Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-ΓεωστρατηγικόςΑναλυτής
Η Σύνοδος Κορυφής του Βορειοατλαντικού Συμφώνου/ΝΑΤΟ στην Αμερικανική πρωτεύουσα με την συμπληροση 75 χρόνων ύπαρξης της διαχρονικά ισχυρότερης συμμαχίας στον πλανήτη ,είναι καθοριστικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια, ενώ το τελικό ανακοινωθέν είναι πολυδιάστατο,πολυπαραγραφικό, πολυθεματικό και ξεκάθαρα δείχνει τις συνεχώς διευρυμένους ρόλους του ΝΑΤΟ.
Τέσσερα θέματα που δίδουν ιδιαίτερη σημασία οι ηγέτες του ΝΑΤΟ και στα οποία διακυβεύονται πολλά. Λαμβάνουν χώρα σημαντικές συζήτησις για την ένταξη της Ουκρανίας, τη στρατιωτική βοήθεια, την Κίνα και την εσωτερική συνοχή στον Ευρωατλαντικό χώρο και όχι μόνο.
Όταν η Ουάσιγκτον φιλοξένησε για τελευταία φορά μια σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 1999, η συμμαχία γιόρταζε ένα ορόσημο. Αντιμετώπιζε επίσης έναν πόλεμο στην Ευρώπη (Κόσοβο) και καλωσόριζε τρία νέα μέλη στη συμμαχία(Τσεχία, Ουγγαρία,Πολωνία) .Ωστόσο, η κλίμακα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα το ΝΑΤΟ, τόσο εντός όσο και εκτός του οργανισμού, είναι “νανική” απέναντι σ αυτό που αντιμετώπισε καθώς γιόρτασε την 50η επέτειό του το 1999. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται τώρα για περισσότερα από δύο χρόνια. Το ΝΑΤΟ πρέπει επίσης να αναλογιστεί την απειλητική άνοδο της Κίνας και τις προκλήσεις που φέρνει στη γεωπολιτική.
Επιπρόσθετα διάφορα μέλη της συμμαχίας αντιμετωπίζουν πολιτικές προκλήσεις στο εσωτερικό και επακόλουθες εκλογές. Ειδικότερα, οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ προμηνύονται καθοριστικές για το ΝΑΤΟ. Ο προβληματικός και ιδιόρρυθμος Τραμπ έσπευσε να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την Ατλαντική Συμμαχία. Και στενοί σύμβουλοι υποστηρίζουν ότι είναι πιθανό στο ενδεχόμενο να προσπαθήσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ (αν εκλεγεί ξανά πρόεδρος). Άλλα θέματα στην ατζέντα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν την ανάπτυξη μιας νέας στρατηγικής της νότιας πλευράς για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων ασφαλείας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική Αλλά είναι τα ακόλουθα τέσσερα θέματα που πιθανότατα θα κυριαρχήσουν στις συζητήσεις στην Ουάσιγκτον από σήμερα ως τις 11 Ιουλίου. Ο τρόπος με τον οποίο η συμμαχία τα αντιμετωπίζει θα σηματοδοτήσει κατά κάποιο τρόπο την “υγεία’ του ΝΑΤΟ (καθώς κλείνει τα 75) και τη μελλοντική κατεύθυνση της συμμαχίας.
Πρώτο :Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ
Το ΝΑΤΟ εξέφρασε για πρώτη φορά την υποστήριξή του για την ένταξη της Ουκρανίας στη συμμαχία το 2008, αλλά δεν προσέφερε χρονοδιάγραμμα για να υλοποιηθεί.Αυτή η ύπαρξη κενού συνεχίζει να μαστίζει τη συμμαχία από τότε. Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2023 στο Βίλνιους της Λιθουανίας, η συμμαχία δεν βιάζονταν πάρα πολύ δηλώνοντας: ‘Θα είμαστε σε θέση να απευθύνουμε πρόσκληση στην Ουκρανία για ένταξη στη συμμαχία όταν συμφωνήσουν οι σύμμαχοι και εκπληρωθούν οι όροι’. Αυτή η ασαφής διατύπωση οδήγησε σε μια σφοδρή και απογοητευμένη δημόσια αντίδραση από τον Ζελένσκι ο οποίος κατήγγειλε τη γλώσσα ως “πρωτοφανή και παράλογη’. Η σύνοδος κορυφής της Ουάσιγκτον θα είναι και πάλι μια λεπτή άσκηση στη σημασιολογία
Επίσημη πρόσκληση συμμετοχής δεν είναι στο τραπέζι για την Ουκρανία, καθώς αρκετές χώρες εξακολουθούν να αντιτίθενται σε αυτό το πολύ προωθημένο βήμα. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία, ειδικότερα, δήλωσαν ότι θέλουν πρώτα να δουν περισσότερη βελτίωση από την κυβέρνηση στο Κίεβο όσον αφορά την αντιμετώπιση της διαφθοράς και την υποστήριξη του κράτους δικαίου. Το κόλπο για τους ηγέτες του ΝΑΤΟ ήταν και είναι να επινοήσουν γλώσσα στην επίσημη δήλωσή που να μπορεί να ηρεμήσει όλα τα μέρη.Επιδιώκεται να παρουσιάσει κάποια πρόοδο από πέρυσι, να γίνει ευπρόσδεκτη από το Κίεβο και να λάβει υποστήριξη από όλα τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν μίλησε για προσφορά μιας «γέφυρας για την ένταξη», αλλά άλλοι σύμμαχοι ελπίζουν σε ισχυρότερη γλώσσα. Πιέζουν για λόγια σύμφωνα με τη δήλωση του απερχόμενου ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τον Απρίλιο ότι η Ουκρανία βρίσκεται σε «μη αναστρέψιμη πορεία»
Δεύτερο . Υποστήριξη της Ουκρανίας: Θωράκιση της βοήθειας από πολιτικούς και ανεξέλεγκτους ανέμους
Από την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, τα δυτικά κράτη έχουν παράσχει σημαντική στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια στο Κίεβο. Ωστόσο, οι πιο πρόσφατες αποστολές αντιμετώπισαν σημαντικές καθυστερήσεις (αποτέλεσμα της αντίθεσης από ορισμένες χώρες εντός της ΕΕ και από Τραμπικά μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ). Αυτές οι καθυστερήσεις ήσαν επιζήμιες στο πεδίο των μαχών για την Ουκρανία, καθώς προσπαθεί να αποκρούσει τη Ρωσική επιθετικότητα..
Μια βασική πρόκληση για το ΝΑΤΟ θα είναι πώς να θεσμοθετήσει την υποστήριξη για την Ουκρανία, προστατεύοντάς την από τους πολιτικούς ανέμους που επικρατούν μεταξύ των κρατών μελών. Ως πρώτο βήμα, το ΝΑΤΟ πρόκειται να αναλάβει τον συντονισμό της βοήθειας και της εκπαίδευσης στην ασφάλεια για την Ουκρανία.(μέσω του νέου στρατηγείου στο Βισμπάντεν στη Γερμανία) Σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ, αυτό απλώς αντανακλά ότι “το 99% της στρατιωτικής υποστήριξης προέρχεται ήδη από μέλη του ΝΑΤΟ”. Αλλά στοχεύει επίσης να βελτιώσει την τρέχουσα διαδικασία. Πράγματι, το τρέχον σύστημα στήριξης ανά χώρα δεν καθοδηγείται πάντα από την αποτελεσματικότητα ή από αυτό που χρειάζεται το Κίεβο.
Επιπλέον, ο Στόλτενμπεργκ πιέζει για μια πολυετή οικονομική δέσμευση από όλα τα κράτη μέλη για να καταστήσει τη βοήθεια προς την Ουκρανία πιο προβλέψιμη. Ωστόσο, πρόσφατες αναφορές δείχνουν ότι αυτός ο στόχος μπορεί να αποδυναμωθεί. Τα κράτη μέλη μπορούν να δεσμευτούν μόνο για 43 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (40 δισεκατομμύρια ευρώ) για ένα έτος, σε αντίθεση με την ανάληψη δεσμεύσεων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ο βαθμός στον οποίο η σύνοδος κορυφής θα μπορέσει να θεσμοθετήσει τη βοήθεια προς την Ουκρανία θα είναι μια βασική δοκιμασία.Τρίτο : Κίνα και Ινδο-Ειρηνικός: Παγκοσμιοποίηση της ασφάλειας . Ζεύξη Ατλαντικού-Ειρηνικού
Λίγες μέρες πριν από τη σύνοδο κορυφής της Ουάσιγκτον, ο Στόλτενμπεργκ έγραψε ένα βαρυσήμαντο άρθρο στο οποίο τόνισε ότι “η ασφάλεια δεν είναι περιφερειακό ζήτημα αλλά παγκόσμιο”. Πρόσθεσε επίσης ότι “η ασφάλεια της Ευρώπης επηρεάζει την Ασία και η ασφάλεια της Ασίας επηρεάζει την Ευρώπη”. Το ΝΑΤΟ θεωρεί όλο και περισσότερο τα θέατρα της Ευρώπης και του Ινδο-Ειρηνικού ως αλληλεξαρτώμενα, και αυτό έχει διαμορφωθεί από τις αυξανόμενες ανησυχίες του για την Κίνα. Μόνο το 2019 η συμμαχία συζήτησε για πρώτη φορά επίσημα την Κίνα ως προκλήσεις και ευκαιρίες. Από τότε, το ΝΑΤΟ έχει υιοθετήσει όλο και πιο σκληρή γλώσσα προς τις αρχές του Πεκίνου.
Ειδικότερα, η υποστήριξη της Κίνας προς τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση και οδήγησε το ΝΑΤΟ περαιτέρω στον Ινδο-Ειρηνικό. Η σύνοδος κορυφής αυτή την εβδομάδα θα περιλαμβάνει, για τρίτη συνεχή φορά, τους ηγέτες της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας .Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ βλέπουν την Κίνα ως πρόκληση, αλλά είναι πολύ λιγότερο σαφείς για το πώς να την αντιμετωπίσουν. Η ανάπτυξη μιας σαφέστερης στρατηγικής προς την Κίνα θα είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων στη Σύνοδο Κορυφής του 2024. Η Σύνοδος Κορυφής για την 75η επέτειο προορίζεται ως εορτασμός της μακροζωίας και της ικανότητας του ΝΑΤΟ να αντέξει. Σίγουρα θα υπάρχουν θετικοί τίτλοι που θα μοιραστούν, αξιοσημείωτο το γεγονός ότι 23 κράτη μέλη ξοδεύουν το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους στην άμυνα (ένας μακροχρόνιος στόχος για το ΝΑΤΟ που σχετικά λίγες χώρες πέτυχαν μέχρι πρόσφατα)
Τέταρτο : Ενότητα και συγκλισιακή συνοχή σε ταραγμένους καιρούς
Αλλά το ΝΑΤΟ είναι επίσης μια πολιτική συμμαχία και μια συμμαχία που αντιμετωπίζει μεγάλους και αντίθετους ανέμους. Η “ειρηνευτική αποστολή” του ακροδεξιού Ούγγρου πρωθυπουργού Όρμπαν στη Μόσχα και στο Πεκίνο λίγες μέρες πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, προκάλεσε σημαντική οργή μεταξύ άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Αν και οι Γάλλοι ψηφοφόροι τη περασμένη Κυριακή επέλεξαν(ευτυχώς) να μην φέρουν την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση στην εξουσία (κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει δραματικά την προσέγγιση της χώρας στο ΝΑΤΟ και την Ουκρανία) το πολιτικό τοπίο σε ορισμένα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ παραμένει ασταθές. Και μετά, φυσικά, υπάρχουν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο.
Καθώς η Σύνοδος της Ουάσιγκτον, επισημαίνεται ως χρόνος για τον εορτασμό της μακροζωίας του ΝΑΤΟ, η σύνοδος κορυφής θα μπορούσε κάλλιστα να κριθεί από τον βαθμό στον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να συνεχίσουν να παρουσιάζουν ένα ενιαίο μέτωπο εν μέσω ακανθωδών ζητημάτων και αβέβαιων πολιτικών μελλόντων για μεμονωμένα κράτη μέλη .ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΚΙΕΒΟ.
Ο Μπάιντεν κατήγγειλε χθες τη Ρωσική ‘βαρβαρότητα” για τα φονικά πλήγματα στην Ουκρανία ,πριν αρχίσει η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ. Επιπλέον χθες ο Μπάιντεν δεσμεύτηκε να ενισχύσει την αεράμυνα και την αντιπυραυλική άμυνα της Ουκρανίας , με τον Ζελένσκι να ζητάει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια Ο πρόεδρος των ΗΠΑ χαρακτήρισε την προχθεσινή πυραυλική επίθεση σε νοσοκομείο του Κιέβου (που είναι για καρκινοπαθή παιδιά) ως μια από τις χειρότερες Ρωσικές επιδρομές στην Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου τονίζοντας ότι είναι “μια φρικτή υπενθύμιση της Ρωσικής βαρβαρότητας”, εν μέσω εκτεταμένης διεθνούς αποστροφής και καταδίκης για νέα σειρά εγκλημάτων πολέμου.
Η κυβέρνηση Ζελένσκι κήρυξε την χθεσινή ημέρα ως ημέρα πένθους μετά τον θάνατο τουλάχιστον 37 αμάχων σε μια σειρά επιθέσεων όπου στόχοι περιλάμβαναν το μεγαλύτερο παιδικό νοσοκομείο της Ουκρανίας, αφήνοντας άγνωστο αριθμό παγιδευμένων κάτω από τα ερείπια στο Κίεβο.”Είναι κρίσιμο να συνεχίσει ο κόσμος να στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας αυτή τη σημαντική στιγμή και να μην αγνοούμε την απύθμενη Ρωσική επιθετικότητα”, είπε ο Μπάιντεν προσθέτοντας ότι “θα ανακοινώσουμε νέα μέτρα για την ενίσχυση της αεράμυνας της Ουκρανίας για να βοηθήσουμε στο να προστατεύουν τις πόλεις και τους πολίτες τους”.Ο Ζελένσκι είπε ότι περισσότερα από 100 κτίρια υπέστησαν ζημιές στην επίθεση της Δευτέρας, συμπεριλαμβανομένου του νοσοκομείου παίδων και ενός μαιευτηρίου στο Κίεβο. “Οι Ρώσοι τρομοκράτες πρέπει να λογοδοτήσουν για αυτό” προσθέτοντας ότι “η ανησυχία δεν σταματά τον τρόμο. Τα συλλυπητήρια δεν είναι όπλο”
.Εικόνες που μεταδόθηκαν σε όλο τον κόσμο έδειχναν γονείς να κρατούν μωρά στους δρόμους έξω από το νοσοκομείο Okhmatdyt του Κιέβου, κλαίγοντας μετά από μία σπάνια πυραυλική επίθεση με το φως της ημέρας. Η επίθεση κατέστρεψε σε μεγάλο βαθμό την τοξικολογική πτέρυγα του παιδικού νοσοκομείου, όπου νοσηλεύονταν ασθενείς με σοβαρά νεφρικά προβλήματα. Ο Ζελένσκι, ο οποίος βρισκόταν στην Πολωνία την ώρα της επίθεσης πριν μεταβεί στην Ουάσιγκτον, ανέφερε τον αριθμό των νεκρών σε όλη τη χώρα σε 37, μεταξύ των οποίων τρία παιδιά, με περισσότερους από 170 τραυματίες.
Η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε τα κενά στην αεράμυνα της Ουκρανίας για να πραγματοποιήσει καταστροφικά πλήγματα σε αμάχους και ενεργειακές υποδομές,. Οι αναλυτές αναμένουν από το ΝΑΤΟ να δεσμευτεί για τουλάχιστον τέσσερις συστοιχίες πυραύλων Patriot-3 στην Ουκρανία . Το πακέτο που προτάθηκε από τις χώρες του ΝΑΤΟ έχει παρουσιαστεί ως «ιστορικό» και θεωρείται ευρέως ως μια (όσο το δυνατό) προσπάθεια “ασφαλούς στο μέλλον’ συνεχιζόμενης βοήθειας προς την Ουκρανία .
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεδρίαζε αργά χθες βράδυ κατόπιν αιτήματος της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας, του Ισημερινού, της Σλοβενίας, της Μάλτας και των ΗΠΑ για την άθλια Ρωσική επίθεση της Δευτέρας. Ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός σερ Kιρ Στάρμερ καταδίκασε τις “επιθέσεις σε αθώα παιδιά’ ως τις ‘πιο βρόμικες και διεφθαρμένες ενέργειες’ ενώ ο Ιταλός υπεξ, Αντόνιο Ταγιάνι χαρακτήρισε την επίθεση με πυραύλους ως ‘έγκλημα πολέμου’. Ένας εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είπε ότι καταδίκασε έντονα τα ‘ιδιαίτερα συγκλονιστικά’ χτυπήματα εναντίον του νοσοκομείου παίδων και μιας άλλης ιατρικής εγκατάστασης. Ο επικεφαλής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Βόλκερ Τουρκ καταδίκασε τα Ρωσικά χτυπήματα ως ” άθλια και αποκρουστικά” Το υπεξ της Γαλλίας χαρακτήρισε “βάρβαρο’ τον βομβαρδισμό ενός νοσοκομείου παίδων και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό χαρακτήρισε την επίθεση ως ‘απεχθή και ντροπιαστική .’