Βλέποντας και κάνοντας στα Αμερικανο-Τουρκικά ….κρίσιμοι οι επόμενοι μήνες. Κλειδί τα Στενά
Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. ΔρούγοςΔιεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία σε διμερή βάση ,θα συνεχίσουν να μας απασχολούν μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα και πολλά πράγματα θα εξαρτηθούν από τις περιφερειακές εξελίξεις σε όλα τα μέτωπα και υπομέτωπα ,τις προτεραιότητες των ΗΠΑ, τις σχέσεις του Ερντογάν με δυτικούς ηγέτες,ενώ προς το παρόν δεν υπάρχει μείζον πρόβλημα στο ΝΑΤΟ αφού στον ενδοσυμμαχικό χώρο η Άγκυρα έχει περίτεχνα αποφύγει τις ακρότητες ή τις τυχόν προκλήσεις πάνω στα καθαυτά΄ Ευρωατλαντικά ζητήματα.Συμμετέχει ενεργά στις συμμαχικές δραστηριότητες και μεταξύ άλλων τελευταία διαθέτει επιπρόσθετο αριθμό εκπαιδευτών στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν στην υπηρεσία των εκεί σταθμευμένων Νατοϊκών στρατιωτικών μάχιμων ,υποστηρικτικών ως και εκπαιδευτικών μονάδων.Συνεπώς η οποιαδήποτε εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις θα σχετίζεται πρώτιστα με το Ρωσικό αντιπυραυλικό σύστημα S400 και δευτερευόντως με τις εξελίξεις στην βορειοανατολική Συρία,αν και η πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου εξωτερικών των ΗΠΑ τόνισε ότι σε πολλά επιμέρους ζητήματα της Συρίας και ειδικά στο Ιντλίμπ διαχρονικά υπήρξε “σύγκλιση θέσεων” της Ουάσιγκτον με την Άγκυρα.
Πάντα πίστευα ότι ένας υπολογίσιμος αριθμός αναλυτών στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, το θέμα της παρουσίας και εμπλοκής της Τουρκίας σε διάφορες γεωγραφικές ζώνες δεν το βλέπουν και εκτιμούν στη σωστή βάση,ενώ προβαίνουν σε εκτιμήσεις βάσει αποκλειστικά τοπικό-περιφερειακών παραμέτρων. Την περίπτωση της Τουρκίας θα πρέπει να τη βλέπουμε και αξιολογούμε πρώτιστα μέσα από την “Μεγάλη Εικόνα” ,δηλαδή τις παγκόσμιες τάσεις , χαρακτηριστικά ως και ευρύτερες παραμέτρους της παγκοσμιοποίησης, της επιλεκτικής διαλειτουργικότητας στις ενδοσυμμαχικές επαφές κλπ.. Στην εποχή μας, όλα τα θέματα και τα προβλήματα είναι διεθνή, οπότε πρέπει να αναζητά κανείς τη” Μεγάλη Εικόνα”. Η “Μεγάλη Εικόνα” κυριαρχείται από τον ανταγωνισμό των ισχυρών και των όποιων μεγάλων δυνάμεων , που απλά σημαίνει επί του παρόντος τις υπάρχουσες πυρηνικές δυνάμεις του πλανήτη ,και προφανώς στην περίπτωση της Τουρκίας κυρίως τους Αμερικανούς και τους Ρώσους. Όλες οι άλλες πυρηνικές δυνάμεις (με δεδομένα μεσαία πυρηνικά προγράμματα ) στις συγκεκριμένες περιοχές των εκτεταμένων Τουρκικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων έχουν λίαν περιορισμένη δυναμική και ρόλους.(αναφέρομαι σε Γαλλία-Μ. Βρετανία και Κίνα ενώ δεν επεκτείνομαι σε Ινδία,Ισραήλ Πακιστάν και Βόρεια Κορέα)
Επιμένω ότι σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό ο παράγοντας Τουρκία είναι στενά συνυφασμένος με την στρατηγική διάσταση των Στενών των Δαρδανελλίων . Τα Στενά επιτρέπουν στη Ρωσία του αναθεωρητή Πούτιν να δραστηριοποιηθεί στη Συρία σε υποστήριξη των δυνάμεων του Άσαντ ως και στην ανάπτυξη του στρατιωτικού αποσπάσματος σε Αλ Χμέιμιμ -Λατάκια και Ταρσούς) αλλά και στη Λιβύη.(όπου η Μόσχα μέσω μισθοφόρων επιδιώκει παρουσία και κάποιο μερίδιο) Τα Στενά επίσης επιτρέπουν στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ να δραστηριοποιούνται πολύπλευρα στη Μαύρη Θάλασσα και ειδικότερα σε παρακολούθηση των Ρωσικών στρατιωτικών ,πληροφοριακών , πυραυλικών , διαστημικών κα δραστηριοτήτων ,σε πολυμερείς διακλαδικές ασκήσεις ,σε υποστήριξη των βάσεων σε Ρουμανία και Βουλγαρία, καθώς και στην ενίσχυση συνεργασιακών πλαισίων του ΝΑΤΟ με Ουκρανία και Γεωργία. Ειδικά οι δραστηριότητες ΗΠΑ/ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα έχουν εξαιρετικά τεράστια σημασία(πχ μέσω της ATLANTIC RESOLVE ,και των συμμαχικών δραστηριοτήτων στην Κράιοβα, στην Κωστάντζα κα ) τις οποίες παραβλέπουν πάρα πολλοί “αναλυτές”, που προτιμούν να ασχολούνται με τα δευτερεύοντα . Αυτά που γίνονται και θα γίνουν μέσα στην επόμενη διετία στη Μαύρη Θάλασσα είναι λίαν κρίσιμα για τη διεθνή ασφάλεια και ενέχουν κινδύνους για την παγκόσμια ειρήνη ,οπότε είναι προφανής ως και ιδιαίτερα σημαντικός και στρατηγικής εμβέλειας ο ρόλος της Άγκυρας.
Οι Αμερικανοί έχουν βασικά τέσσερις επιλογές με την Τουρκία (όπως και με την περίπτωση του Ιράν σε ότι σχετίζεται με τα Στενά του Ορμούζ
):Πρώτη :Να καταλάβουν στρατιωτικά μεγάλο μέρος της Τουρκίας.Αυτό δεν γίνεται λόγω ΝΑΤΟ, αβέβαιης επιχείρησης ως και απαρχαιωμένης συμβατικά ενώ η ιστορία στην συγκεκριμένη περιοχή των Στενών είναι η τραγική περίπτωση της αποτυχημένης συμμαχικής επιχείρησης της Καλλίπολη στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο που πλήγωσε πολύ τους Βρετανούς και τις τότε δυνάμεις της Κοινοπολιτείας. ‘Έχουν αλλάξει δραματικά ο καιροί….Απορρίπτεται .
Δεύτερη :
Να υποστηρίξουν οι Αμερικανοί πραξικοπηματική ενέργεια ή παντοιοτρόπως να συνδράμουν στις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις. Στην απόπειρα του Γκιουλενικού πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 παρά την”πονηρή” συνδρομή και συμμετοχή τους απέτυχαν(ειδικά μέσω των πτεράρχων κλπ που ενεπλάκησαν).Την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση δεν μπορεί μαζικά να κερδίσει έδαφος από τον Ερντογάν που είναι επικυρίαρχος .Άρα η επιλογή απορρίπτεται ,ενώ ο στρατός επί Εβρέν, Κιβρίκογλου και Καρανταγί δεν είναι ο ίδιος που είναι επί Ακάρ-Γκιουρέλ και Ντουμτάρ….Χρησιμοποιήθηκε ως ένα βαθμό και απέτυχε. Ο Τούρκος πρόεδρος επιβίωσε.
Τρίτη :
Να την εκβιάσουν .Ασφαλώς οι Αμερικανοί έχουν δυνατότητες και μέσα εκβιασμών επί της Άγκυρας.Πχ περιορισμούς,κυρώσεις, εμπάργκο σε εξοπλιστικά της ,προγράμματα-μη παροχή ειδικών πληροφοριών κλπ.Όμως έχουν και οι Τούρκοι. Πχ οι παράγοντες Μόσχα,Πεκίνο,το κλείσιμο των Αμερικανικών βάσεων πχ στο Ικόνιο, στο ραντάρ αντιπυραυλικής άμυνας του Κιουρετσίκ,εκβιασμός για σχέσεις πυρηνικής συνεργασίας με Πακιστάν και Ιράν ,κλείσιμο βάσης Ιντσιρλίκ με 50 τακτικά πυρηνικά όπλα Β61 των ΗΠΑ κα .Και οι μεν και οι δε έχουν πολλά “βέλη στις φαρέτρες τους…”. Απορρίπτεται για πολλούς λόγους…
Τέταρτη : Να συμβιβαστούν επί του παρόντος ,κάτι που εκτιμώ είναι η μόνη ρεαλιστική προσέγγιση , που σημαίνει αναγκαίες τακτικές υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές , μέχρι νεοτέρας.Υπάρχει πρόσφορο έδαφος και εδώ η Ατλαντική Συμμαχία μπορεί να συνδράμει . Συνεπώς μέχρι τις Τουρκικές εκλογές του 2023 θα γίνουμε μάρτυρες πολλών “εξάρσεων” στις διμερείς σχέσεις αλλά με αναγκαστικούς συμβιβασμούς και συνύπαρξη.Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία ή η Αυστρία, θα υποχρεωθούν να κατεβάσουν τους τόνους και να αποφύγουν τις εντάσεις με την Άγκυρα (η Αυστρία μπορεί να μην συμβιβαστεί αλλά ως χώρα δεν έχει υπολογίσιμη εμβέλεια). Συμπερασματικά θα δούμε ανήσυχη συνύπαρξη και αναγκαστικά διπλωματικούς συμβιβασμούς.
