”Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Το προβληματικό και “ευφάνταστο” γεωγραφικό μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών του Νοεμβρίου του 2019 ήταν ένα από τα δύο πιο σημαντικά θέματα στην προ ημερών επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στη Λιβύη. Παρά το γεγονός ότι η οποιαδήποτε ακύρωση του συγκεκριμένου μνημονίου(που αγνοεί δικαιώματα νησιών σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) , δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και οι οιωνοί (τουλάχιστον στην διάρκεια της τρέχουσας μεταβατικής κυβέρνησης μέχρι τέλη Δεκεμβρίου ) δεν είναι καλοί , εν τούτοις η επίσκεψη για πολλούς και διαφόρους λόγους του Κ.Μητσοτάκη καλώς έγινε ,γιατί υπάρχουν και πολλά επιμέρους διμερή θέματα -πέραν του μνημονίου Σάρατζ-Ερντογάν- που χρειάζεται να προωθηθούν. Η επαναλειτουργία της πρεσβείας μας στην Τρίπολη ,και προσεχώς Γενικού προξενείου στην Βεγγάζη αναμένεται-στα όρια του εφικτού , και λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερα ισχυρή πολιτική,ενεργειακή και στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στην βορειοαφρικανική χώρα-να ενισχύσουν το πλαίσιο των διμερών επαφών μας στους τομείς του εμπορίου,του πολιτισμού,της ναυτιλίας, των μεταφορών και της υγείας (σταδιακά και με συγκεκριμένα βήματα). Ακόμα και χώρες που βρίσκονται σε φάση βαθιάς εχθρότητας ή και πολεμικών αντιπαραθέσεων διεθνώς διατηρούν διπλωματικές αποστολές και πρεσβείες. Αυτοί που επικρίνουν την επίσκεψη Μητσοτάκη είναι μακράν νυχτωμένοι. Χρειαζόμαστε πρεσβεία σε γειτονική χώρα με παραδοσιακούς δεσμούς (ιστορικούς-πολιτιστικούς , ναυτικούς κα)
Πρώτο: Παρά την έντονη και επιτυχή παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη(προσέφερε ισχυρή διακλαδική στρατιωτική υποστήριξη στη νόμιμη κυβέρνηση το 2020 ) η παρούσα κατάσταση είναι μεταβατική , και οι ενδο-Λιβυκές σχέσεις παρά την θετική παρέμβαση των ΟΗΕ/UNSMIL και της Αμερικανίδας πρέσβειρας Στέφι Ουίλιαμς, είναι σε “κινούμενη άμμο”. Μπορεί η κυβέρνηση του μεταβατικού πρωθυπουργού Ντμπείμπα να είναι φιλο-Τουρκικών θέσεων (και δύσκολα αλλάζει), αλλά όλα τα κράτη επιστρέφουν μέσω πρεσβειών και εταιρειών στη Τρίπολη. Αυτή είναι η κατάσταση ρεαλιστικά,ενώ τα”άστρα των Χαφτάρ και Ακίλε Σάλεχ δύουν”. Είναι εντυπωσιακή η επιστροφή των πλείστων χωρών στη Λιβύη ,με εκπροσώπους εταιρειών να εισέρχονται δυνατά στους τομείς των κατασκευών και της εκμετάλλευσης των ενεργειακών πόρων.(Αυστρία-Γερμανία-Ιταλία-Νορβηγία-Γαλλία-Μ.Βρετανία-ΗΠΑ-Ισπανία κα). Προφανώς η παρουσία της Τουρκίας είναι σημαντική αλλά είναι καθοριστικής σημασίας να παρακολουθούμε τις δραστηριότητές της εκεί γιατί θα υπάρξουν ευκαιρίες. Την ώρα που ήταν στην Τρίπολη ο Κ. Μητσοτάκης ήταν ήδη εκεί ο πρωθυπουργός της Μάλτας Ρόμπερτ Αμπελά και ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι για νέα συμβόλαια επιχειρήσεων ,αεροπορικών συνδέσεων κα.
Δεύτερο :Η ανατολική Λιβύη /Κυρηναϊκή είναι νότια της Κρήτης (πολύ σημαντικές πόλεις όπως η Βεγγάζη, η Αζνταμπίγια, η Ντέρνα, η Σούσαχ(Απολλώνια), η αλ Μπάιντα , το Τομπρούκ), και η επιρροή της Άγκυρας είναι σαφέστατα λιγότερο ισχυρή συγκριτικά με εκείνη που έχει σε Τρίπολη, Ζιντάν,Ναλούτ, Μισράτα, Γκαριάν ,Αλ Χομς κα). Συνεπώς μέσω του Γενικού προξενείου μας στην Βεγγάζη σύντομα θα υπάρξουν ευκαιρίες. Η Ελλάδα είναι κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ,με τον Σαρλ Μισέλ της ΕΕ και τον ΓΓ/ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ να έχουν τονίσει στην μεταβατική κυβέρνηση ότι θέλουν να συνδράμουν στην μετεμφυλιοπολεμική ανασυγκρότηση της Λιβύης. Όπως γίνεται με την ειδική αποστολή του ΝΑΤΟ στο Ιράκ (στην οποία συμμετέχουν Τούρκοι αξιωματικοί-εκπαιδευτές),έτσι θα δρομολογηθεί σε κάποια χρονική στιγμή κάτι παρόμοιο με την Λιβύη.Σε μία τέτοια στρατιωτικό-αστυνομική αποστολή η χώρα μας θα πρέπει να είναι παρούσα.
Τρίτο : Με τις βορειοαφρικανικές ακτές η Ιταλία,η Μάλτα και η Ελλάδα λόγω των μεταναστευτικών ρευμάτων ,έχουν προβλήματα (από εκεί εμείς τα λιγότερα). Όμως θα μπορούσαμε να διευρύνουμε και αναβαθμίσουμε την συνεργασία μας με την Λιβυκή Ακτοφυλακή ,και να πραγματοποιούμε κοινές ασκήσεις και άλλες δραστηριότητες.Είναι πολύ σημαντικό να επιστρέψουμε με διαπίστευση Ακολούθου Άμυνας στην Τρίπολη (όπως είχαμε παλιά) ,ο οποίος να έχει στο γραφείο του -ει δυνατόν- βοηθό στρατιωτικό ακόλουθο που να γνωρίζει την Αραβική γλώσσα.Επίσης οι δύο χώρες θα ήταν καλό σε επίπεδο ακτοφυλακών/Λιμενικού να έχουν αξιωματικούς-συνδέσμους σε Χανιά και Βεγγάζη ή Ντέρνα για την παρακολούθηση και άμεση επίλυση διμερών ζητημάτων ασφάλειας κλπ.
Τέταρτο: Ασφαλώς οι θέσεις του Λίβυου μεταβατικού πρωθυπουργού σε αρκετά σημεία δεν είναι επαρκείς και ικανοποιητικές για εμάς σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες νότια της Κρήτης..Έκανε λόγο για σύσταση ομιχλωδών “τεχνικών επιτροπών ” ,ενώ δήλωσε ετοιμότητα για μελλοντική ρύθμιση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Λιβύης, Ελλάδος και Τουρκίας(!). Τα προβλήματα μπροστά μας είναι πολλά, ενώ πρέπει να έχουμε φυσική παρουσία στην Τρίπολη και δεν μπορούμε να είμαστε καθόλου σίγουροι για την μελλοντική συμπεριφορά του Καΐρου απέναντι μας (γιατί συνεχίζονται οι μυστικές επαφές του με την Άγκυρα). Εμείς με την επίσκεψη των Μητσοτάκη-Δένδια στη Τρίπολη κάναμε ένα πρώτο βήμα.Χρειάζεται συνέχεια και καθημερινή παρακολούθηση των εξελίξεων στο εσωτερικό ως και περιφερειακά της Λιβύης γιατί τα σύνορά της είναι πορώδη και απροστάτευτα , ως και μαγνητικοί πόλοι ασύμμετρων -μη γραμμικών απειλών.
