.
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Τις τελευταίες δύο ημέρες, το Ισραήλ διεξήγαγε στοχευμένες δολοφονίες του Φουάντ Σουκρ, υψηλόβαθμου στελέχους της Χεζμπολάχ ( στρατιωτικού συμβούλου του ΓΓ Χασάν Νασράλα) και του Ισμαήλ Χανίγιε,( του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς στη Ντόχα του Κατάρ) Εκτός από αυτές τις δολοφονίες, το Ισραήλ πιστεύεται ότι βρίσκεται πίσω από τη πρόσφατη δολοφονία του Χαμπίμπ Ζαντέχ , ανώτερου στελέχους του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), στη Δαμασκό. Αυτές ήσαν ως αντίποινα στην πυραυλική επίθεση της Χεζμπολάχ στα προσαρτημένα από το Ισραήλ υψίπεδα του Γκολάν το περασμένο Σαββατοκύριακο,που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο δώδεκα παιδιών και εφήβων.
Οι τοποθεσίες αυτών των επιθέσεων και το υψηλό προφίλ των ατόμων που στοχοποιήθηκαν απειλούν άμεσα να διευρύνουν την ήδη σοβαρή δεκάμηνη πολεμική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν το Ισραήλ ότι το Ιράν και οι πληρεξούσιοί του σε Μεσοποταμία,Λίβανο, Υεμένη κα θα μπορούσαν να θεωρήσουν τέτοιες ενέργειες στη Βηρυτό και στην Τεχεράνη ως παραβίαση των καθιερωμένων ορίων των ισχυόντων “κανόνων εμπλοκής’. Αυτές οι ενέργειες έχουν αυξήσει σημαντικά τις περιφερειακές εντάσεις και έχουν κάνει την προοπτική της ειρήνης όλο και πιο άπιαστη. Αν και καμία οντότητα δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τη δολοφονία του Χανίγιε , ο οποίος επισκεπτόταν το Ιράν για να παραστεί στην ορκωμοσία του νεοεκλεγμένου προέδρου της Πεζεσκιάν ,το Ισραήλ είναι ο μόνος παράγοντας στην περιοχή με το κίνητρο και τις δυνατότητες να εκτελέσει αυτού του είδους τη στοχευμένη δολοφονία αποκεφαλισμού του ηγέτη της Χαμάς.
Επιπλέον, το Ισραήλ είναι απίθανο να αναλάβει την ευθύνη, καθώς θα ασκούσε περαιτέρω πίεση στο Ιράν για αντίποινα. Το Ισραήλ έχει εκτεταμένη ιστορία διεξαγωγής δολοφονιών σε Ιρανικό έδαφος. Με τα χρόνια, το Ισραήλ έχει συμμετάσχει σε μια σειρά από μυστικές επιχειρήσεις στο Ιράν, από τη δολοφονία πυρηνικών επιστημόνων μέχρι τη δολοφονία ενός υψηλόβαθμου ηγέτη της Αλ Κάιντα, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Μάσρι, τον Αύγουστο του 2020. Ισραηλινοί πράκτορες έχουν επίσης κλέψει Ιρανικά πυρηνικά αρχεία και πραγματοποίησαν πολυάριθμες πράξεις δολιοφθοράς εναντίον Ιρανικών στόχων. Είναι πιθανό ότι ο Νετανιάχου και το ακροδεξιό υπουργικό του συμβούλιο πήραν την απόφαση να σκοτώσουν τον Χανίγιε αυτή την εποχή για να ανατρέψουν τη φθίνουσα δημοτικότητα της Ισραηλινής κυβέρνησης στο εσωτερικό.( Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του ισραηλινού Channel 12 δείχνει ότι τα δύο τρίτα των Ισραηλινών θα προτιμούσαν ο Νετανιάχου να αποσυρθεί από την πολιτική.
Οι γερακίσιες φωνές στο Ισραήλ επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν πλήρως το Ιράν, να εδραιώσουν μια πιο σφιχτή λαβή στον έλεγχο της Δυτικής Όχθης και πιθανώς να εισβάλουν στο νότιο Λίβανο για να υποβαθμίσουν τις δυνατότητες της Χεζμπολάχ και άλλων μαχόμενων ομάδων. Η στρατηγική της Ισραηλινής κυβέρνησης υπό τον Νετανιάχου φαίνεται να προκαλεί αντιπάλους, υποκινώντας πιθανώς αντιδράσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δικαιολογήσουν τις τρέχουσες ή μελλοντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αν και αυτή η προσέγγιση μπορεί να αποδειχθεί καρποφόρα για τον Νετανιάχου πολιτικά, είναι μυωπική και δεν ανταποκρίνεται στους στόχους των Ισραηλινών οικογενειών των ομήρων που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την απελευθέρωση των αγαπημένων τους προσώπων( που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα)
Η δολοφονία της Χανίγιε πιθανότατα θα καταστρέψει τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός Ισραήλ-Χαμάς και τυχόν συμφωνίες απελευθέρωσης ομήρων που ήταν υπό διαπραγμάτευση. Λόγω του ρόλου του Χανίγιε στις διαπραγματεύσεις για την ομηρεία, κάθε καλή πίστη που είχε απομείνει για τη συνέχιση του διαλόγου έχει πιθανότατα σβήσει. Οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Ντόχα και στο Κάιρο έχουν σταματήσει εδώ και αρκετές εβδομάδες. Ωστόσο, η δολοφονία στελέχους υψηλού επιπέδου θα μπορούσε να είναι η τελευταία σταγόνα. Επιπλέον, αυτό το νέο επίπεδο αντιπαράθεσης από το Ισραήλ θα μπορούσε να ωθήσει το Ιράν και τους πληρεξούσιους του «Άξονα Αντίστασης» να περάσουν τις γραμμές που υπάρχουν ήδη σύμφωνα με τους τρέχοντες κανόνες εμπλοκής τους, οδηγώντας σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο.
Η δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς πιθανότατα δεν θα αλλάξει τις επιχειρησιακές δυνατότητες της Χαμάς στη Γάζα. Ωστόσο, οι ψυχολογικές και συμβολικές προεκτάσεις θα μπορούσαν να είναι βαθιές. Ο θάνατος του Χανίγιε αφήνει ένα κενό στην ηγεσία της Χαμάς στο εξωτερικό, ειδικά στους διπλωματικούς κύκλους. Δεδομένου ότι η Χαμάς αποτελείται από διάφορες φατρίες με διαφορετικές προτεραιότητες και επίπεδα εξτρεμισμού, μπορεί να προκύψει κατακερματισμός ή εσωτερικές διαμάχες. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό ότι ένας εσωκομματικός ανταγωνισμός “γύρω από τη σημαία’ θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν νεοδιορισμένο ηγέτη, παρακάμπτοντας τις εσωτερικές διαφωνίες και τις υπάρχουσες ρωγμές βραχυπρόθεσμα.
Η δολοφονία ενός υψηλόβαθμου αξιωματούχου όπως ο Χανίγιε στην Τεχεράνη έδειξε για άλλη μια φορά τα τρωτά σημεία του μηχανισμού ασφαλείας του Ιράν. Το Ισραήλ είχε προηγουμένως εμπλακεί στη στόχευση ειδικών πυρηνικών επιστημόνων και στρατιωτικών στελεχών μεε στοχευμένες δολοφονίες στο Ιρανικό έδαφος. Ωστόσο, το στάτους του Χανίγια και ο συμβολισμός της δολοφονίας που συνέβη αμέσως μετά την ορκωμοσία του Πεζεσκιάν(η οποία προσέλκυσε διάφορους ηγέτες από τον «Άξονα της Αντίστασης» στην Τεχεράνη)το καθιστούν ένα ιδιαίτερα εμπρηστικό γεγονός. Μία από τις συνέπειες θα είναι πιθανότατα ο αυξημένος έλεγχος και οι πιθανές αναθεωρήσεις των μέτρων ασφαλείας στο Ιράν, καθώς επιδιώκει να διορθώσει τα τρωτά σημεία του και να επιδιορθώσει τη φήμη του ως περιφερειακής δύναμης.
Ένα επιπλέον αποτέλεσμα (δεύτερης τάξης) είναι ότι τα πρόσφατα γεγονότα θα καταστήσουν πολύ πιο δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για τον Πεζεσκιάν να συνεχίσει με αξιοπιστία τις προεκλογικές του υποσχέσεις για βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Δύσης. Οι ΗΠΑ ήταν ιστορικά ο βασικός σύμμαχος του Ισραήλ και μπορεί να αισθάνονται υποχρεωμένες να παρέμβουν για να υποστηρίξουν τον στρατηγικό τους εταίρο, ιδιαίτερα αν το Ισραήλ αντιμετωπίσει συντονισμένες επιθέσεις σε πολλαπλά μέτωπα.Η πιθανότητα κλιμάκωσης υπογραμμίζει τη σημασία των διπλωματικών προσπαθειών για τη διαχείριση των εντάσεων και την πρόληψη συγκρούσεων που θα μπορούσαν να έχουν εκτεταμένες συνέπειες. Η τρέχουσα κατάσταση υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα και τους πιθανούς κινδύνους της κλιμάκωσης των στρατιωτικών ενεργειών σε μια ήδη ασταθή περιοχή, εγείροντας ανησυχίες για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής και τις παγκόσμιες επιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων.