Το μείζον ζήτημα της παρουσίας και ενεργοποίησης του Ρωσικού αντιπυραυλικού/διευρυμένης αεράμυνας συστήματος S400 στην Τουρκία θα είναι ένα από τα πρώτα στον κατάλογο των θεμάτων που θα χειριστεί η νέα Αμερικανική κυβέρνηση των Μπάιντεν-Χάρις με υπεξ τον Άντονι Μπλίκεν , σύμβουλο εθνικής ασφαλείας τον Τζακ Σάλιβαν και υπουργό άμυνας (εκτός απροόπτου) τον στρατηγό΄ εα και πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης CENTCOM) Λόιντ Όστιν. Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι πολύπλοκη , σχετίζεται άμεσα με Αμερικανικά συμφέροντα στην Μαύρη Θάλασσα, ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή ,ενώ πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος της Ατλαντικής Συμμαχίας αναφορικά με το ‘”ενιαίο πλέγμα αεράμυνας του ΝΑΤΟ” από το Τρόμσο της Νορβηγίας ,μέχρι το Αρνταχάν στα απώτερα της Τουρκικής εδαφικής επικράτειας.
Η Ερντογανική Τουρκία ισχυρίζεται ότι επειδή η κυβέρνηση Ομπάμα το 2015-2016 δεν πούλησε στην Άγκυρα το Αμερικανικό σύστημα PATRIOT-3 και δεν έδειξε το απαραίτητο “ενδιαφέρον” στις πυραυλικές απειλές για την ασφάλεια της χώρας ,που προέρχονταν από την Συρία (πχ βαλλιστικοί πύραυλοι κλπ) την περίοδο 2013-2017 “αναγκάστηκε” να στραφεί στην Ρωσική αγορά για κάλυψη και ενίσχυση της αεράμυνας της ,υπογράφοντας το 2017 την συμφωνία για την προμήθεια του εξελιγμένου συστήματος S400 προκαλώντας έκτοτε σοβαρή κρίση στις διμερείς σχέσεις ,αλλά και βαθύτατο προβληματισμό στους συμμαχικούς κύκλους αφού το Ρωσικό σύστημα δεν είναι συμβατό, συνδεσιακό και διαλειτουργικό με τα δυτικά συστήματα αεράμυνας του ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα επειδή δεν διέθετε εξελιγμένο τεχνολογικά σύστημα μεγάλης εμβέλειας κατά πολλαπλών στόχων είχε θέσει το συγκεκριμένο θέμα ως άμεση προτεραιότητα. Της είχαν αποκλείσει οι Αμερικανοί ένα αντίστοιχο Κινεζικό, ενώ απέναντι στις πυραυλικές απειλές από την Συρία για κάποιο χρόνο την κάλυπταν οι σύμμαχοι(Ισπανοί-Γερμανοί-Ολλανδοί κα) και ειδικότερα με συστήματα PATRIOT-3 που είχαν εγκατασταθεί σε μεθοριακές περιοχές (Καραμάν Μαράς-Χατάι-Άδανα-Ακσάκαλε ,Γκαζιαντέμπ κα).Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα οι Ισπανοί εξακολουθούν να διατηρούν πυροβολαρχίες PATRIOT-3 στην ευρύτερη περιοχή Αδάνων-αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ.
Δύο πολυσέλιδες μελέτες μου (που έχουν αποσταλεί σε Νατοικούς και άλλους κύκλους) επικεντρώνονται στο ποιες επιλογές έχει η Άγκυρα αναφορικά με τους Ρωσικούς πυραύλους στο φως επικείμενων ισχυρών πιέσεων των ΗΠΑ για αδρανοποίηση και απενεργοποίησή τους, αλλά και στο πως θα μπορούσε να απαντήσει η Άγκυρα πλήττοντας τα Αμερικανικά και Νατοϊκά συμφέροντα.
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Νορβηγός ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ διατηρούσε τα τελευταία τρία χρόνια συγκριτικά΄ με τους Αμερικάνους μια πιο ευέλικτη θέση , τονίζοντας ότι κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να αγοράσει τα όπλα που θέλει. ενώ παράλληλα τόνιζε στους Τούρκους ότι τα Ρωσικά όπλα περιπλέκουν τους αμυντικούς σχεδιασμούς της Συμμαχίας. Επίσης οι Τούρκοι-που ξαφνικά λόγω της στάση τους-βρέθηκαν εκτός του προγράμματος συμπαραγωγής των F35 ζητούσαν να συσταθεί μία τριμερής επιτροπή από εκπροσώπους των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Τουρκίας και να εξετάσει σε βάθος τα όσα ισχυρίζονταν οι ΗΠΑ σχετικά με την ασφάλεια , εντοπισμό και στοχοποίηση των αεροσκαφών τους από το Ρωσικό σύστημα. Τέτοια επιτροπή δεν συστάθηκε γιατί οι Αμερικανοί δεν την ήθελαν , ενώ όπως έχω γράψει πολλές φορές “το θέμα είναι πρώτιστα πολιτικό-διπλωματικό και όχι στρατιωτικό-τεχνικό’. Επιπλέον η Άγκυρα επέμενε ότι οι S400 θα είναι για αποκλειστικά εθνική αεράμυνα και χωρισμένοι από το πλαίσιο έγκαιρης προειδοποίησης αεροπυραυλικής απειλής του ΝΑΤΟ και ότι δεν θα βρίσκονται σε Τουρκικό έδαφος Ρώσοι σύμβουλοι. Μέχρι σήμερα 364 Τούρκοι στρατιωτικοί έχουν εκπαιδευτεί στην Αγία Πετρούπολη και στο Αστραχάν πάνω στους S400.
Διάφορα εναλλακτικά σενάρια για την χρήση του Ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας θα μπορούσαν σύμφωνα με μελέτη μου να είναι τα παρακάτω :
*Υποχώρηση της Άγκυρας , με μη-ενεργοποίηση των πυραύλων και μεταφορά της ήδη βρισκόμενης σε Τουρκικό έδαφος συστοιχίας σε Αζερμπαϊτζάν , Κατάρ, Ουκρανία ή Κουβέιτ. Δηλαδή σε κράτη κατά βάση φιλοαμερικανικά και φιλοτουρκικά. Αυτό θα μπορούσε να γίνει, αλλά στο Ρωσο- Τουρκικό συμβόλαιο του 2017 απαγορεύεται η μεταφορά σε τρίτη χώρα, ενώ έχει λόγο η Μόσχα. Προφανώς η μεταφορά της δεύτερης συστοιχίας στην αεροπορική βάση Μουρντέντ της Τουρκίας ακυρώνεται.
*Να αποθηκευτούν οι S400 σε Τουρκική βάση (έχει αναφερθεί το Ικόνιο και η Μερτζιφόν υπό αμιγώς Τουρκικό έλεγχο ) . Η Άγκυρα εμφανίζεται-παρά τις δηλώσεις περί του αντιθέτου να συμφωνεί-αλλά οι Αμερικανοί είναι κάθετα αρνητικοί. Ο ΓΓ/ΝΑΤΟ την υιοθετεί ως ενδιάμεση λύση ,μέχρι οριστικής επίλυσης του θέματος.
*Να τους αγοράσουν οι Αμερικανοί και να μεταφερθούν στις ΗΠΑ. Είναι η γνωστή πρόταση του Αμερικανού γερουσιαστή της πολιτείας Νότια Ντακότα Τζων Τιούν. Και σε αυτή την περίπτωση η Ρωσο-Τουρκική συμφωνία αποκλείει μεταφορά σε τρίτο μέρος.
*Η Άγκυρα εγκαθιστά τους πυραύλους σε μία βάση της και σε αυτή αναπτύσσονται για πέντε χρόνια αρκετοί Αμερικανοί ειδικοί στην αεράμυνα καθώς και από την MISSΙLΕ DEFENSE AGENCY και στα πρότυπα της Αμερικανό-Πακιστανικής συμφωνίας που ίσχυσε για τα F-16 επί χρόνια (λόγω των κυρώσεων που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ στο Ισλαμαμπάντ εξ αιτίας της μονομερούς ανάπτυξης πυρηνικών όπλων την δεκαετία 1990-2000 κατά παράβαση των τροπολογιών Πρέσλερ, Σόλαρζ και Γκλεν). Προφανώς οι Αμερικανοί θα ελέγχουν σχεδόν τα πάντα .Η Άγκυρα δεν δείχνει διατιθεμένη για μία τέτοια επιλογή. Η Πακιστανική πυρηνική βόμβα και οι 6 πυρηνικές δοκιμές του 1998 είχαν κριθεί τότε ως βαρύτατο πλήγμα στο καθεστώς της μη-διασποράς των πυρηνικών όπλων.
*Η Τουρκία μερικώς υποχωρεί, αποφεύγει επιπλέον κυρώσεις, δεν ενεργοποιεί τους πυραύλους, οι Αμερικανοί μεταφέρουν δύο πυροβολαρχίες PATRIOT-3 στην Τουρκία, και η τελευταία θα μπορεί να ενεργοποιήσει το Ρωσικό σύστημα μόνο αν υπάρξει περίπτωση έκτακτης ανάγκης εθνικής κλίμακας.
Πιθανά Τουρκικά αντίποινα περιγράφονται σε δεύτερη μελέτη μου,
κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει την περίπτωση η Άγκυρα να σκληρύνει την θέση της και να προχωρήσει σε αντίποινα απέναντι σε ΗΠΑ-ΝΑΤΟ. Και έχει “αρκετά βέλη στην φαρέτρα της”
*Αποφασίζει και ενεργοποιεί πλήρως τους Ρωσικούς πυραύλους, παραλαμβάνει την δεύτερη συστοιχία και προχωρά σε μετωπική κρίση με τους Αμερικανούς. Δεν φαίνεται να ακολουθεί αυτή την επιλογή, αλλά αν έχει αποφασίσει να αλλάξει στρατόπεδο η ΄Αγκυρα, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Κάτι τέτοιο θα είναι πολύ δυνατό χαστούκι στη Δύση” και οι επιπτώσεις τέτοιας ενέργειας, θα αλλάξουν γεωπολιτικά και άλλα δεδομένα. .Τότε προσεγγίζει την Μόσχα και για άλλα προγράμματα και μιλάμε για τεράστια απώλεια για το ΝΑΤΟ. Μέσα στην συμμαχία μία αποχώρηση κράτους-μέλους επιπέδου Τουρκίας θα προκαλέσει απύθμενη κρίση για την ίδια την ύπαρξη του ΝΑΤΟ.
*Με σκοπό να εκβιάσει καταστάσεις η Άγκυρα προχωρά σε νέες επιχειρήσεις στο εσωτερικό της βόρειας Συρίας (πέραν των 35 χλμ βάθους), ενώ η Μόσχα δεν δείχνει πρόθυμη να σταματήσει τον Τουρκικό εδαφικό επεκτατισμό ανατολικά του Ευφράτη. Η κατάσταση είναι πολύπλοκη και η Τουρκία για να σταματήσει ζητάει χρόνο και κατανόηση από την Δύση. Είναι αρκετά δύσκολο να αποδεχθεί η Δύση τέτοιο εκβιασμό…
*Η Τουρκία αποφασίζει το κλείσιμο της βάσης του υψηλής τεχνολογίας ραντάρ αντιπυραυλικής άμυνας στο Κιουρετσίκ της Μαλάτειας. Καλεί τους 50-60Αμερικανούς να αποσυρθούν και προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα στην συνδεσμολογία διευρυμένης αεράμυνας του ΝΑΤΟ, αφού το ραντάρ παρακολουθεί σε βάθος τις Ρωσικές και Ιρανικές κινήσεις και συνδέεται με τις πυραυλικές βάσεις του Ρετζίκοβο στην Πολωνία, Ντεβασέλου στη Νότια Ρουμανία, με πλοία των Αμερικανών στο Κόλπο του Καντίζ/Ανδαλουσία, ενώ επεκτασιακά με την βάση της Θούλης στην Γροιλανδία (έδαφος Δανίας), ενώ παρά τα λεγόμενα συνδέεται με το Αμερικανικό ραντάρ στην έρημο της Νεγκέμπ στο Ισραήλ. Μια τέτοια κίνηση αδρανοποιεί πολλά συστήματα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ και διευκολύνει την Μόσχα.
*Αν θέλει να πλήξει το NATO κυρίως η Άγκυρα ζητά να κλείσει το Στρατηγείο χερσαίων δυνάμεων /LANDCOM στη Σμύρνη, το Στρατηγείο NRDC-TR /3ο Τουρκικό Σώμα στρατού στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και άλλες εγκαταστάσεις, ενώ αποσύρει τις δυνάμεις της από επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ σε Κόσοβο /KFOR και Αφγανιστάν/RΕSOLUTE SUPPORT. Κέντρα Αριστείας(COEDAT μερικώς ) και συμμαχικά επιτελεία (Νόρφολκ-Μονς-Ραμστάιν-Νόρθγουντ-Νάπολι-Στάβανγκερ-Στετίνο κα). Εκτιμάται ότι μία τέτοια ενέργεια είναι πολύ ακραία και φέρνει την Τουρκία σε απόλυτα συγκρουσιακή πορεία με όλο το ΝΑΤΟ.
*Σε απ’ ευθείας αντιπαράθεση με τους Αμερικανούς κλείνει την αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ/Αδάνων στο συμβατικό της πλαίσιο, οπότε εκτρέπει την όλη αεροπορική επιχείρηση κατά του Ισλαμικού Κράτους και άλλων Ισλαμιστικών ομάδων στην Μεσοποταμία ,προκαλώντας αρκετά προβλήματα στην διασυμμαχική επιχείρηση INHERENT RESΟLVΕ. Αναγκαστικά οι Αμερικανοί θα επανεξετάσουν πολλά εναλλακτικά σενάρια με χρήση των βάσεων σε ΗΑΕ-Κατάρ-Ιορδανία και Ιρακινό Κουρδιστάν .Εδώ αρχίζει εκ νέου “παρεμβολή’ των Κουρδικών πολιτοφυλακών…. και του Κουρδικού ζητήματος. Επίσης η Άγκυρα μπορεί να κλείσει τους ειδικούς -μυστικούς σταθμούς επιτήρησης και παρακολούθησης των Αμερικανών σε Σαμψούντα, Ορντού, Καισάρεια, Μπολού ,Μαλάτεια, Κόνια, Ερζερούμ, Αμπαμούρ Μούγλα , Σίβας Οσμαντζίκ κα.
*Σε απ’ ευθείας αντιπαράθεση με τους Αμερικανούς πέραν του κλεισίματος της αεροπορικής βάσης Ιντσιρλίκ ζητάει την απόσυρση των 50 τακτικών πυρηνικών όπλων τύπου Β61 που είναι αποθηκευμένα από την ψυχροπολεμική περίοδο εκεί. Προβλέπονται μόνο για εφαρμογή πυρηνικών προσβολών του ΝΑΤΟ μόνο από Αμερικανικά αεροσκάφη .Ανήκουν σε κατηγορία πυρηνικών που εκσυχρονίζονται αφού ήδη έχουν διατεθεί τα σχετικά κονδύλια από την Γερουσία. Φυλάσσονται σε ειδικούς θόλους για αποφυγή πυρηνικού σαμποτάζ και κλοπής, ενώ οι κωδικοί τους είναι αποκλειστικά Αμερικανικοί και πολύπλοκοί. Για τα συγκεκριμένα όπλα πέραν του Αμερικανού προέδρου καθοριστικός είναι ο ρόλος του ανώτατου Διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ ως και ταυτόχρονα επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των ΗΠΑ στη Στουτγκάρδη .
Παρόμοια πυρηνικά όπλα (συνολικά 180) είναι αποθηκευμένα στην Ολλανδία (Βόλκελ) στην Ιταλία (Γκέντι Τόρε και Αβιάνο) στο Βέλγιο (Κλάινε Μπρόχελ στην Φλάνδρα) και στο Μπούχελ στα σύνορα Γερμανίας-Λουξεμβούργου. Για πολλούς και διαφόρους λόγους η μεταφορά τους απαιτεί χρόνο.
Καθίσταται λοιπόν φανερό ότι η Αμερικανό-Τουρκική κρίση για τους Ρωσικούς πυραύλους είναι πάρα πολύ οριακή και έχουμε μπροστά μας να δούμε αρκετά κεφαλαία ακόμη…
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος -Γεωστρατηγικός Αναλυτής
