένα «βιομηχανικό εξάρτημα» της Ευρώπης ή ένα παράρτημα πρώτων υλών της Κίνας για πάντα». Αλλά φαίνεται ότι μάλλον έχει αποφασίσει ή έχει αναγκαστεί να αποφασίσει.
Του Απόστολου Τσιμογιάννη
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι ανώτατος αξκός (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.