Η 25ετής συνολική συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Ιράν, η οποία υπεγράφη στην Τεχεράνη το Σάββατο, αποτελεί σημαντική πρόοδο για τις δύο χώρες και θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη γεωπολιτική ισορροπία του Κόλπου και της περιοχής συνολικά.
Μετά από πέντε χρόνια διαπραγματεύσεων, η συμφωνία που καλύπτει οικονομικά, πολιτικά και θέματα ασφάλειας, έρχεται σε μια στιγμή που οι σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον είναι στη χειρότερη κατάσταση. Βάζει επίσης την Τεχεράνη σε μια ισχυρή διαπραγματευτική θέση σε σχέση με την ασταθή πυρηνική συμφωνία και την προσπάθεια της Δύσης να επαναδιαπραγματευτεί και να την επεκτείνει.
Η συμφωνία, μέρη της οποίας παραμένουν ακοινοποίητα, θα αποδεσμεύσει 400 δισεκατομμύρια δολάρια κινεζικών επενδύσεων για 25 χρόνια σε αντάλλαγμα για τακτική προμήθεια ιρανικού πετρελαίου χαμηλού κόστους. Ο αντίκτυπος της συμφωνίας στην αγωνιζόμενη ιρανική οικονομία θα είναι τεράστιος και θα μειώσει τις επιπτώσεις των οικονομικών κυρώσεων που επιβάλλονται από τις ΗΠΑ. Η πρόταση για μια στρατηγική συμμαχία μεταξύ Κίνας και Ιράν υποβλήθηκε από τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping το 2016, αλλά οι Ιρανοί ηγέτες δίστασαν να το αγκαλιάσουν με το φόβο ότι θα επηρέαζε την πρόσφατα υπογεγραμμένη πυρηνική συμφωνία.
H υπογραφή της επιβεβαιώνει την αποτυχία της πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ για μέγιστη πίεση, στο Ιράν. Αφήνει τον διάδοχο του, Τζο Μπάïντεν, σε μια δύσκολη θέση έναντι της επανένταξης στην πυρηνική συμφωνία άνευ όρων, όπως απαιτεί η Τεχεράνη.
Η συμφωνία, η οποία θα επιτρέψει στην Κίνα να τοποθετήσει 5.000 στρατιωτικούς και προσωπικό ασφαλείας στο ιρανικό έδαφος ( φύλαξη εγκαταστάσεων κινεζικού ενδιαφέροντος), είναι μια περιφερειακή αλλαγή παιχνιδιού (game changer). Ίσως και φύλαξη πυρηνικών εγκαταστάσεων, ώστε να αποτραπεί ισραηλινό ή άλλο πλήγμα (δική μου εκτίμηση).
Πριν από την Κίνα, η Τεχεράνη είχε υπογράψει μια δεκαετή συμφωνία συνεργασίας, ειδικά στον πυρηνικό τομέα, με τη Μόσχα το 2001, η οποία έκτοτε έχει παραταθεί κατά πέντε χρόνια δύο φορές. Πριν από δύο χρόνια, το Ιράν συμμετείχε σε ναυτικές ασκήσεις με τη Ρωσία και την Κίνα.
Η τελευταία συμφωνία θα επιτρέψει στην Κίνα να έχει παρουσία στην περιοχή του Κόλπου, καθώς και στην Κεντρική Ασία. Σε αντάλλαγμα, το Ιράν θα έχει πρόσβαση στην κινεζική τεχνολογία και επενδύσεις στην κακή υποδομή του. Τα δύο μέρη θα επενδύσουν σε μια ελεύθερη βιομηχανική ζώνη κοντά στα Στενά του Ορμούζ.
Οι Κινέζοι ενισχύουν τους οικονομικούς τους δεσμούς με άλλες χώρες του Κόλπου εδώ και χρόνια. Το Πεκίνο έχει υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας με τα ΗΑΕ και το Κουβέιτ και έχει καλές εργασιακές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία. Η τελευταία συμφωνία θα ανεβάσει κόκκινες σημαίες στις πρωτεύουσες του Αραβικού Κόλπου, καθώς το Ιράν εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πηγή αστάθειας στην περιοχή και θα ενθαρρυνθούν οι σκληροπυρηνικοί.
Το Ισραήλ θα αισθανθεί άβολα για την κινέζικη κίνηση. Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα, συνυπογράφοντας την πυρηνική συμφωνία, υποστήριξαν τη θέση της Τεχεράνης και παραβίασαν ανοιχτά τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Η συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα στην φιλόδοξη Πρωτοβουλία Belt and Road πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία αναμένεται να της επιτρέψει να γίνει η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία μέσα σε λίγα χρόνια.
Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε αντίδραση από την Ουάσιγκτον. Η υπογραφή της συμφωνίας φέρνει τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους σε μια δύσκολη θέση, διπλωματικά. Οι Ιρανοί είναι πιθανό να παραμείνουν σταθεροί στην απόρριψη οποιασδήποτε πρότασης για επαναδιαπραγμάτευση της πυρηνικής συμφωνίας ή να την επεκτείνουν, ώστε να καλύψουν το πυραυλικό πρόγραμμα μεγάλων αποστάσεων της Τεχεράνης και την περιφερειακή της συμπεριφορά.
Η υπογραφή της συμφωνίας πραγματοποιήθηκε λίγες μόνο ημέρες μετά από μια αποτυχημένη συνάντηση ΗΠΑ-Κίνας στην Αλάσκα, στην οποία ξεκίνησε ένας πικρός πόλεμος λέξεων μεταξύ των δύο εθνών. Ο Μπάïντεν φαίνεται να ακολουθεί τα βήματα του Τραμπ τηρώντας σκληρή στάση έναντι του Πεκίνου.
Η συμφωνία Ιράν-Κίνας δέχθηκε επίθεση από την ιρανική αντιπολίτευση για παραβίαση της κυριαρχίας της χώρας. Δεν είναι σαφές εάν το Ιράν θα επιτρέψει στην Κίνα να έχει μόνιμη στρατιωτική βάση στην επικράτειά της. Η πρόσφατη συμφωνία θα θεωρηθεί ως άλλη μια προσπάθεια ξένου έθνους να καλύψει το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ στην περιοχή. Ήδη η Ρωσία έχει δημιουργήσει μια σειρά στρατιωτικών και ναυτικών βάσεων στη Συρία και δραστηριοποιείται στη Λιβύη. Η Τουρκία, η οποία διαθέτει στρατιωτική βάση στο Κατάρ, συνεχίζει να έχει επίσης εδαφικές φιλοδοξίες στη Βόρεια Συρία και στο Ιρακινό Κουρδιστάν.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η Κίνα εξακολουθεί να εξαρτάται από το πετρέλαιο του Κόλπου. Το Πεκίνο κατέστησε σαφές ότι η συμμαχία του με το Ιράν δεν θα επηρεάσει τους δεσμούς του με τις χώρες του Κόλπου.
Ως απόρροια της συμφωνίας εκτιμάται ότι οι χώρες της περιοχής θα βρίσκονται υπό πίεση, κυρίως από τις ΗΠΑ, για να μην πλησιάσουν την Κίνα. Η περιοχή, όπως τη δεκαετία του 1950, θα παγιδευτεί σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας από τη μία πλευρά και των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων της από την άλλη. Αυτό απαιτεί μια προσεκτική διπλωματική κίνηση εξισορρόπησης από χώρες της περιοχής, καθώς παρατηρούμε σημαντικούς γεωπολιτικούς μετασεισμούς.
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Arab news, από το δημοσιογράφο και πολιτικό αναλυτή Osama Al-Sharif)
Του Απόστολου Τσιμογιάννη
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Logistics
