.Γράφε ο Δρ Αθανάσιος Ε.Δρούγος Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Μπάιντεν και Ερντογάν καλούνται σε λίγες ημέρες στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Ατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες να επιλύσουν τα κρίσιμα και σοβαρά προβλήματα των Αμερικανο-Τουρκικών σχέσεων που ταλανίζουν τις δύο χώρες τουλάχιστον τα τελευταία 4-5 χρόνια. Αν και οι σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας στην σύγχρονη μορφή τους εμφανίστηκαν με αρχικές διαφωνίες περί το 2002-2003 ,με την εκφρασθείσα αντίδραση της Τουρκίας στην μη-διέλευση της 4ης ψηφιακής μεραρχίας του Τέξας από τα σύνορα Τουρκίας-Ιράκ στα πλαίσια της Αμερικανοβρετανικής επιχείρησης IRAQI FREEDOM για τη τελική ανατροπή του Σαντάμ,τα πράγματα χειροτέρευσαν ακόμα περισσότερο με την Άγκυρα να επικρίνει τους Αμερικανούς ότι στοχεύουν να καταλάβουν την Τουρκία, ενώ εμφανίστηκαν στο προσκήνιο Τούρκοι στρατιωτικοί που δεν ήσαν στην ισχύουσα μέχρι τότε ( από το 1949) “γραμμή των ΗΠΑ”. Ήταν η χρονική περίοδος των αντιαμερικανικών έργων, βίντεο και σεναρίων περί “Μεταλλικής καταιγίδας’ και ‘κοιλάδας των λύκων” κλπ . Σε κάποια φάση μάλιστα σε Ιρακινό έδαφος Αμερικανοί κομάντος συνέλαβαν Τούρκους στρατιωτικούς κοντά στην περιοχή της Μοσούλης, και επικράτησε μεγάλη τοπική ένταση.
Μέσα στα επόμενα χρόνια παρά την παρουσία των δύο κρατών στο ΝΑΤΟ, την συνεχιζόμενη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο ραντάρ αντιπυραυλικής άμυνας στο Κιουρετσίκ της Μαλάτειας της ενεργού ύπαρξης του Κέντρου Αριστείας(πολύ υψηλού επιπέδου) για την παγκόσμια τρομοκρατία στην Άγκυρα(ο υπογράφων έχει προσωπική εμπειρία διαλέξεων εκεί ), την μετάπτωση του 3ου Σώματος στρατού σε Νατοϊκό NRDC-TR στην Κωνσταντινουπολη σε επιτελείο άμεσης αντίδρασης δυνάμεων , την παρουσία της Αμερικανικής αεροπορικής αποστολής στο κέντρο εκπαίδευσης Ικονίου ως και στο Ντιγιαρμπάκιρ ,την ύπαρξη σε Τουρκικό έδαφος διαφόρων επίγειων και άλλων σταθμών παρακολούθησης/κατασκοπείας Ρωσικών και Ιρανικών δραστηριοτήτων,την παρουσία του αρχηγείου των χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, καθώς και την εκτενή χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ/Αδάνων από την Αμερικανική αεροπορία (Τουρκική βάση/πτέρυγα μάχης ανεφοδιασμού 709) την οποία έχουν υπερχρησιμοποιήσει οι Αμερικανοί , οι σχέσεις των δύο κρατών επιδεινώθηκαν σε πολιτικό, οικονομικό, ανθρωπιστικό επίπεδο.(ειδικά μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος από Γκιουλενικούς αξιωματικούς κατά του Ερντογάν τον Ιούλιο του 2016)
Πέραν των ανωτέρω στην βάση του Ιντσιρλίκ είναι αποθηκευμένα σε ειδικούς θόλους 50-52 τακτικά πυρηνικά όπλα Β61 των ΗΠΑ υπό την ευθύνη της Αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας/USAF ,που ανήκουν στα περίπου 160 εναπομείναντα από τον Ψυχρό Πόλεμο ,μαζί με κάποια του ιδίου τύπου που βρίσκονται στο Μπούχελ της Γερμανίας,στο Βόλκελ της Ολλανδίας,στο Κλάινε Μπρόχελ στη Φλάνδρα του Βελγίου και στις Ιταλικές βάσεις του Αβιάνο και Γκέντι Τόρε. Η Άγκυρα όσο και αν φαίνεται περίεργο για πολλούς και διαφόρους λόγους μέχρι σήμερα δεν επιθυμεί την αποπυρηνικοποίηση της βάσης.(σε πλήρη διαφωνία με τς τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες)
Είναι σημαντικό να επισημανθούν και “φωτιστούν” ορισμένα θέματα που αφορούν την δύσκολη σχέση Ουάσιγκτον ΆγκυραςΠρώτο: Η σημερινή Τουρκία είναι μία άλλη Τουρκία συγκριτικά με εκείνη του “γκρίζου λύκου’ συνταγματάρχη Αλπαρσλάν Τουρκές ή των Ντεμιρέλ-Ινονού-Τσιλέρ-Γιλμάζ -κα, ως και στρατηγών τύπου Καρανταγί, Τσετίν Ντογκάν,Κιβρίκογου,Τσέβικ Μπιρ ή του ναυάρχου Γκιουβέν Ερκαγιά.Η έννοια του Κεμαλισμού έχει υποστεί υποχωρήσεις και ρωγμές ενώ το πολιτικό Ισλάμ έχει υπερενισχυθεί. Η επιρροή μέσα στην Τουρκική κοινωνία των παραδοσιακών ή και νεότερων Ισλαμικών κύκλων είναι εμφανής,ενώ η Άγκυρα υποστηρίζει πολιτικο-στρατιωτικό αναθεωρητισμό, οικουμενικό Ισλαμισμό (παρά τις διαφορές διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με το Σιιτικό Ιράν),ενώ είναι πλέον μία χώρα που συμμετέχει στο G20 στην οκτάδα των Ισλαμικών κρατών(Ινδονησία-Πακιστάν-Νιγηρία κα),και έχει διαβάσει και “ακτινοσκοπήσει ” το παγκόσμιο γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό σύστημα ,και ανάλογα ενεργεί.Παραμένει στη Δύση , αλλά φλερτάρει πολύ έντονα με την ανατολή και με δεδομένες αναθεωρητικές δυνάμεις του πλανήτη.Αντιδρά απέναντι στους δυτικούς και τις πιέσεις τους με Ισλαμο-πολιτισμική φαρέτρα και βέλη.
Είναι μία ανερχόμενη χώρα,και αυτοί που την βλέπουν στην Ελλάδα να διαλύεται ,αποσυντίθεται ή υποβαθμίζεται ,είναι πολύ μακράν της πραγματικότητας και μάλλον κάνουν διακοπές στην Εδέμ. Έχει ιδιαίτερα σημαντική πολεμική βιομηχανία,εξάγει ακόμα και σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ οπλικά συστήματα(πχ τεθωρακισμένα οχήματα προσωπικού KIPRI-VURAN στην Ουγγαρία ) κατασκευάζει μόνη της το 60-63% των οπλικών συστημάτων της ,και είναι μέσα στις κορυφαίες τρεις στην παραγωγή των μη- επανδρωμένων αεροσκαφών (διαφόρων κατηγοριών) με επικυρίαρχο το”Μπαϊρακτάρ” που ήδη χρησιμοποιείται από τη Λιβύη, το Κατάρ, το Αζερμπαϊτζάν , την Ουκρανία και λίαν προσεχώς από την Πολωνία. Πέντε Τουρκικοί κολοσσοί παραγωγής οπλικών συστημάτων είναι μέσα στις 100 κορυφαίες του πλανήτη.(ASELSAN-TAI-ROKETSAN κα)
Επιπλέον θα πρέπει να αναλύσουμε την πολυσχιδή συνεργασία με το Πακιστάν στους εξοπλισμούς συμπεριλαμβανομένης και της πυρηνικής τεχνολογίας…Διατηρεί στενές σχέσεις με τα πλείστα κράτη-μέλη του Οργανισμού Ισλαμιστικής Διάσκεψης,έχει πολυδιάστατες σχέσεις με τα κράτη της Αφρικής και νότιας Ασίας, καθώς και με χώρες όπως η Γεωργία, η Αλβανία,η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Αφγανιστάν ,τη Νότια Αφρική ,ακόμα και με την Σερβία.Όσοι πιστεύουν ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη (γιατί έχει προβληματικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία) ,μάλλον βρίσκονται στην”Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων’. Οι αλλαγές στο Τουρκικό περιβάλλον είναι συντριπτικές , και στα σχεδόν 20 Ερντογανικά χρόνια έχει υποστεί ” πολιτικο-ιδεολογικά ενδομήτριο αλλοίωση”. Βλέπει διαφορετικά τον μετά μεταψυχροπολεμικό χώρο,και απαιτείται η Δύση να την δει με άλλες πρισματικές γωνίες…Η Άγκυρα παρουσιάζει προς τα έξω τα χαρακτηριστικά της “βαθιάς” Τουρκίας,αυτής του Τουντεσλί,του Ελαζίγκ,της Σανλιούρφα,του Ερζινκάν κα.
Δεύτερο : Παρά τα λεγόμενα-που προέρχονται από κακή ή ελλιπή πληροφόρηση-η Τουρκία συμμετέχει σε όλες τις ασκήσεις-αποστολές και επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ.Γνωρίζει ότι δεν την συμφέρει να αποχωρήσει από την Ατλαντική Συμμαχία. Συμμετέχει στην περατωμένη σύντομα RESOLUTΕ SUPPORT στο Αφγανιστάν ,στην KFOR στο Κόσοβο, διατηρεί άνδρες στη Βοσνία Ερζεγοβίνη,ενώ προσεχώς θα συμμετέχει με 4 αεροσκάφη στην επιχείρηση εναέριας περιπολίας στην Βαλτική.Η πρόσφατη στρατιωτικό-διπλωματική σύγκλιση με την Πολωνία εκτιμάται ως σημαντική , αφού η Βαρσοβία αγοράζει 24 drones, ενώ 80 Πολωνοί αξιωματικοί εδρεύουν ήδη στο Ιντσιρλίκ.Διατηρεί στρατιωτικές μονάδες σε βόρεια Συρία-Ιρακινό Κουρδιστάν-δυτική Λιβύη ,καθώς και στρατιωτικούς συμβούλους σε Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία,Μάλι , Σομαλία ως και στρατιωτική βάση για 3000 άνδρες κοντά στη Ντόχα του Κατάρ.Προτίθεται δυστυχώς να στρατιωτικοποίησει ακόμα περισσότερο την κατεχόμενη Κύπρο με ενίσχυση της αεροναυτικής παρουσίας, ενώ για το τρέχον έτος έχει την διοίκηση της πιο εξειδικευμένης δύναμης άμεσης αντίδρασης του ΝΑΤΟ γνωστής ως VJTF ,η οποία συμμετέχει στην πρόσφατη άσκηση STEADFAST EUROPE.(από το στρατηγείο ταξιαρχίας στην ανατολική Θράκη). Τέλος συμμετέχει κανονικά και συνεχώς στις διασκέψεις για τη Λιβύη,και αυτό απαιτεί εγρήγορση από την πλευρά μας.
Τρίτο : Συνεπώς οι Αμερικανοί και ειδικά οι Άντονι Μπλίνκεν,Τζεικ Σάλιβαν, Γουέντι Σέρμαν , Κάθλιν Χίκς, Λοίντ Όστιν .κα θα πρέπει προσεκτικά να αναγνώσουν προς τα που βαίνει η σημερινή Τουρκία.Τα ζητήματα των Ρωσικών S400 , και η αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F35 είναι πολυδιάστατα.Είναι αναγκαίο να επιδιωχθούν στις Βρυξέλλες εποικοδομητικές λύσεις κι συγκλίσεις .Η επιρροή της Μόσχας και ο Ευρασιανισμός απειλούν την Νατοϊκή συμμαχία. Η γραφειοκρατία των ΗΠΑ και ο Στόλντεμπεργκ δεν θέλουν να απολέσουν την Τουρκία.Αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει δραματικά.Έχουν δημιουργηθεί “νέα πεδία μάχης’,ενώ έχει τροποποιηθεί πολύ η διπλωματία και αυτή η ίδια η φύση του πολέμου,ενώ προκαλεί αίσθηση ότι την Τουρκία επισκέφθηκαν το τελευταίο δεκαήμερο η Αμερικανίδα ανυπεξ Γουέντι Σέρμαν ,ως και η μόνιμη αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη Λίντα Τόμας Γκρίνφιλντ(προφανώς άσκηση πιέσεων -καταγραφή τάσεων κα) .
Όσο ποτέ άλλοτε οι Αμερικανοί με τις σύγχρονες “δεξαμενές εγκεφάλων” που διαθέτουν θα πρέπει να συνδράμουν στο επιτελείο Μπαιντεν με φρέσκες ιδέες και βαθιά “γνωστική διπλωματία”. Η Ατλαντική Συμμαχία θα πρέπει να παραμείνει ενεργός και χρήσιμη,ενώ η Τουρκική διπλωματία και η αλαζονική συμπεριφορά είναι απαραίτητο να ελεγχθούν και αναπροσαρμοστούν ανάλογα..Αρκετές ιδέες έχουμε παρουσιάσει κατά καιρούς(μέσα από την εφημερίδα) με στόχο την ενδο-Ευρωατλαντική ισορροπία και την διαδικασία ελέγχου διαφόρων περιφερειακών τάσεων και υποτροπών ….Πάντως στα 72 χρόνια ύπαρξης του ΝΑΤΟ η επιβίωσή του δείχνει ότι αντέχει….αλλά σίγουρα η Άγκυρα προκαλεί εσωτερικούς ‘σεισμούς” που πολλοί θα έπρεπε ήδη να είχαν προβλέψει..και αποτρέψει τα τελευταία τρία χρόνια…
