Οι συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν συνεχίζονται και σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο, καθώς φαίνεται να έχουν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις, μιας και οι πυρηνικές δυνατότητές του έχουν αυξηθεί, μαζί με την ικανότητα να αποσταθεροποιεί την ευρύτερη περιοχή.
Το 2015, το Ιράν και οι ΗΠΑ, μαζί με την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, συνήψαν το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης ή JCPOA, μια συμφωνία που μείωσε τα αποθέματα ουρανίου του Ιράν, το επίπεδο στο οποίο θα μπορούσε εμπλουτίζει το ουράνιο της και τον αριθμό των φυγοκεντρητών που θα μπορούσε να λειτουργήσει. Το Ιράν δεσμεύτηκε να μην αναπτύξει ποτέ πυρηνικά όπλα.
Οι ειδικοί εκτίμησαν ότι αυτές οι ρυθμίσεις σήμαιναν ότι το Ιράν θα χρειαζόταν έως και ένα χρόνο για να παράγει πυρηνικά όπλα εάν το επιλέξει και ότι οι επιθεωρητές πιθανότατα θα το πιάσουν στη διαδικασία. Ωστόσο, οι περισσότεροι από τους βασικούς περιορισμούς της συμφωνίας θα έληγαν σε 10 έως 15 έτη.
Η άρση των οικονομικών κυρώσεων, ως συνέπεια της συμφωνίας έδωσε τότε, σημαντική ανακούφιση στο Ιράν.
Παρά το γεγονός ότι άλλοι «πέταξαν τη σκούφια τους» μόλις υπογράφηκε η σχετική συμφωνία το 2015, ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε προβλέψει ότι αυτή δεν θα αποτελούσε την τελευταία πράξη του δράματος.
Το Ιράν επέλεξε να συμμορφωθεί με το JCPOA. Ωστόσο, τρία χρόνια αργότερα, το 2018, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε μονομερώς από τη συμφωνία, χαρακτηρίζοντάς την ως «φρικτή» και «μία από τις χειρότερες και πιο μονόπλευρες συναλλαγές που έχουν συνάψει ποτέ οι ΗΠΑ». Στη συνέχεια επέβαλε μια νέα σειρά δρακόντειες κυρώσεις.
Έκτοτε, το Ιράν, άρχισε να εμποδίζει τους διεθνείς επιθεωρητές και σταθερά πλησίαζε στο να είναι σε θέση να παράγει πυρηνικά όπλα. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι έχει εμπλουτίσει επαρκές ουράνιο για ένα ή περισσότερα όπλα.
Παρά τις θεαματικές ισραηλινές πράξεις δολιοφθοράς, η Τεχεράνη αντικατέστησε τον κατεστραμμένο εξοπλισμό με νέα τεχνολογία που λειτουργεί ταχύτερα και σε υψηλότερους όγκους.
Εάν οι διαπραγματεύσεις οδηγήσουν και τις δύο πλευρές πίσω στο JCPOA, θα υπήρχε μια σχεδόν δεκαετής καθυστέρηση στο πυρηνικό πρόγραμμα του, με αντάλλαγμα την άρση πολλών, αλλά όχι όλων, των οικονομικών κυρώσεων.
Ακόμα κι’ αν οι διαπραγματεύσεις προχωρήσουν ομαλά, υπάρχουν κάποια σοβαροί προβληματισμοί :
Πρώτον, η άρση των κυρώσεων θα διευκόλυνε το Ιράν να αποκτήσει οικονομικούς πόρους που θα του επέτρεπαν να κάνει περισσότερα από αυτά που ήδη κάνει για να υπονομεύσει τη σταθερότητα στην Υεμένη, τη Συρία, το Ιράκ, τον Λίβανο, τη Γάζα και αλλού στην περιοχή. Αυτή η δραστηριότητα δεν περιορίστηκε από τη συμφωνία του 2015.
Υπόψη και η 25 ετής συμφωνία με τη Κίνα, που του παρέχει σημαντική διέξοδο/ανακούφιση από τις οικονομικές κορώσεις. (https://ambassadorsatlarge.com/archives/80589 ).
Δεύτερον, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι το Ιράν θα υπέγραφε ποτέ μια συμφωνία (JCPOA 2.0) που θέτει αυστηρότερους περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ούτε υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι το Ιράν μετά από μια δεκαετία θα είναι θεμελιωδώς διαφορετικό στην πολιτική του σύνθεση ή σε αυτό που επιδιώκει.
Το ερώτημα δεν είναι εάν, αλλά πότε, φτάνουμε σε αυτή τη συγκυρία. Σε μήνες εάν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις ή σε λιγότερο από μια δεκαετία εάν επιτύχουν.
Αυτό μας φέρνει σε ένα άλλο πρόβλημα με την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας: το Ιράν θα μπορούσε να επανέλθει στη συμφωνία του 2015 και, ενώ συμμορφώνεται με αυτήν, να επιταχύνει αρχικά, την παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων (που δεν καλύπτονται από το σύμφωνο) και, μετά το 2030, να επεκτείνει δραματικά το απόθεμά του σε εμπλουτισμένα ουράνιο. Ήδη ανακοίνωσε την ετοιμότητα ενός πυραύλου με βεληνεκές 1450 χλμ, που μπορεί να δεχθεί πυρηνική κεφαλή.
Ταυτόχρονα, ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα ή την ικανότητα να τα παράγει σε ημέρες ή εβδομάδες, θα μπορούσε να ωθήσει έναν ή περισσότερους γείτονές του (π.χ Σαουδική Αραβία, Τουρκία) να επιδιώξουν την απόκτηση πυρηνικού εξοπλισμού .
Επίσης μπορεί να συνεχίσει τη δράση του, ενισχυμένο πλέον σε περιφερειακό επίπεδο, μέσω τρομοκρατικών οργανώσεων που υποστηρίζει και εκπαιδεύει.
Εν κατακλείδι αν το Ιράν θέλει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, θα το κάνει και εάν η διεθνής κοινότητα είναι αποφασισμένη να το σταματήσει, τότε μάλλον δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, παρά να οδηγηθούμε σε κάποιας μορφής στρατιωτική επέμβαση, όπως χειρουργικά πλήγματα για την οριστική εξάλειψη πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Υπενθυμίζουμε την ανάλυση για τον άξονα του κακού (https://ambassadorsatlarge.com/archives/79099 ).
Οι ΗΠΑ, θα χρειαστεί να πείσουν για την αποφασιστικότητά τους να αντιδράσουν σκληρά προστατεύοντας τους συμμάχους τους. Παράλληλα θα πρέπει να συσφίξουν τις σχέσεις με τις χώρες του κόλπου, αλλά και μεταξύ αυτών.
Αν κρίνουμε από οικονομικές και στρατιωτικές αναλύσεις, ο τρέχων Π/Υ του Ιράν παρουσιάζει μεγάλη αύξηση σε δαπάνες εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, αύξηση φόρων και γενικά είναι προσαρμοσμένος σε μια ρήξη με τη δύση. Ταυτόχρονα, το Ιράν, οργανώνεται κυρίως στο θαλάσσιο τομέα με την κατασκευή εκατοντάδων, ταχύπλοων εξοπλισμένων σκαφών, για να διεξάγει ανορθόδοξο πόλεμο στα στενά του Ορμούζ και στη ευρύτερη περιφέρεια του.
Το 2022, ίσως οδηγήσει στη πολυθρύλητη αντιπαράθεση Ισραήλ – Ιράν, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την Μέση Ανατολή και την Αν. Μεσόγειο. Ένα ενδεχόμενο που θα πρέπει η Ελληνική κυβέρνηση να μελετήσει σε βάθος, άμεσα. Δεν θα πρέπει να αποδειχτούμε ο «χρήσιμος ηλίθιος», ούτε εμείς ούτε οι Κύπριοι, καθώς τα δύο κράτη δίνουν το απαραίτητο στρατηγικό βάθος στο Ισραήλ.
Το Ισραήλ έχει άλλωστε, επανειλημμένα διαμηνύσει, ότι δεν δεσμεύεται από καμία συμφωνία των «μεγάλων» με το Ιράν.
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA και εξειδικεύεται σε θέματα Ευρασίας – Ινδοειρηνικού. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
