Δρ Αθανάσιος Ε.Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο Ντόναλντ Τραμπ από τη Σεούλ της Νότιας Κορέας έδωσε χθες εντολή στο Πεντάγωνο να επαναλάβει αμέσως τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, «σε ισότιμη βάση» με τα προγράμματα δοκιμών άλλων χωρών. Αν ο Τραμπ αναφέρεται στην επανέναρξη των εκρηκτικών πυρηνικών δοκιμών, αυτό θα ήταν ένα εξαιρετικά ατυχές, λυπηρό βήμα από τις ΗΠΑ.
Σχεδόν αναπόφευκτα θα ακολουθούνταν από αμοιβαίες ανακοινώσεις από άλλα πυρηνικά οπλισμένα κράτη, ιδίως τη Ρωσία και την Κίνα, και θα εδραίωνε έναν επιταχυνόμενο ανταγωνισμό εξοπλισμών που μας θέτει όλους σε μεγάλο κίνδυνο. Θα δημιουργούσε επίσης σοβαρούς κινδύνους ραδιενεργού νέφους παγκοσμίως. Ακόμα κι αν τέτοιες πυρηνικές δοκιμές διεξάγονται υπόγεια, αυτό ενέχει κίνδυνο όσον αφορά την πιθανή απελευθέρωση και διαρροή ραδιενεργών υλικών, καθώς και την πιθανή διαρροή στα υπόγεια ύδατα.
Η Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών έχει υπογραφεί από 187 κράτη ,και είναι μια από τις πιο ευρέως υποστηριζόμενες συνθήκες αφοπλισμού στον κόσμο. Οι ΗΠΑ υπέγραψαν τη συνθήκη πριν από δεκαετίες, αλλά δεν την έχουν ακόμη επικυρώσει. Παρ’ όλα αυτά, είναι στην πραγματικότητα νομικά δεσμευμένες να μην παραβιάζουν το πνεύμα και τον σκοπό της συνθήκης, ενώ είναι υπογράφουσες.
Σε τι χρησιμοποιούνται οι δοκιμές και γιατί σταμάτησαν; Στα προηγούμενα χρόνια, ο σκοπός των δοκιμών ήταν η κατανόηση των επιπτώσεων των πυρηνικών όπλων , για παράδειγμα, η ζημιά από την έκρηξη σε διαφορετικές αποστάσεις, η οποία παρέχει εμπιστοσύνη σχετικά με την καταστροφή ενός δεδομένου στρατιωτικού στόχου. Η κατανόηση των συνεπειών των πυρηνικών όπλων βοηθά τους στρατούς να σχεδιάσουν τη χρήση τους και, σε κάποιο βαθμό, να προστατεύσουν τον δικό τους στρατιωτικό εξοπλισμό και τους ανθρώπους από την πιθανή χρήση πυρηνικών όπλων από αντιπάλους.
Αλλά από το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, τα κράτη έχουν χρησιμοποιήσει κυρίως τις δοκιμές ως μέρος της ανάπτυξης νέων σχεδίων όπλων. Έχει υπάρξει ένας πολύ μεγάλος αριθμός δοκιμών, περισσότερες από 2.000, που επιδιώκουν κυρίως να κατανοήσουν πώς λειτουργούν αυτά τα νέα όπλα. Τα τεράστια περιβαλλοντικά και υγειονομικά προβλήματα που προκαλούνται από τις πυρηνικές δοκιμές ώθησαν τα έθνη να συμφωνήσουν σε ένα μορατόριουμ στις ατμοσφαιρικές δοκιμές για μερικά χρόνια στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Το 1963, η Συνθήκη για τη Μερική Απαγόρευση των Δοκιμών απαγόρευσε τις πυρηνικές δοκιμές σε όλα τα περιβάλλοντα εκτός από το υπόγειο. Έκτοτε, τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα έχουν σταματήσει τις εκρηκτικές δοκιμές σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Οι ΗΠΑ σταμάτησαν το 1992 ση Νεβάδα , ενώ η Γαλλία το 1996 στο νότιο Ειρηνικό . Η Κίνα και η Ρωσία επίσης δεν είναι γνωστό ότι έχουν διεξάγει δοκιμές από τη δεκαετία του 1990. Η Βόρεια Κορέα είναι το μόνο κράτος που έχει δοκιμάσει ανοιχτά πυρηνικό όπλο αυτόν τον αιώνα, πιο πρόσφατα το 2017.
Αυτές οι διακοπές έγιναν τη δεκαετία του 1990 για έναν λόγο: μέχρι τότε, κατέστη δυνατή η αξιόπιστη δοκιμή νέων σχεδίων πυρηνικών όπλων μέσω τεχνικών και υπολογιστικών εξελίξεων, χωρίς να χρειάζεται να τα εκραγούν. Έτσι, ουσιαστικά, τα πυρηνικά κράτη, ιδίως τα πιο προηγμένα, σταμάτησαν όταν δεν χρειάστηκε πλέον να δοκιμάζουν εκρηκτικά νέα σχέδια όπλων για να συνεχίσουν να εκσυγχρονίζουν τα αποθέματά τους, όπως κάνουν ακόμα.
Η Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων έχει πλέον υπογραφεί από τα μισά έθνη του κόσμου. Πρόκειται για μια ιστορική συνθήκη που, για πρώτη φορά, απαγορεύει τα πυρηνικά όπλα και παρέχει το μόνο διεθνώς συμφωνημένο πλαίσιο για την τελική εξάλειψή τους. Με εξαίρεση αυτή τη σημαντική εξέλιξη, ωστόσο, όλα τα άλλα πάνε άσχημα. Και τα εννέα πυρηνικά όπλα (οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ινδία, το Πακιστάν, η Βόρεια Κορέα και το Ισραήλ) επενδύουν πρωτοφανή ποσά στην ανάπτυξη πιο ακριβών, πιο μυστικών, μεγαλύτερης εμβέλειας, ταχύτερων και πιο αποκρύψιμων πυρηνικών όπλων.
Αυτό ενδεχομένως μειώνει το όριο για τη χρήση τους. Και σίγουρα δεν δίνει καμία ένδειξη ότι αυτές οι δυνάμεις είναι σοβαρές όσον αφορά την εκπλήρωση των νομικά δεσμευτικών υποχρεώσεών τους να αφοπλιστούν βάσει της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων. Επιπλέον, πολλά πυρηνικά όπλα έχουν εμπλακεί σε πρόσφατες συγκρούσεις στις οποίες έχουν διατυπωθεί πυρηνικές απειλές, κυρίως από τη Ρωσία και το Ισραήλ. Ανησυχητικά, έχουμε επίσης δει τον αριθμό των πυρηνικών όπλων «διαθέσιμων για χρήση» να αρχίζει να αυξάνεται ξανά. Ο Τραμπ είναι πολύ μπερδεμένος σχετικά με τα πυρηνικά όπλα Ο πρόεδρος λέει ότι θέλει να ξαναρχίσει τις πυρηνικές δοκιμές, αλλά δεν φαίνεται να ξέρει γιατί. Λίγο πριν κατευθυνθεί στις συναντήσεις του με τον ηγέτη της Κίνας, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έκανε κάποια σχόλια σχετικά με τα πυρηνικά όπλα, ή «πυρηνικά», όπως τα αποκαλεί. Θέλει να ξαναρχίσει τις δοκιμές πυρηνικών βομβών, κάτι που κανένα πυρηνικό κράτος εκτός από τη Βόρεια Κορέα δεν έχει κάνει από τον περασμένο αιώνα. Αλλά η συλλογιστική του είναι λίγο συγκεχυμένη: Μέσα σε μια σύντομη ανακοίνωση, κατάφερε να κάνει πολλά λάθη, κάτι που είναι ανησυχητικό, επειδή είναι το μόνο άτομο στην Αμερική που έχει την εξουσία να διατάξει τη χρήση πυρηνικών όπλων.
