Η πολεμική αντιπαράθεση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ μεταξύ Αρμένιων και Αζέρων και οι προεκτάσεις προς την Ελλάδα.
Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Για μία ακόμα φορά μετά το 1991 ‘άναψε το φυτίλι” στο νότιο Καύκασο ,στην γνωστή και αιματηρή αντιπαράθεση μίας “παγωμένης διένεξης” του χαοτικού μετά-Σοβιετικού χώρου , που είναι ο Αρμενικός θύλακας του Ναγκόρνο Καραμπάχ με πρωτευούσα το Στεπανακέρτ , που βρίσκεται εντός (γεωγραφικά ) της εδαφικής επικράτειας του Αζερμπαιτζάν. Η Αρμενία και το Αζερμπαιτζάν ήσαν δύο σοσιαλιστικές δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, με την πρώτη να είναι χριστιανική (και σχετικά φτωχή) ενώ η δεύτερη είναι λόγω των φυσικών της πόρων πλούσια χώρα της Κασπίας και Μουσουλμανική (Σουνίτες).
Η τελευταία φορά που πραγματικά υπήρξε σφοδρή στρατιωτική σύγκρουση ήταν το 2016 , με απώλείες εκατέρωθεν. Και οι δύο χώρες διατηρούν στενούς δεσμούς με την Δύση , αλλά και με την Μόσχα ,η οποία πουλάει πανάκριβα οπλικά συστήματα σε Ερεβάν και Μπακού.Και τα δύο κράτη έχουν στείλει μικρές στρατιωτικές δυνάμεις(διμοιρίες) σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις της Δύσης και του ΝΑΤΟ σε Κόσοβο-Ιράκ και Αφγανιστάν ενώ παράλληλα διατηρούν στενές σχέσεις με το Ισραήλ.
Πλησιάζουμε την συμπλήρωση 30 χρόνων χωρίς να έχει επιλυθεί το πολύ ευαίσθητο αυτό ζήτημα, ενώ έχουν αναληφθεί κατά καιρούς διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες με σκοπό την αποκλιμάκωση των εντάσεων ,και την απαγκίστρωση των εκατέρωθεν συμβατικών και ανταρτικών δυνάμεων χωρίς αποτέλεσμα.Τέτοιες πρωτοβουλίες ανέλαβαν ο εδρεύον στην Βιέννη Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), η ομάδα του Μίνσκ (ΗΠΑ-Ρωσία-Γαλλία) αλλά και τα ΗνωμέναΈθνη.
Το Αζερμπαιτζάν συνδέεται ιστορικά,πολιτιστικά και εθνικά με την Τουρκία(μιλάμε για ένα λαό) ,αφού πριν από 102 χρόνια στην ιστορική μάχη του Μπακού για την απελευεέρωση της πόλης οι Οθωμανικό/Τουρκικές δυνάμεις , με Αζέρους μαχητές υπό το νεαρό Νούρι Πασά. επικράτησαν κάποιων Ρωσο-Μπολσεβικικών-Ιρανικών και άλλων δυνάμεων. Η μάχη του Μπακού κάθε χρόνο γιορτάζεται σε Τουρκία και Αζερμπαιτζάν με πολύ σημαντικές εκδηλώσεις. Το Μπακού υποστηρίζει σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς τις θέσεις της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο, στην βόρεια Συρία, στον Καύκασο, στους Τατάρους της Κριμαίας,στη Λιβύη κα.Στις στρατιωτικές σχολές της Τουρκίας φοιτούν Αζέροι αξιωματικοί,(είναι οι πιο πολλοί μαζί με τους Αφγανούς-Αλβανούς και Πακιστανούς) ενώ στην στρατιωτική ακαδημία στην Αζερική πρωτεύουσα οι περισότεροι σύμβουλοι είναι Τούρκοι.
Στον πόλεμο του 1991( αν και από το 1988 είχαν αρχίσει οι εχθροπραξίες)οι Αρμένοι στον θύλακα σε συνεργασία με τις δυνάμεις του Ερεβάν κατάφεραν να επικρατήσουν τις τότε μάχες , και να συσταθεί το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την δικί του κυβέρνηση και στρατιωτική δύναμη.Μέσα στον Αζερικό χώρο ,και εντός οροσειρών κατάφεραν να ανοίξουν το λεγόμενο “διάδρομο του Λατσίν”και να επικινωνούν με το Αρμενικό έδαφος. Προ χρόνων “υπουργός άμυνας” του Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν ένας Ελληνοαρμένιος του οποίου η οικογένεια ήταν επί δεκαετίες εγκατεστημένοι εκεί από την εποχή των Σοβι’ετ.
Η Αρμενία επί δεκαετίες φιλοξενεί την 102η Ρωσική μεραρχία( η δύναμή της είναι κυρίως Ρωσοαρμένιοι, υποστηριζόμενη από αεροσκάφη , που ή έδρα της είναι σχεδόν 30χλμ βόρεια του Ερεβάν στην περιοχή Γκιούμρι(πρωήν Αλεξανδρούπολη), ενώ λειτουργεί στην περιοχή Μτεσαμόρ πυρηνικό εργοστάσιο με δύο αντιδραστήρες τύπου VVER-440 Ρωσικής κατασκευής και αρκετά “ασταθής”,και επειδή υπάρχουν ανησυχίες για ενδεχόμενο πυρηνικό σύμβαν , έχει αποφασιστεί να τεθεί εκτός λειτουργίας μέχρι το 2025 ο δεύτερος αντιδραστήρας ισχύος.. Οι Αζέροι ΄έχουν απειλήσει να τον πλήξουν με πυραύλους , ενώ Αμερικανοί και Γάλλοι έχουν παρέμβει προσωπικά στον πρόεδρο Αλίγιεφ.(κάτι τέτοιο ασφαλώς θα ήταν τραγική εξέλιξη και παραβίαση του πρώτου Πρωτοκόλλου της σίμβασης της Γενεύης και του ανθρωπιστικού δικαίου)
Έλληνες εθελοντές προ χρόνων είχαν πολεμήσει στο Ναγκόρνο Καραμπάχκαι ορισμένοι από αυτούς έχουν εμφανιστεί με Αρμενική στρατιωτική στολή , και συνομιλήσει με τον υπογράφοντα, που έχει δόώσει διαλέξεις σε στρατιωτικές σχολές και των δύο κρατών (πριν 12-14 χρόνια).. Δεν υπάρχει σπίτι στον θύλακα που να μην έχει σημάδια από σφαίρες. Η Αρμενία συμμετέχει στο υπό Ρωσικό έλεγχο και καθοδήγηση συνασπισμό συλλογικής άμυνας μαζί με την Λευκορωσία,το Καζακστάν την Κιργιζία , το Ουζμπεκιστάν και το Τατζικιστάν.Το Αζερμπαιτζάν κινείται πιο ευέλικτα από κοινού με την Ουκρανία, την Γεωργία και την Μολδαβία, ενώ στον πόλεμο της ανατολικής Ουκρανίας στο Ντονμπάς υποστήριξε το Κίεβο.(2014-2016)
Από πλευράς διεθνούς δικαίου έχει δικαιωθεί το Αζερμπιατζάν και έχει καταγγελθεί η Αρμενική επιθετικότητα στο ΣΑ/ΟΗΕ. με τις αποφάσεις 822-853-874- και 884, νώ η Αρμενία υπέστη δεινή ήτα με την αποφαση 62/243 στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2008.
Η Τουρκία πριν από 5 βδομάδες πραγματοποίησε κοινές αεροχερσαίες ασκήσεις στο Αζερικό έδαφος , μεταφέροντας δυνάμεις της 3ης Τουρκικής στρατιάς σε 4 περιοχές του Αζερμπαιτζάν. Την τελευταία φάση των ασκήσεων παρακολούθησε ο ίδιος ο Χουλουσί Ακάρ.(είχαμε αποκαλύψει λεπτιμέρειες στον ΕΤ , καθώς για την προσεχώς παρουσία της Τουρκίας με στρατιωτική βάση )
Μέσα από το έδαφος του θυλακα διέρχονται αγωγοί που μεταφέρουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο από την Κασπία μέχρι το Τουρκικό λιμάνι Τσευχάν στην ανατολική Μεσόγειο. Ο Ερντογάν δεν έχει αποκλείσει περαιτέρω εμπλοκή της Άγκυρας στην διένεξη , ενώ συζητά με την Μόσχα.
Την Ελλάδα η όλη κατάσταση την αφορά ,λόγω γεωπολιτικών -ενεργειακών εξελίξεων , ενώ σε στρατιωτικό πίπεδο διατηρούμε στενές σχέσεις με το Ερεβάν , αφού πολλοί Αρμένοι είναι σπουδαστές των στρατιωτικών μας σχολών , η Αρμενική διμοιρία στο Κόσοβο /επιχείρηση του ΝΑΤΟ ήταν πάντοτε εντεταγμένη στην δικίή μας δύναμη εκει΄, ενώ οι ακόλουθοι άμυνας της Αρμενίας στην χώρα μας μιλούν Ελληνικά και έχουν φοιτήσει στις δικές μας παραγωγικές σχολές των ενόπλων μας δυνάμεων.
Διαχρονικά σε Ελλάδα και Κύπρο υπάρχουν Αρμενικέςκοινότητες και γιορτάζουμε μαζί την επέτειο της Αρμενικής γενοκτονίας από τους νεότουρκους.
Η διένεξη απαιτεί μεγάλη προσοχή γιατί τυχόν υποτροπή είναι πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις.
