Δρ Αθανάσιος .Ε Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο Ντόναλντ Τραμπ πραγματοποίησε μια εβδομαδιαία, υψηλού ρίσκου διπλωματική περιοδεία στην Ασία στην αρχίζοντας από τη Κουάλα Λουμπόυρ της Μαλαισίας, όπου ενδυνάμωσε μια συμφωνία μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης.Το αποκορύφωμα της εμφάνισής του ήταν μια διακήρυξη ειρήνης μεταξύ της Καμπότζης και της Ταϊλάνδης που επεκτάθηκε σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο, η οποία σταμάτησε τις θανατηφόρες συγκρούσεις στα σύνορα.
Η συμφωνία υπογράφηκε από τους πρωθυπουργούς των γειτόνων της ASEAN, του πρωθυπουργού της Ταϊλάνδης Aμουτίν και του πρωθυπουργού της Καμπότζης Χουν Mανέτ , και εποπτεύτηκε από τον πρωθυπουργό Aνουάρ Ιμπραήμ της Μαλαισίας, η χώρα του οποίου για το 2025 προεδρεύει της ASEAN.
Ενώ οι περιφερειακοί ηγέτες χαιρέτισαν την κατάπαυση του πυρός ως «ιστορική», οι διαφορές μεταξύ τους είναι βαθιές με διαμάχες δεκαετιών για τα σύνορα και τους ναούς τους που διεκδικούν και οι δύο πλευρές.
Τι γνωρίζουμε για την ειρηνευτική συμφωνία;
Σύμφωνα με την κοινή διακήρυξη των ηγετών της Ταϊλάνδης και της Καμπότζης που υπογράφηκε την περασμένη Κυριακή, οι γείτονες δεσμεύτηκαν για «ακλόνητη δέσμευση για ειρήνη και ασφάλεια» ως και για άμεση διακοπή των εχθροπραξιών, επιβεβαιώνοντας την προηγούμενη δέσμευσή τους τον Ιούλιο να αποφύγουν τη χρήση βίας και να σεβαστούν η μία την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της άλληςΗ ειρηνευτική συμφωνία της Κουάλα Λουμπούρ, όπως την κατονόμασε ο Τραμπ, σηματοδοτεί την πιο λεπτομερή προσπάθεια να τερματιστούν οι μάχες μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης κατά μήκος των αμφισβητούμενων συνόρων τους.
Στον πυρήνα της συμφωνίας βρίσκεται ένα σχέδιο για στρατιωτική αποκλιμάκωση υπό την εποπτεία των μελών της ASEAN. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αφαιρέσουν τα βαρέα όπλα από τις παραμεθόριες περιοχές και να τα επιστρέψουν σε τακτικές βάσεις με επαλήθευση από μια νέα ομάδα παρατηρητών της ASEAN ..
Πέρα από τα στρατιωτικά μέτρα, η συμφωνία αντιμετώπισε επίσης έναν «πόλεμο πληροφοριών» που έχει προκύψει τους τελευταίους μήνες και τροφοδότησε την ένταση και στις δύο χώρες. Η Μπανγκόκ και η Πνομ Πενχ δεσμεύτηκαν να αποφύγουν τη διάδοση ψευδών ή εμπρηστικών ισχυρισμών μέσω επίσημων ή ανεπίσημων διαύλων.Και οι δύο κυβερνήσεις έχουν δεσμευτεί να επαναλάβουν την κανονική διπλωματική δέσμευση και να συντονίσουν τις συνομιλίες σε τοπικό επίπεδο μέσω καθιερωμένων μηχανισμών όπως η Γενική Επιτροπή Συνόρων και η Μικτή Επιτροπή Συνόρων.
Οι δύο χώρες δεσμεύτηκαν επίσης να συντονίσουν και να εφαρμόσουν την ανθρωπιστική αποναρκοθέτηση στις παραμεθόριες περιοχές, ένα από τα βασικά εναύσματα πίσω από τον πρόσφατο γύρο των μαχών.Μετά την εκπλήρωσή της, η Ταϊλάνδη έχει αναλάβει να απελευθερώσει 18 Καμποτζιανούς στρατιώτες που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των φετινών μαχών.Πώς αντέδρασε κάθε πλευρά;
Ο Aνουτίν είπε ότι η Μπανγκόκ αντιπροσωπεύει την ειρήνη και «αυτή η διακήρυξη, εάν εφαρμοστεί πλήρως, θα δημιουργήσει τα δομικά στοιχεία για μια διαρκή ειρήνη».Ο Χουν Μανέ χαρακτήρισε την υπογραφή της κοινής διακήρυξης «ιστορική ημέρα».«Θα ξεκινήσει τη διαδικασία του να αντέξουμε τους δεσμούς μας», δήλωσε ο Anutin, προσθέτοντας ότι «αθώοι άμαχοι έχουν υποστεί τεράστιες απώλειες».Ο Ανουάρ είπε ότι η συμφωνία «μας υπενθυμίζει ότι η συμφιλίωση δεν είναι παραχώρηση αλλά πράξη θάρρους».Η Ταϊλάνδη λέει ότι αυτές οι νάρκες απενεργοποιήθηκαν κοντά στα αμφισβητούμενα σύνορα μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης.
Οι σχέσεις μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης βρίσκονται στο χειρότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες.Τα σύνορα μήκους 800 χιλιομέτρων , μεταξύ των γειτόνων της Νοτιοανατολικής Ασίας αποτελούν εδώ και καιρό πηγή συγκρούσεων. Και οι δύο πλευρές αμφισβητούν τις οριογραφήσεις που ορίστηκαν το 1907 κατά τη διάρκεια της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Καμπότζη.
Οι παραμεθόριες περιοχές είναι γεμάτες με ναούς αιώνων, μερικοί από τους οποίους διεκδικούνται και από τις δύο πλευρές. Οι αμφισβητούμενες περιοχές φιλοξενούν επίσης κοινότητες και στις δύο πλευρές των συνόρων που μοιράζονται την καταγωγή και την κληρονομιά.
Τον Φεβρουάριο, μια διαμάχη για το Prasats Ta Moan Thon, έναν ναό των Χμερ, φούντωσε αφού η αστυνομία της Ταϊλάνδης φέρεται να εμπόδισε τους Καμποτζιανούς τουρίστες να τραγουδήσουν τον εθνικό τους ύμνο στον επίμαχο χώρο.
Οι εντάσεις αυξήθηκαν μετά τη δολοφονία ενός Καμποτζιανού στρατιώτη σε μια συνοριακή αντιπαράθεση τον Μάιο, η οποία οδήγησε σε συσσώρευση στρατευμάτων και από τις δύο πλευρές και σε μια πλήρη διπλωματική κρίση.
Στη συνέχεια, οι μάχες εντάθηκαν στα τέλη Ιουλίου και δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και από τις δύο πλευρές σε διάστημα πέντε ημερών πριν από την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός. Τουλάχιστον 300.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν και από τις δύο πλευρές.
Ο Τραμπ είχε τηλεφωνήσει και στους δύο ηγέτες, υποστηρίζοντας ότι δεν θα υπγράψει εμπορικές συμφωνίες μαζί τους εάν συνεχιστούν οι μάχες. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά και για τις δύο χώρες.
Ωστόσο, οι εντάσεις ήρθαν και πάλι στο προσκήνιο τον Αύγουστο, όταν οι Ταϊλανδοί στρατιώτες τραυματίστηκαν από νάρκες ξηράς ενώ περιπολούσαν σε μια ουδέτερη ζώνη μεταξύ των δυο χωρών. Η Ταϊλάνδη κατηγόρησε την Καμπότζη ότι έθεσε νέες νάρκες κατά παράβαση της εκεχειρίας, κάτι που η Πνομ Πενχ αρνήθηκε σθεναρά.
Η διευρυμένη ειρηνευτική συμφωνία περιλαμβάνει τώρα την απο-εξόρυξη ναρκών κατά μήκος των συνόρων και την απόσυρση του βαρέος οπλισμού.Ποια είναι η σημερινή κατάσταση στο έδαφος;
Η εκεχειρία κρατά προς το παρόν· ωστόσο, παραμένει εύθραυστη ως αποτέλεσμα τοπικών διαφορών και κατακερματισμένων πολιτικών στάσεων και στις δύο χώρες.
Στην τελετή την Κυριακή, και οι δύο πρωθυπουργοί τους ευχαρίστησαν τον Τραμπ για τις προσπάθειές του. Ο Χουν Μανέ υπενθύμισε επίσης στον Τραμπ ότι η κυβέρνησή του είχε προτείνει τον πρόεδρο των ΗΠΑ για το Νόμπελ Ειρήνης, μια διεθνή αναγνώριση για την οποία ο Τραμπ έκανε προεκλογική εκστρατεία αλλά τελικά απέτυχε.
Εν μέσω των εντάσεων, οι χώρες έκλεισαν τα χερσαία συνοριακά τους περάσματα, και αυτό συνεχίζει να διαταράσσει το διμερές εμπόριο, το οποίο ανήλθε συνολικά σε 10,45 δισ. δολάρια πέρυσι.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο πρώην ηγέτης της Καμπότζης και πατέρας του Hun Manet, ο Hun Sen, έθεσε μια καταγγελία στα Ηνωμένα Έθνη για «έντονους, υψηλούς θορύβους» που μεταδίδονται πέρα από τα σύνορα.
Ο ακόμα ισχυρός Hun Sen δήλωσε ότι η Ταϊλάνδη μεταδίδει ήχους που μοιάζουν με φαντασμάτα από την επαρχία Sisaket και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Καμπότζης κατηγόρησε την Ταϊλάνδη ότι «πραγματοποιεί ψυχολογικό πόλεμο».
Η επιτροπή σημείωσε ότι μεταδίδονται ήχοι των «φαντάσματα», των παιδιών που θρηνούν, των σκύλων που ουρλιάζουν και των ελικοπτέρων έχουν ανατιναχθεί μέσα από τα μεγάφωνα τη νύχτα από τις 10 Οκτωβρίου.
Ο Ταϊλανδός σταυροφόρος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Kaαναβάτ , γνωστός και ως Kan Chompalang, αποκαλύφθηκε ότι βρίσκεται πίσω από τις νυχτερινές εκρήξεις στο Ban Nong Chan και στο Ban Nong Ya Kaew στην επαρχία Sisaket.
Ο Καναβάτ, ο οποίος είχε λάβει άδεια από το σύνταγμα του στρατού της Ταϊλάνδης που επιβλέπει την ασφάλεια στην παραμεθόρια επαρχία για να πραγματοποιήσει την εκστρατεία, δήλωσε ότι είχε στόχο να διώξει τους κατοίκους της Καμπότζης που καταπατούν το έδαφος της Ταϊλάνδης.
Θα παραμείνει η κατάπαυση του πυρός;
Ο Chheang Vannarith, πολιτικός αναλυτής και πρόεδρος του Συμβουλευτικού Συμβουλίου της Εθνοσυνέλευσης της Καμπότζης, δήλωσε ότι η κοινή διακήρυξη ήταν «ένα θετικό, σημαντικό βήμα προς την αποκατάσταση της ειρήνης και της ομαλότητας» στην περιοχή.
«Η κατάπαυση του πυρός θα διαρκέσει, αλλά η διεθνής κοινότητα πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθεί στενά την εφαρμογή», προσθέτοντας ότι ο ρόλος του Trump ήταν «αποφασιστικός» στη διαμεσολάβηση της συμφωνίας.
Ωστόσο, είπε ότι η εγχώρια πολιτική αξιοποίηση των εντάσεων στην Μπανγκόκ «θα αλλάξει τη δυναμική».
Ο Τιτινάν καθηγητής και ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ασφάλειας και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Chulalongkorn της Μπανγκόκ, δήλωσε ότι μετά τη σύνοδο κορυφής, το μπλοκ του ASEAN θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις διαρκείς επιπτώσεις της Ταϊλανδικής-Καμποτζανικής σύγκρουσης τα επόμενα χρόνια, «που θα κυλήσει στη σειρά των Φιλιππίνων στην προεδρία το επόμενο έτος και πιθανώς της Σιγκαπούρης το 2027, όταν η ASEAN γίνει 60 ετών».
Παρόλο που υπήρξε πρόοδος στις διαπραγματεύσεις για την αποκλίνουσα πορεία των εντάσεων και την επαναφορά των συνοριακών συνομιλιών, οι αντίστοιχες κυβερνήσεις της Ταϊλάνδης και της Καμπότζης «εμφανίζονται από πρόθεση και έχουν κίνητρα να υποδαυλίσουν τις φλόγες του εθνικισμού για εγχώρια πολιτικά κέρδη.Στην Καμπότζη, ο Χουν Μανέτ θα μπορούσε να συσπειρώσει τα κατά των Ταϊλανδικών παραπόνων και τις δυσανασχετίες για να διατηρήσει τον πολιτικό έλεγχο και να εκτρέψει την προσοχή από τους ισχυρισμούς που αφορούν κέντρα απάτης και διεθνικό έγκλημα που εδρεύουν στην Καμπότζη, δήλωσε ο Τιτινάν.
Η σύγκρουση της Ταϊλάνδης- Καμποτζάν έχει γίνει το “άλμπατρος” του ASEAN που έχει απόλυτη ανάγκη εστιασμένου μετριασμού και επίλυσης εντός των διμερών, μηχανισμών της ASEAN.
