Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. ΔρούγοςΔιεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Συνεχίζεται το “φλερτ’ της Άγκυρας με την Δύση ως και με σειρά υπολογίσιμων Αραβικών κρατών ,με στόχο την σχετική επιστροφή σε κάποιας μορφής κανονικότητας και ηρεμίας στις διμερείς σχέσεις της,με τελευταίο παράδειγμα την επικείμενη σειρά συναντήσεων υψηλού πολιτικού επιπέδου ανάμεσα στους επικεφαλής των δύο υπουργείων εξωτερικών ,που δεν αποκλείεται-ανάλογα και με τα γεγονότα και τις ενδιάμεσου χρονικού πλαισίου εξελίξεις- να οδηγήσει και σε συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο.Μέχρι στιγμής και ενώ επικροτεί “σιγή ιχθύος” αναφορικά με τις πρόσφατες διμερείς- διερευνητικές συνομιλίες των γύρων 61-62 το μόνο βέβαιο είναι η προσεχής επίσκεψη του Έλληνα υπεξ Νίκου Δένδια στην Τουρκία στις 14 Απριλίου.
Πρώτο: Την προώθηση των διμερών επαφών Αθήνας-΄Αγκύρας σε διάφορα επίπεδα παντοιοτρόπως ενίσχυσαν με εμφανείς και μυστικές διπλωματικές παρεμβάσεις τους η Γερμανική Καγκελαρία, τα Ηνωμένα Έθνη (ενόψει άτυπης πενταμερούς για το Κυπριακό στη Γενεύη στα τέλη Απριλίου),ο επίτροπος της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική-άμυνα και ασφάλεια Ζοσέπ Μπορέλ, ο γγ/ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ,αλλά και οι εν εξελίξει και σταδιακά υπό διαμόρφωση θέσεις της νέας Αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία επιδιώκει σχετική χαλάρωση στα ‘νότια μέτωπα”,λόγω της έντασης (που θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο) στις σχέσεις με τη΄Μόσχα,καθώς και της ενδογενούς τάσης(επί του παρόντος) στους Αμερικανικούς διπλωματικούς κύκλους να επικεντρωθούν σε αυτή τη φάση στα μείζονα θέματα της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού.Δεν είναι τυχαίο ,ότι το πρώτο ταξίδι των υπουργών εξωτερικών και άμυνας των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν και στρατηγού εα Λόιντ Όστιν ήταν στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα(περασμένη εβδομάδα),η συνάντηση στο Άνκορετζ στην Αλάσκα των υπεξ και συμβούλων εθνικής ασφαλείας με τους ομολόγους της Κίνας καθώς και η αεροναυτική συνεργασία των κρατών του QUAD δηλαδή των ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Ινδίας-Αυστραλίας, ως και τα νέα ταξίδια των κορυφαίων Αμερικανών επιτελών σε Ινδονησία,Μαλαισία, Βιετνάμ και Φιλιππίνες.Άρα στα θέματα της Ευρώπης οι Αμερικανοί επικεντρώνονται στην προκλητική στάση της Μόσχας και προς το παρόν επιθυμούν να επικρατεί σε ορισμένα υπό-μέτωπα σχετική χαλάρωση ή τουλάχιστον αποτροπή προκλητικών και άλλων ενεργειών.Οι ΗΠΑ παρατηρούν επιθετικού χαρακτήρα κινήσεις και τάσεις της Μόσχας σε Ουκρανία-Γεωργία-Αρκτικό κύκλο, ενώ εξακολουθεί η Μόσχα να προβαίνει σε ενέργειες ‘εφέλκυσης ‘της Τουρκίας κυρίως σε εξοπλιστικά-ενεργειακά και στο πυρηνικό πρόγραμμα της Άγκυρας που στοχεύουν σε ενδο- Νατοικές διαφορές …
Δεύτερο:Οι κινήσεις της Άγκυρας και η προσεχής συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου (εκτός απρόοπτου) εντάσσεται στο πλαίσιο των παρατεταμένων προσπαθειών της Τουρκικής διπλωματικής υπηρεσίας να προσεγγίσει πολιτικά διάφορες πρωτεύουσες κρατών ,με τις οποίες τα τελευταία πέντε χρόνια (μετά την Γκιουλενική απόπειρα πραξικοπήματος) οι διμερείς σχέσεις της δοκιμάστηκαν λόγω των επεμβάσεών της στη βόρεια Συρία (από το Αφρίν μέχρι το Ρας ε-Λειν), στη Τριπολιτάνα της Λιβύης ,και στο νότιο Καύκασο(υπέρ των Αζέρων). Επίσης η Άγκυρα ήρθε σε εμπρηστικές λεκτικές αντιπαραθέσεις με το Κάιρο (λόγω υποστήριξης στη Μουσουλμανική Αδελφότητα),με τη Σαουδική Αραβία (πχ λόγω της πολύπλευρης υποστήριξης του Ερντογάν στο Κατάρ), με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (σε Συρία-Λιβύη ή και Κουρδικό),αλλά κυρίως με το Ισραήλ (σε θέματα της ανατολικής Μεσογείου, Γάζας,καθεστώτος Ιερουσαλήμ κα). Η Άγκυρα έχει προχωρήσει σε προτάσεις προς Τελ Αβίβ και Κάιρο για οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών , ενώ σε επίπεδο συνεργασίας των μυστικών υπηρεσιών , υπάρχουν διευρυμένες αλλά και επικεντρωμένες σε διάφορους τομείς επαφές. Συνεπώς άνοιξε η ‘βεντάλια’ των συγκλίσεων με αυτά τα κράτη (ασφαλώς πάντα θα υπάρχουν εμπόδια και διαφορετικές αντιλήψεις),οπότε λόγω των ζητημάτων της ανατολικής Μεσογείου ,ήταν λογικό να επιδιωχθεί μία προσέγγιση με την Αθήνα.Κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να λάβει χώρα ονομαστικά με την Κύπρο, γιατί απλούστατα διμερώς η Άγκυρα δεν αποδέχεται την ύπαρξη της μεγαλονήσου .Αν παρατηρηθεί -αν και δεν είμαι αισιόδοξος-κάποια “αλλαγή” στην ανεύελικτη στάση της Άγκυρας και της πολιτικής ηγεσίας των κατεχομένων ,αυτό θα φανεί στην πενταμερή της Γενεύης την Μεγάλη Εβδομάδα.Τ
Tρίτο : Η Άγκυρα το τελευταίο χρονικό διάστημα-αν παρατηρήσει κάποιος τις διπλωματικές κινήσεις/επισκέψεις των Μβλούτ Τσαβούσογλου και Χουλουσί Ακάρ θα διαπιστώσει την ενδυνάμωση των επαφών με διάφορα κράτη των Βαλκανίων (Αλβανία-Κροατία-Βοσνία Ερζεγοβίνη) ως και με κράτη της Τουρκογενούς Κεντρικής Ασίας.(Ουζμπεκιστάν-Κιργιζία-Τουρκμενιστάν- Καζακστάν) μέσω επισκέψεων του Τσαβούσολου στις πρωτεύουσες αυτών ,ενώ η επίσκεψη του Ακάρ σε Ρουμανία καθώς και οι στρατιωτικές επαφές με την Ουκρανία και τη Γεωργία παρουσιάζουν μία Τουρκική ‘ανησυχία’ ειδικά για την κατάσταση στη Μαύρη Θάλασσα που στους επόμενους μίνες θα καταστεί κρίσιμη.Την ίδια στιγμή μεγάλες Αμερικανό -Νατοϊκές ασκήσεις θα λάβουν χώρα εκεί με εμπλοκή Ρουμανίας-Βουλγαρίας και Ουκρανίας.
Ως εκ τούτου η Άγκυρα σχεδιάζει να ‘μαλακώσει” κάποια άλλα συγκρουσιακά μέτωπα. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι επίσης ένα ζήτημα που οι Αμερικανοί έχουν άλλη εκτίμηση από τους Ισραηλινούς ,και το αν και κατά πόσο συνιστά απειλή μεγάλων διαστάσεων προς το παρόν με την Τουρκία να μην το τοποθετεί ψηλά στην ατζέντα της.Η Τουρκική διπλωματική κινητικότητα σχετίζεται με πολλές επιμέρους περιφερειακές εξελίξεις και τάσεις.Και επειδή η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις θεωρεί και υποστηρίζει έντονα ότι το ΝΑΤΟ είναι στον Ευρωατλαντικό χώρο ο κορυφαίος οργανισμός για την ασφάλεια και άμυνα, και ως εκ τούτου στα Ελληνοτουρκικά είναι πολύ ουσιώδης και καθοριστικός ο ρόλος και οι παρεμβάσεις του Γενς Στόλντεμπεργκ.
Τέταρτο:Μην αναμένουμε τιμωρητική και υπερπιεστική συμπεριφορά των Αμερικανών και Ευρωπαίων προς την Άγκυρα. Έχουν σταλεί τα “μηνύματα” προς Ερντογάν από την Ουάσιγκτον ,το Βερολίνο, τις Βρυξέλλες ,τη Μαδρίτη και την Ρώμη. Και το Παρίσι που επέκρινε επί μήνες την Τουρκία έχει χαλαρώσει τους τελευταίους μήνες και ακολουθεί τα βήματα των άλλων Δυτικών κρατών..Οι Αμερικανοί μέσω των τριών τηλεφωνικών συνομιλιών Μπλίνκεν-Λε Ντριάν έχουν προκαλέσει μία σχετική “αφωνία” στους Γάλλους,οι οποίοι αναζητούν κάποιο ενεργό ρόλο σε Συρία-Λίβανο-¨ Λιβύη, Μάλι κα.Η προσεχής σύνοδος του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου /ΝΑΤΟ/ΝΑC αλλά και η μετέπειτα σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ (λίγο αργότερα μέσα στο 2021 ) θα “καναλοποιήσουν’ (σύμφωνα με αποκλειστικές μου πληροφορίες) ,πολλά επιμέρους θέματα στην Ευρωατλαντική ζώνη.Η ατζέντα ΝΑΤΟ2030 θα απαιτήσει την ‘συμμόρφωση’ όλων των κρατών απέναντι στις νέες προκλήσεις της Συμμαχίας μέσα στα επόμενα 2-4 χρόνια) .Επίσης θα αναβαθμιστεί πολύ η ουσία και το περιεχόμενο του Άρθρου 4 του Καταστατικού της Ατλαντικής συμμαχίας περί πολιτικών διαβουλεύσεων. Ως εκ τούτου θα επιδιωχθεί η προσέγγιση ως και σύγκλιση κρατών όπως η Τουρκία, η Πολωνία και η Ουγγαρία (των ιδιόρρυθμων καθεστώτων) , με τις Ευρωατλαντικές αρχές. Αν όχι τότε θα υπάρξουν για αυτές πολλά προβλήματα….Συνεπώς η βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με τους βασικούς “παίκτες’ της Δύσης είναι καθοριστικής σημασίας και οι Τούρκοι ειδικά σε ζώνες ,όπως στον Εύξεινο Πόντο κα, θα πρέπει να κινηθούν με Δυτικό βηματισμό. Άρα και οι νέες πολιτικές και διπλωματικές επαφές της Άγκυρας με την χώρα μας, θα πρέπει να οδηγήσουν λογικά προς πιο ήσυχα λιμάνια…αν και η Τουρκική αναθεωρητική ατζέντα δεν δείχνει ότι εύκολα η Άγκυρα θα απαγκιστρωθεί από τις βερμπαλιστικές, οξύτατες και νέο-Οθωμανικές ακρότητες και “αγκυλώσεις”
Πέμπτο :Δεν θα πρέπει να διακατεχόμαστε από ενισχυμένη αισιοδοξία στα Ελληνοτουρκικά και φυσικά να μην αναμένουμε επιταχυνόμενες καταλυτικές εξελίξεις.Η Δύση θα προσπαθήσει να μην απολέσει την Τουρκία,ειδικά τώρα που βαίνουμε σε ένταση με την Μόσχα σε πολλά μέτωπα.(Ευρωπαϊκό -Ασιατικό-υβριδικό, Αζοφική -Μαύρη Θάλασσα κα). Είναι απαραίτητο να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Οι Τούρκοι είναι γνωστοί για την διγλωσσία τους, την επιδέξια πολιτική πρακτική τους, τον μαξιμαλισμό στις θέσεις τους, την παρελκυστική τακτική τους,την εκμετάλλευση του χρόνου για την υποστήριξη των δικών τους συμφερόντων , την ατζέντα 2023 για τον ένα αιώνα σύστασης του νεότερου κράτους, τους πρωτοφανείς και επιτυχείς στρατιωτικούς εξοπλισμούς και περιφερειακές επεμβάσεις τους και την μόνιμη συμπεριφορά Ιανού ,που απέναντι σε όλους τους γείτονες έχουν χρησιμοποίησει και διαχρονικά επιδείξει. Ασφαλώς οι επικείμενες Ευρωπαϊκές σύνοδοι, και το ότι επιδιώκουν μέσα από την ‘θετική ατζέντα” να κερδίσουν βήματα ,έχουν επηρεάσει την τρέχουσα στροφή τους προς τις διπλωματικές κινήσεις τους.Ασφαλώς το ΝΑΤΟ και οι Αμερικανοί έχουν στείλει τα μηνύματα. Στον ΟΗΕ κάποιο ‘σινιάλο ‘ αναμένουν για το Κυπριακό για κάποια επόμενη κίνηση ,αλλά τα πράγματα-ειδικά για Αθήνα και Λευκωσία-δεν είναι Εδέμ.Υπάρχουν πολλές παγίδες και νάρκες στην πορεία των Ελληνοτουρκικών και στο Κυπριακό. Κατόπιν τούτου συμμετέχουμε ενεργά,παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα,κρατάμε “μικρό καλάθι”, επιδιώκουμε να έχουμε ‘πολλή βαθειά intelligence “(που δυστυχώς επί χρόνια υστερούμε και ερασιτεχνίζουμε) και ανάλογα κινούμαστε.Και να έχουμε πάντοτε υπόψη ότι οι όποιες συνεργασιακές δομές και συγκλισιακές επαφές μας με διάφορα κράτη της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου των πετρελαίων δεν είναι Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ περί αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής.Συνεπώς παράλληλα με την διπλωματία, είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία η περαιτέρω ενίσχυση των αμυντικών μας δυνατοτήτων ,γιατί οι διεθνείς σχέσεις είναι πολύ ρευστές και τα μέτωπα ασύμμετρα,υβριδικά,ομιχλώδη και αρκετές φορές απροσδιόριστα.
