Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο υπουργός ενόπλων δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου επεσήμανε χθες ότι η Ρωσία υπέστη “λειτουργική και επιχειρησιακή ήττα” στη Μαύρη Θάλασσα το τελευταίο χρονικό διάστημα.Ο Τζέιμς Χίππει τόνισε ότι το ρωσικό πολεμικό ναυτικό δέχθηκε τις τελευταίες εβδομάδες καίρια πλήγματα από τις πυραυλικές και άλλες επιθέσεις με drones του Κιέβου στην Κριμαία και στη Σεβαστούπολη ,οι όποιες ανάγκασαν τη διοίκηση του Ρωσικού στόλου να διασκορπίσει τα πλοία της σε άλλα λιμάνια( πχ Νοβοροσίμπιρσκ ) ,τα οποία αποστασιακά είναι μακριά από τα ελεύθερα λιμάνια της νοτιοδυτικής Ουκρανίας(περιοχή Οδησσού) .Μιλώντας χθες σε εκδήλωση για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια στη Βαρσοβία είπε, ότι παρά την ως ένα βαθμό “απογοήτευση” ορισμένων δυτικών συμμάχων για τον αρκετά αργό ρυθμό της χερσαίας αντεπίθεσης της Ουκρανίας στα ανατολικά και νοτιοανατολικά κατεχόμενα τμήματα της χώρας(Ντονμπάς, Ζαπορίζια) η ναυτική επιτυχία του Κιέβου είναι “εξίσου σημαντική” με την ουκρανική χερσαία ανακατάληψη της περιφέρειας του Χάρκοβο.(πριν ένα χρόνο).
Στο μεταξύ η Ουκρανία έχει προχωρήσει σε εναλλακτικές επιλογές μεταφοράς των σιτηρών της αγνοώντας την απόσυρση της Μόσχας από την διεθνη συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Ειδικότερα δέκα πλοία ολοκλήρωσαν τα ταξίδια τους από και προς τα μεγάλα ουκρανικά λιμάνια στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα ,χωρίς επεισόδια τις τελευταίες εβδομάδες, αψηφώντας τις απειλές της Ρωσίας να τα στοχοποιήσει . Η διέλευση των πλοίων σηματοδοτεί ότι το τολμηρό στοίχημα της Ουκρανίας να δημιουργήσει τη δική της εμπορική οδό μετά την κατάρρευση ενός ασφαλούς διαδρόμου που είχε συμφωνηθεί με τη Ρωσία αποδίδει καρπούς. Μέχρι στιγμής η επιτυχία είναι ως επί το πλείστον περιορισμένη με την κυκλοφορία των πλοίων να απαιτεί ακόμη προσεκτικούς ελιγμούς κοντά στις ακτές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας καθώς τα πλοία κατευθύνονται για να φορτώσουν προς την Ουκρανία.
Η Ρωσία είχε προηγουμένως απειλήσει να πλήξει τα πλοία που πλέουν στην Ουκρανία ως εχθρικά και τον Αύγουστο άνοιξε πυρ εναντίον ενός για να το αναγκάσει να σταματήσει για ελέγχο. Τον Ιούλιο, ο Πούτιν ακύρωσε μια συμφωνία ( που υπεγράφη με μεσολάβηση της Τουρκίας και του ΟΗΕ) και επέτρεπε την ασφαλή διέλευση πλοίων που εξήγαν ουκρανικά σιτηρά και άλλα τρόφιμα από τα τρία βασικά και ελεύθερα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Δύο πλοία έφτασαν στην Οδησσό την Κυριακή ενώ δύο ακόμη πλοία έφτασαν στο Τσορνομόρσκ , σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν το θέμα, ενώ τα στοιχεία παρακολούθησης πλοίων δείχνουν ότι το πλοίο “New Legacy” έφτασε στο τρίτο λιμάνι Πιβντένιε την ίδια μέρα. Αυτά προστίθενται σε άλλα πέντε πλοία που ήδη διέσχισαν τον νέο διάδρομο, φόρτωσαν φορτία και απέπλευσαν στις 16 Σεπτεμβρίου από τα ουκρανικά λιμάνια.
Ξεχωριστά, πέντε πλοία που είχαν εγκλωβιστεί στην Ουκρανία από την αρχή του πολέμου τον Φεβρουάριο τυ 2022 χρησιμοποίησαν την ίδια διαδρομή για να αποπλεύσουν από τα λιμάνια, πριν φτάσουν τα εισερχόμενα σκάφη. Τα ταξίδια εξακολουθούν να είναι αριθμητικά λίγα σε σύγκριση με τα εκατοντάδες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της “Πρωτοβουλίας για τη Μαύρη Θάλασσα’ . Βάσει της συμφωνία για ασφαλή διάδρομο, όλα τα πλοία που κατευθύνονταν προς την Ουκρανία έπρεπε να υποβληθούν σε επιθεωρήσεις στην Κωνσταντινούπολη και μετέφεραν μόνο γεωργικά προϊόντα. Ενώ οι επιθεωρήσεις επιβράδυναν σημαντικά τις μετακινήσεις , πολύ περισσότεροι πλοιοκτήτες ήταν πρόθυμοι να συμμετάσχουν καθώς η διεθνής υποστήριξη σήμαινε ότι θεωρούνταν πολύ πιο ασφαλές το ταξίδι. Οι εξαγωγές σιτηρών φέτος τον Σεπτέμβριο ήταν 50% χαμηλότερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Η Ουκρανία συνήθιζε να εξάγει τον κύριο όγκο των σιτηρών της από τα βαθιά λιμάνια της στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας πριν από την εισβολή,(Μαριούπολη, Μπερντιάνσκ κα) και από εκεί στέλνονταν επίσης σιδηρομεταλλεύματα και λιπάσματα.
Το Κίεβο έχει ανακατευθύνει τις αποστολές μέσω ποταμών,(από τα παραδουνάβια λιμάνια του Ρένι και του Ισμαήλ προς τη Κωστάντζα της Ρουμανίας και από εκεί νοτιότερα) καθώς και μέσω οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών, αλλά η Ρωσία στοχεύει επίμονα τα παραδουνάβια λιμάνια με drones και μάλιστα μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα αντίστοιχα λιμάνια της Ρουμανίας(που είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ).Το κόστος της ασφάλισης των πλοίων που πλέουν σε μια τόσο επικίνδυνη περιοχή είναι επίσης ένα ζήτημα. Σε ένδειξη ότι η νέα στρατηγική του Κιέβου κερδίζει έδαφος, ο ασφαλιστικός μεσίτης Miller είπε ότι προσφέρει “πλήρη ασφαλιστική κάλυψη εν μέσω των κινδύνων του πολέμου” για τα πλοία που μεταφέρουν Ουκρανικά σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας .
Αυτό δεν κάνει απαραίτητα τα ταξίδια λιγότερο ύπουλα και επικίνδυνα για τα μέλη των πληρωμάτων των πλοίων. Ωστόσο, συνδράμει στο να διευκολυνθούν ορισμένες εξαγωγές για τον αγροτικό τομέα της Ουκρανίας, ο οποίος παρείχε απασχόληση σε περισσότερους από έναν στους δέκα Ουκρανούς (στις αρχές του περασμένου έτους). Είναι επίσης σημαντικός παράγοντας στον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων. Όταν οι Ρώσοι αποχώρησαν από τη συμφωνία για τα σιτηρά, νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα στην Ουκρανία, δήλωσε ο Δρ Mίκολα Μπιελίκοφ , ειδικός αναλυτής στο Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Κίεβο. Πρόσθεσε μάλιστα ότι “ο αριθμός των πλοίων που κατευθύνονται προς τα ουκρανικά λιμάνια σταδιακά θα αυξηθεί”.Την ίδια στιγμή το Βουκουρέστι ,έχει ενισχύσει τα μέτρα αεράμυνας και επιτήρησης στη παραδουνάβια περιοχή, ενώ 4 επιπλέον Αμερικανικά αεροσκάφη F-16 έφθασαν σε Ρουμανικό αεροδρόμιο στα πλαίσια ενδυνάμωσης των αποτρεπτικών μέτρων του ΝΑΤΟ στην περιοχή.Παρέμβαση Γιώργου ΓεραπετρίτηΜετά τη προχθεσινή ιστορική σύνοδο των 27 υπεξ των κρατών-μελών της ΕΕ στο Κίεβο, στα πλαίσια ενίσχυσης των Ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών από τα λιμάνια της βορειοδυτικής Μαύρης Θάλασσας, ο υπεξ Γιώργος Γεραπετρίτης δήλωσε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να διαθέσει το κομβικό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης για την μεταφορά των σιτηρών . Όπως είναι γνωστό υπάρχει κάθετος οδικός άξονας από Αλεξανδρούπολη προς Σβίλενγκραντ/Χαρμανίλ και Βάρνα/Μπουργκάζ στη Βουλγαρία και βορειότερα προς Κωστάντζα, Γκαλάτσι/Μπράιλα κα. στη Ρουμανία. Συνεπώς η χώρα μας δείχνει πανέτοιμη να προχωρήσει και σε αυτή τη διευκόλυνση προς το Κίεβο, ενώ το λιμάνι της ακριτικής μας πόλης είναι από τα πλέον ασφαλή με ισχυρή Αμερικανική (και όχι μόνο) στρατιωτική παρουσία.