Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Η πρόσφατη επιστολή-παρέμβαση των 104 ναυάρχων εα του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού, απαιτεί ιδιαίτερη ανάλυση και ενδοσκόπηση , γιατί περικλείει στοιχεία και παραμέτρους που δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα γνωστά. Επιπλέον κάποια “προπαρασκευαστικά”πλαίσια για το πως κινήθηκαν οι συντάκτες ως και οι συνυπογράφοντες το συγκεκριμένο κείμενο απαιτούν αρκετές διευκρίνησεις,ειδικά λόγω του ιδιότυπου,αυταρχικού και Οργουελιανού καθεστώτος της Ερντογανικής Τουρκίας.
Πρώτο: Η επιστολική παρέμβαση των 104 δεν αποτελεί πραξικόπημα.Ούτε μεταμοντέρνας μορφής σαν εκείνο του 1997 κατά του Ισλαμιστή πρωθυπουργού Ερμπακάν από τους στρατηγούς Ισμαήλ Καρανταγί, Τσέβικ Μπιρ ,Τσετίν Ντογκάν και Τεομάν Κομάν. Η περίπτωση του 1997 ήταν μία κίνηση επιτελαρχών εν ενεργεία που έστειλε το ‘μήνυμα”(ασφαλώς απειλητικό) στον προκάτοχο του Ερντογάν αναφορικά με την Ισλαμική/αντι-Κεμαλική δραστηριότητα ,με τον στρατό τότε να είναι επικυρίαρχος.Ο Ερμπακάν τέθηκε εκτός πρωθυπουργίας και μέχρι το 2002 αυτή μεταμοντέρνα στρατιωτική κίνηση παρέμεινε στο προσκήνιο,μέχρι την ιστορική έλευση στην εξουσία του Ερντογάν.Παρεμβάσεις του στρατού στην Τουρκία είχαμε το 1960 με τους Αλπαρσλάν Τουρκές, Κεμαλ Γκιουρσέλ και τον Κεμάλ Μαντάνογλου, καθώς και το 1980 με την χούντα των Κενάν Εβρέν και Νουρεντίν Ερσίν που είχαν ως αποτέλεσμα πολλούς νεκρούς και δεκάδες χιλιάδες στις φυλακές.. Επίσης το εσωτερικό στρατιωτικό μνημόνιο του 1971 του στρατηγού Μεμντούν Τακμάκ,ήταν μορφή αυστηρής προειδοποιητικής ενέργειας. Όμως η επιστολική κίνηση των 104 απόστρατων ναυάρχων δεν ήταν πραξικόπημα,αφού δεν προέρχονταν από την τωρινή φυσική ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων ή κάποια φράξια αντικαθεστωτικών αξιωματικών που χρησιμοποίησαν όπλα.Η περίπτωση της Γκιουλενικής απόπειρας πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016 κατά του Ερντογάν είχε χρήση όπλων ,συμμετοχή στρατιωτικών -υποστηρικτών του Ιμάμη Γκιουλέν εμπλοκή αξιωματικών της πολεμικής αεροπορίας ως και μετακίνηση κάποιων στρατιωτικών μονάδων σε Άγκυρα/Ακιντζί/Μαρμαρίδα και πολύ οριακά στην Κωνσταντινούπολη (λόγω της παρουσίας του τότε διοικητή της 1ης Στρατιάς και φίλο-Ερντογανικού στρατηγού Ντουμτάρ , δηλαδή του σημερινού αρχηγού των χερσαίων δυνάμεων) ,ενώ ορισμένοι διοικητές βάσεων -όπως στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ/Αδάνων – είχαν εκδηλώσει πραξικοπηματική εμπλοκ και συμπεριφορά . Άρα τα περί “τάσεων πραξικοπήματος” από συνταξιούχους ναυάρχους που κάποιοι ισχυρίζονται είναι επιεικώς αστειότητες. Στην Τουρκία πάντοτε σε αντιδημοκρατικές πραξικοπηματικές κινήσεις συμμετέχει κυρίως ο Στρατός Ξηράς ,και κατ ελάχιστο δύο εκ των αρχηγών.
Δεύτερο :Η συμμετοχή στη λίστα των δύο τελευταίων αρχηγών των Τουρκικών ναυτικών δυνάμεων προβληματίζει( Μουράτ Μπιλγκέλ-Μπουλέντ Μποστάνογλου) . Υπηρέτησαν ωε αρχηγοί το Ερντογανικό καθεστώς(μαζί με τους Οζντέν Ορνέκ-Μετίν Ατάς-Ουγκούρ Γιγκίτ και Γενίρ Καραχάνογλου) ,ενώ ειδικά ο Μπουλέντ Μποστάνογλου είχε διφορούμενη παρουσία μέχρι την αποστρατεία του το 2017. τωρινός υπουργόςάμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο νυν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Γιασάρ Γκιουρέλ κρατούνταν όμηροι στην αεροπορική βάση Ακιντζί(τότε) ενώ ο Μποστάνογλου κυκλοφορούσε αρκετά ‘χαλαρός’ στην Κωνσταντινούπολη. Ένας από τους λόγους που ο Ακάρ ζήτησε το 2017 το καλοκαίρι την αποστρατεία του, και την μη-παράταση τη θητείας του, ήταν η διφορούμενη προσωπικότητα του Μποστάνογλου. Δεν θεωρώ τυχαίο ,ότι 7 απόστρατοι ναύαρχοι του κλίματος Μποστάνογλου ,που τότε ήσαν διοικητές της ναυτικής εκπαίδευσης, ναυτικής Ακαδημίας , του ναύσταθμοι Ακσάζ , κλπ (να μην περάσω σε ονοματολογικές λεπτομέρειες) ήσαν μεταξύ αυτών που συνυπέγραψαν το κείμενο.Πάντως στην Γκιουλενική απόπειρα του 2016 το Ναυτικό δεν είχε υπολογίσιμη συμμετοχή(συγκριτικά με την αεροπορία). Όμως στην Αθήνα ο τότε ναυτικός ακόλουθος(πλοίαρχος) μέσω Ιταλίας κατέφυγε στην΄Ολλανδία (είχε συγγενικά πρόσωπα) , ενώ και ο προηγούμενος ναυτικός ακόλουθος στην χώρα μας το 2014 “εξαφανίστηκε” από την Ελλάδα προς βορειοαφρικανικό προορισμό. Είναι γνωστό -από αρκετά γραφόμενα εκείνη την περίοδο -ότι και ο τότε ακόλουθος Άμυνας (συνταγματάρχης) διέφυγε στην Ιταλία μέσω Θεσπρωτίας.
Τρίτο : Η σύνθεση των 104 απόστρατων ναυάρχων κακώς τονίζουν κάποιοι (εκτός τόπου και χρόνου) ,ότι ήταν συντριπτικά Ευρασιατικού προσανατολισμού και βιογραφικού. Συμμετείχαν ανώτατοι αξιωματικοί διαφόρων τάσεων ,εκπαίδευσης, διοίκησης, οικογενειακού βιογραφικού κλπ. Επίσης υπήρξε και μικρή συμμετοχή από ναυάρχους της Ακτοφυλακής (πχ Αττίλα Κεζέκ). Στον κατάλογο βρίσκεις αξιωματικούς με έντονη παρουσία σε Νατοϊκά επιτελεία (εννοώ στην καριέρα τους )-και ειδικά σε Νάπολι ως και στην Διοίκηση Μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ/SACT στο Νόρφολκ της Βιρτζίνια – σε πολυεθνικές συμμαχικές δυνάμεις, Αμερικανική εκπαίδευση και μετεκπαίδευση σε σχολές πολέμου και ειδικά σχολεία των ΗΠΑ (Νιούπορτ -Μόντερει ) ,τρεις από αυτούς φοίτησαν στην κορυφαία Βρετανική ναυτική σχολή (Γκρίνγουιτς),ως και 3 είναι απόφοιτοι από το Εθνικό Πανεπιστήμιο Άμυνας στο Φορτ Μακναίρ των ΗΠΑ.(Ουάσιγκτον), που είναι το κορυφαίο στον κόσμο. . Επίσης 4 από αυτούς του καταλόγου διετέλεσαν ως ναυτικοί ακόλουθοι σε ισάριθμες Μεσογειακές χώρες,ενώ ένας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προώθηση της Τουρκο -Αλβανικής ναυτικής συνεργασίας.(επισκέψεις Τουρκικών υποβρυχίων σε Αυλώνα από το 2013 κλπ).
Επίσης ορισμένοι από αυτούς ήσαν “σχετικά χαλαροί “απέναντι στο Κουρδικό , κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν την περαιτέρω αναβάθμιση των ναυτικών δυνάμεων (μέσω του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας/BLUE HOMELAND ),ορισμένοι αρθρογραφούν στην περιορισμένης κυκλοφορίας (αλλά με υπολογίσιμη πολιτική επιρροή εφημερίδα “Αιντινλίκ” (βλέποντας ορισμένα θέματα με Ευρασιατικό προσανατολισμό ),ενώ δεν είναι τυχαίοι , αυτοί που προσήχθησαν από τις αρχές της Τουρκίας σε ανακριτικά γραφεία.(Μένγκι,Ουνσάλ, Ερντέγκ, Εραιντίν , Ολτσαί κα) ως και ο εκ των θεωρητικών του δόγματος MAVI VATAN/ Τζεμ Γκουρντενίζ που είχε “εκνευρίσει” τελευταία τους Ερντογάν και Ακάρ με τα όσα έγραφε σχετικά “πρόθεση” αναθεώρησης της ιστορικής Συνθήκης του Μοντρέ του 1936 που διέπει το νομικό και στρατιωτικό καθεστώς των Στενών των Δαρδανελίων-Βοσπόρου κλπ.
Τέταρτο: Οι αξιωματικοί του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού συνήθως απέφευγαν την δημοσιότητα. Ήταν ο Γκουρντενίζ και ο επίσης πολυγραφότατος πρώην υπαρχηγός και γνωστός μας από την”Γαλάζια Πατρίδα” που από τις αρχές (και λίγο πριν) της προηγούμενης δεκαετίας εμφανίστηκαν στο προσκήνιο. Ο τελευταίος που είχε προς τα έξω προβολή και επαρκείς γνώσεις ναυτικού δικαίου ήταν από την περίοδο των Ιμίων ,ο μακαρίτης αρχηγός των ναυτικών δυνάμεων ναύαρχος Γκιουβέν Ερκαγιά.Οπωσδήποτε εγείρει “ερωτηματικά” το ότι 104 ανώτατοι αξιωματικοί -χωρίς να διαρρεύσει εκ των προτέρων κάτι σε μία Ερντογανική Τουρκία που θυμίζει τον Τζωρτζ ΄¨Οργουελ του 1984 – δημοσίευσαν την συγκεκριμένη επιστολή.
Πέμπτο: Από συλλογή πληροφοριών μου παρατηρώ τα τελευταία τρία χρόνια μια αναβαθμισμένη παρουσία-συγκριτικά με το παρελθόν -του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού σε διεθνείς επαφές ,διασκέψεις , συμπόσια και όχι μόνο.(βάσει στοιχείων μου από κορυφαίες εκδηλώσεις). Πχ σε Ινδονησία,Πακιστάν ,Μαλαισία,Κίνα,Ιράν κα,καθώς και σε Νατοϊκά συμπόσια(αναφέρομαι στην πριν την COVID-19 κατάσταση). Δεν είναι τυχαία η παρουσία αξιωματικών της Τουρκίας σε γνωστά συμπόσια όπως στη Σιγκαπούρη ή στην Σενεγάλη .Μέχρι και δύο αξιωματικούς του ναυτικού εντάξανε στις αποστολές (ερευνητικές -επιστημονικές -υδρογραφικές στην Ανταρκτική!) .Άρα η επιστολή- παρέμβαση των 104 λόγω των ‘πιο ανοικτών τάσεων ” που διακρίνει το Ναυτικό (γενικότερα) αποκτά διευρυμένες προεκτάσεις.(είδα αναφορές σε ΜΜΕ του Ισραήλ ,της Μ. Βρετανίας κα)
Έκτο : Η περίπτωση του φαραωνικών διαστάσεων έργου του “Καναλιού της Κωνσταντινούπολης’ είναι σημαντική.Πρόκειται για κανάλι 45 χλμ ,που έχει ευρύτερες επιπτώσεις σε ζητήματα ενεργειακά, οικονομικά,ναυσιπλοΐας, εμπορίου,στρατιωτικά και όχι μόνο. Ασφαλώς η περίπτωση της επιστολής για το συγκεκριμένο θέμα εκλαμβάνεται σοβαρά (στο φως των επικείμενων εξελίξεων στην Μαύρη Θάλασσα ),ενώ υπεραμύνθηκε την Συνθήκη του Μοντρέ ειδικά ο πολιτικός σύμμαχος του Ερντογάν ,ακροδεξιός ηγέτης Μπαχτσελί τονίζοντας ότι έχει ενδυναμώσει την θέση της σύγχρονης Τουρκίας. Η υπόθεση των 104 έχει αποκτήσει και έντονα νομικό-ανακριτική χροιά, αφού έχουν προσαχθεί στην Εισαγγελία της Άγκυρας συνολικά 12 ναύαρχοι εα..Σταδιακά εκτιμάται υπό κανονικές συνθήκες θα διαρρεύσουν περισσότερες λεπτομέρειες αν και η Ερντογανική Τουρκία είναι μία ιδιάζουσα και βαθεία αυταρχική περίπτωση κράτους.
