Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2024 θα είναι, μεταξύ άλλων, ένα δημοψήφισμα για τον συνεχιζόμενο ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ. Με συνολικό πληθυσμό άνω των εννιακοσίων εκατ ανθρώπων και 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αμυντικές δαπάνες, το ΝΑΤΟ είναι μακράν η μεγαλύτερη, παλαιότερη και πιο ικανή αμυντική συμμαχία στον κόσμο. Όλο και περισσότερο, ωστόσο, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι χρόνια «υποεπένδυσης» στην άμυνα από τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ (1992-2022) δικαιολογούν μια υπάρχουσα “δυσαρέσκιά” της Ουάσιγκτον ότι οι Ευρωπαίοι Ι δεν συμμετείχαν επαρκώς στον συμμαχικό αμυντικό προϋπολογισμό, και ενώ αυξάνεται και κλιμακώνεται καθημερινά η απειλή της Μόσχας για την Ευρώπη.( μέσω του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία).
Πάντως η πρόσφατη Αμερικανική απόφαση αποδέσμευσης υπαρχόντων περιορισμών (μαζί με επικείμενες άλλες/λίαν προσεχώς) αναφορικά με την ακτίνα δράσης των οπλικών συστημάτων (που παρέχονται στην Ουκρανία) για πλήγματα μέσα τη Ρωσία, θέτει σε νέες διαστάσεις το θέμα απέναντι στις Ρωσικές πολεμικές ενέργειες ως και προεκτασιακά στην άμυνα του ΝΑΤΟ, ενώ ενεργοποιεί πολύ πιο δυναμικά την Ευρώπη.(δηλώσεις Μπορέλ, Τουσκ, Μπλίνκεν, Στόλντενμπεργκ κα το τελευταίο δεκαήμερο)
Το ΝΑΤΟ είναι απαραίτητο συστατικό της διεθνούς ειρήνης και η “ραχοκοκαλιά” της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ από το 1949. Η Συμμαχία είναι δεύτερη μόνο μετά την διευρυμένη πυρηνική αποτροπή ως εγγυητής της ειρήνης στην Ευρώπη καθώς και σημαντική δύναμη για την παγκόσμια σταθερότητα.Οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά οφέλη είναι τεράστια λόγω του Ευρωατλαντικού δεσμού.Τα οφέλη των στενών διατλαντικών δεσμών είναι πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά με την περίπτωση της άμυνας της Ουκρανίας να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο.
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο συνδράμουν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και εξισορροπούν την Κίνα και τη Ρωσία. Η Ευρωπαϊκή υποστήριξη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως και σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ομάδα των Επτά (G7), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό μεταξύ δημοκρατικών και αυταρχικών κρατών, η Ευρώπη είναι ζωτικός παράγοντας, που συχνά ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και υποστηρίζει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να διατηρήσουν ένα σταθερό διεθνές σύστημα. Ως κοινότητα με κοινή δέσμευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και το κράτος δικαίου, η υπερατλαντική περιοχή αντιπροσωπεύει ένα προπύργιο ενάντια σε ένα αυξανόμενο κύμα απολυταρχίας που απειλεί αυτά τα ιδανικά παντού. Αυτές οι κοινές αξίες και οι στενές σχέσεις υποστήριξαν την παροχή υλικού και βοήθειας από βασικούς Ευρωπαίους παράγοντες σε πολυάριθμες επιχειρήσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ,
Οι σύμμαχοι επωμίζονται ένα δίκαιο μερίδιο του βάρους Σήμερα, η Συμμαχία περιλαμβάνει 31 από τους 39 πιο στενούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών (εξαιρουμένων των κρατών της Λατινικής Αμερικής που καλύπτονται από τη Συνθήκη του Ρίο του 1947). Η Ιαπωνία, η Αυστραλία , η Νέα Ζηλανδία και η Νότια Κορέα είναι παγκόσμιοι εταίροι του ΝΑΤΟ και διμερείς σύμμαχοι των ΗΠΑ. Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και οι επίσημοι εταίροι μαζί αποτελούν σχεδόν το 70% του ΑΕΠ και της στρατιωτικής ισχύος στον πλανήτη, πολύ περισσότερο από την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα μαζί. Αν και συχνά επικρίνονται για καθυστερήσεις στις αμυντικές δαπάνες, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αναμένεται φέτος να δαπανήσουν 380 δισεκατομμύρια δολάρια, ή το 2 τοις εκατό του συλλογικού τους ΑΕΠ, για την άμυνα. (Ακόμη και σε πολεμική βάση, η Ρωσία ξόδεψε 120 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι για την άμυνα)
Η συνεχιζόμενη πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία —το μεγαλύτερο ξέσπασμα μεγάλου θεάτρου πολέμου στην Ευρώπη από το 1945— απεικονίζει επίσης την πραγματική και πιθανή συμβολή της Ευρώπης στην περιφερειακή ασφάλεια και τη διεθνή σταθερότητα. Από τον Φεβρουάριο του 2022, η ΕΕ έχει συνεισφέρει περισσότερα από 101 δις δολάρια σε οικονομική, στρατιωτική, ανθρωπιστική και προσφυγική βοήθεια στην Ουκρανία, με άλλα 54 δις δολάρια καθ οδόν (Η πραγματική βοήθεια των ΗΠΑ μέχρι σήμερα ανέρχεται συνολικά σε 108 δισεκατομμύρια δολάρια). Η Μ Βρετανία και η Νορβηγία που δεν είναι μέλη της ΕΕ πρόσθεσαν επιπλέον 15,2 δις δολάρια και 5,2 δις δολάρια, αντίστοιχα.
Το ΝΑΤΟ ήταν και είναι πολύ κρίσιμο στο συντονισμό της βοήθειας των συμμάχων στην Ουκρανία. Η αξία της Συμμαχίας ως ο κύριος πάροχος ασφάλειας για τη διατλαντική κοινότητα έχει αυξηθεί μόνο τους τελευταίους μήνες με την προσθήκη της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Φέρνουν μαζί τους αποτελεσματικούς και προηγμένους τεχνολογικά στρατούς, υποστηριζόμενους από μεγάλες εφεδρικές δυνάμεις και ολοκληρωμένη και ανθεκτική άμυνα . Και οι δύο έχουν αυξήσει δραματικά τις αμυντικές δαπάνες τα τελευταία χρόνια: από το 2020, η Σουηδία έχει σχεδόν διπλασιάσει τον αμυντικό της προϋπολογισμό, ο οποίος θα ξεπεράσει το 2% του ΑΕΠ της φέτος. Στο ίδιο χρονικό πλαίσιο, οι αμυντικές δαπάνες της Φινλανδίας αυξήθηκαν κατά 70 % και προβλέπεται να φτάσουν το 2,3 % του ΑΕΠ το 2024. Σε γεωστρατηγικούς όρους, η θέση του ΝΑΤΟ στον Αρκτικό Βορρά και στη Βαλτική Θάλασσα ενισχύεται ουσιαστικά από την ένταξη της Σουηδίας και η Φινλανδία, η οποία μαζί με τη Νορβηγία και τη Δανία, αποτελούν ένα ισχυρό περιφερειακό μπλοκ με έκταση μεγαλύτερη από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ μαζί.
Επικυρίαρχος ο ρόλος των ΗΠΑ. Κλειδί η απόφαση Μπάιντεν…
Ενώ οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι διαθέτουν εντυπωσιακές δυνατότητες σε ορισμένες αμυντικές κατηγορίες, ο στρατός των ΗΠΑ παραμένει απαραίτητος για τη διατλαντική ασφάλεια. Σε τομείς όπως η στρατηγική αερομεταφορά και η θαλάσσια μεταφορά, οι πυραβλοι μεγάλης εμβέλειας, η επιθετική ικανότητα στον κυβερνοχώρο, οι διαστημικές επικοινωνίες και επιτήρηση, οι αμφίβιες πλατφόρμες επίθεσης, τα δεξαμενόπλοια, τα πυρηνικά συστήματα και στα επιθετικά υποβρύχια, οι ΗΠΑ παραμένουν μακράν ο μοναδικός ή κυρίαρχος πάροχος. Αν και η πλειονότητα της στρατιωτικής δύναμης των ΗΠΑ επικεντρώνεται μακριά από την Ευρώπη, οι επιτόπιες δυνάμεις υπό την Ευρωπαϊκή διοίκηση των ΗΠΑ/EUCOM είναι εντυπωσιακές σε ποιότητα αλλά και σ ενισχυτικές μονάδες.
Εν ολίγοις, χωρίς την εξασφαλισμένη πυρηνική εγγύηση των ΗΠΑ, μια διατλαντική αρχιτεκτονική ασφάλειας δεν είναι πλέον βιώσιμη ενώ οι προοπτικές για ανανεωμένη Ρωσική επιθετικότητα αυξάνονται εκθετικά. Η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί απειλή Δύο χρόνια μετά την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία και τις επακόλουθες δυτικές κυρώσεις, η Ρωσική οικονομία επεκτείνεται στην πραγματικότητα, ενώ οι διαρροές διεθνών κυρώσεων και η υποστήριξη από την Κίνα, το Ιράν και άλλους συνεχίζουν να υποστηρίζουν τη Ρωσική βιομηχανία .. Παρά τις βαριές απώλειες, ο ρωσικός στρατός συνεχίζει να βάζει αυξανόμενους αριθμούς στη στολή και στο πεδίο, ενώ αυξάνει την παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού και πυρομαχικών. Οι φιλοδοξίες του Πούτιν να αποκαταστήσει το ρωσικό αυτοκρατορικό μεγαλείο και να ανακτήσει τα χαμένα ρωσικά εδάφη είναι καλά τεκμηριωμένες, κοινοποιούνται τακτικά από τους στενότερους συμβούλους του και προφανώς υποστηρίζονται από την πλειοψηφία των Ρώσων.
Όπως είπε ο Mαρκ Ρούτε , ο απερχόμενος Ολλανδός πρωθυπουργός και πιθανότατα ο επόμενος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, ‘Αν δεχόμασταν για μια στιγμή ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να πετύχει στην Ουκρανία, ότι θα έπαιρνε το Κίεβο, ότι θα έπαιρνε ολόκληρη τη χώρα. δεν θα τελειώσει εκεί. Η ιστορία μας το έχει διδάξει”. Σε περίπτωση που ο πόλεμος στην Ουκρανία υποχωρήσει σε μια ακόμη παγωμένη σύγκρουση, ο Ρωσικός στρατός θα ανασυνταχθεί και θα ξαναχτίσει τις δυνάμεις του. Σε ολόκληρο το ΝΑΤΟ, η ανησυχία μιας εκδικητικής Ρωσίας, οργισμένης για την υποστήριξη της Δύσης στην Ουκρανία και αποφασισμένη να ανακτήσει τα πρώην εδάφη της, είναι χειροπιαστός Η Ουκρανία είναι ο βασικός χώρος αντιμετώπισης της Ρωσικής πρόκλησης και απύθμενης επιθετικότητας. Η απόφααη Μπάιντεν για την επέκταση του βεληνεκούς των πυράυλων του Κιέβου αλλά και του καγκελάριου Σόλτς είναι προς τη σωστή κατεύθυνση , και στέλνουν το μήνυμα στους κομισάριους του Κρεμλίνου.Αυτή συζητήθηκε(ως και άλλα που έπονται) αυτές τις ημέρες στο Παρίσι ανάμεσα σε Μπάιντεν, Ζελένσκι και Μακρόν στα πλαίσια των εκδηλώσεων των 80 χρόνων από την ιστορική συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία τον Ιούνιο του 1944.
