Γράφει Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ισχυρές ,υπολογίσιμες πολιτικά και ιδεολογικά είναι εδώ και δώδεκα χρόνια οι σχέσεις της Άγκυρας με την ριζοσπαστική Παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς,η οποία ως γνωστό ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας . Η ενδυνάμωση των επαφών και της συνεργασίας άρχισε από το 2010 μετά την απόπειρα του πλοίου “Μαβί Μαρμαρά’, με το οποίο Ισλαμικές ανθρωπιστικές οργανώσεις επιχείρησαν να διασπάσουν το ναυτικό αποκλεισμό της Γάζας που είχαν επιβάλει οι Ισραηλινοί. Η επιχείρηση είχε άδοξο τέλος με 9 νεκρούς (Τούρκους ακτιβιστές) και την Άγκυρα να οδηγείται σε έντονη πολιτική αντιπαράθεση ,με το Ισραήλ ,η οποία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι σήμερα για πολλά επιμέρους ζητήματα (διμερή και πολυμερή) ενώ ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να εμφανίζεται ως ο υπερπροστάτης των Παλαιστινίων ,και συνεχώς καταγγέλλει το Ισραήλ για την επιθετική στρατιωτική συμπεριφορά του σε όλες τις Ισλαμικές και διεθνείς συνόδους ως και στα διεθνή ΜΜΕ.
Επιπλέον -παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης με το Τελ Αβίβ(πχ διάλογος-επιστροφή πρέσβεων στις θέσεις τους- τα συνεχή και διαχρονικά αιματοβαμμένα γεγονότα στη Γάζα,η στρατιωτική(κυρίως αεροπορική) απάντηση του Ισραήλ στη Χαμάς, αλλά και η βερμπαλιστική (χωρίς ουσία και δύναμη) συμπεριφορά αρκετών Αραβικών κρατών απέναντι στους Ισραηλινούς προσφέρουν γόνιμο πολιτικό, θρησκευτικό και ιδεολογικό έδαφος για να προβάλλεται ο Ερντογάν , ως ο ηγέτης που μάχεται για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων και των απανταχού Μουσουλμάνων. Η Ερντογανική Τουρκία και το κυβερνών κόμμα AKP έχουν επί χρόνια στενές σχέσεις με την Μουσουλμανική Αδελφότητα,η οποία επίσης διατηρεί σε βάθος σχέσεις και επαφές με τη Χαμάς. Η “πλατεία των τεμενών” στην Ιερουσαλήμ αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που θίγει ο Ερντογάν στις ομιλίες του , και στην πρόσφατη και εν εξελίξει αντιπαράθεση η Χαμάς εμφανίζεται να διεκδικεί ρόλο και σημαντική παρουσία στα όσα λαμβάνουν χώρα στα Ιεροσόλυμα.
Πρώτο: Μπορεί το Ισραήλ,κράτη της ΕΕ και οι ΗΠΑ να θεωρούν την Χαμάς, ως τρομοκρατική οργάνωση ,αλλά η Άγκυρα έχει μία εντελώς διαφορετική θέση ,αφού την εκλαμβάνει ως νόμιμη και εκλεγμένη στην Γάζα, αλλά και με επιρροή υπολογίσιμη στην Δυτική Όχθη, απέναντι στην παραπαίουσα, υποτονική αλλά και ως ένα βαθμό υποτακτική-διεφθαρμένη Φατάχ. Ο Ερντογάν έχει επισημάνει ότι με τη Χαμάς έχει “ιδεολογική σύγκλιση”,ενώ υποστηρίζοντας την Παλαιστινιακή οργάνωση “το κόμμα του έχει το Ισλαμικό προβάδισμα απέναντι σε άλλα Ισλαμικά κόμματα Τουρκίας, όπως το FELICITY “. Από κοινού με το Εμιράτο του Κατάρ έχουν προσφέρει πολιτική κάλυψη ,οικονομική υποστήριξη ως και καταφύγια στα ηγετικά στελέχη της Χαμάς που ζούνε στη Ντόχα και στην Κωνσταντινούπολη.Δεύτερο: Σφοδρή κριτική έχει ασκηθεί στον Ερντογάν από Ισραηλινούς και Αμερικανούς τα τελευταία 4-5 χρόνια γιατί τα ηγετικά στελέχη της Χαμάς,έχουν εφοδιαστεί με Τουρκικά διαβατήρια-Έκδοση visas , ταξιδεύουν με αυτά στο εξωτερικό , και διαμένουν σε οικήματα που τους έχει διαθέσει το κόμμα του Τούρκου προέδρου. Ορισμένα από αυτά έχουν επικηρυχθεί με το ποσό των 5 εκατ δολ από τις ΗΠΑ για τρομοκρατική δράση (όπως ο εκ των υπαρχηγών της οργάνωσης Σαλέχ αλ Αρούρι) που ζει στην Τουρκία,αλλά και ευρύτερα γνωστά ηγετικά στελέχη της Χαμάς όπως ο Χαλέντ Μασάλ και ο Ισμαήλ Χανίγιε που διαβιούν κυρίως στη Ντόχα του Κατάρ. Ο Χανίγιε που επισκέπτεται συχνά την Τουρκία,θεωρεί την Άγκυρα,τη Ντόχα και το Κάιρο ως τις βασικές πρωτεύουσες για το Παλαιστινιακό θέμα.Τρίτο: Η Τουρκία συνεισφέρει οικονομικά στη Χαμάς ,αλλά έχει παράλληλα τα τελευταία χρόνια αυξήσει την επιρροή, ρόλο και παρουσία μέσω της υπερδραστήριας υπηρεσίας TIKA (για την ανάπτυξη και προαγωγή των συμφερόντων της) σε περιοχές της Ιερουσαλήμ ,σε αγορά ακινήτων ,σε συντήρηση πολιτιστικών μνημείων ,στην προάσπιση του κορυφαίου τεμένους του Αλ Ακτσά κα.Στελέχη της Χαμάς χρησιμοποιούνται από τους Τούρκους σε διάφορα projects με έντονα Ισλαμικό προσανατολισμό ενώ η Άγκυρα έχει υποστηρίξει στη Λωρίδα της Γάζας την κατασκευή νοσοκομείων ,εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών ιδρυμάτων , ενώ η παρουσία Τουρκικών εταιρειών έχει εκτιναχθεί πολύ στη Γάζα σε αρκετούς επιμέρους τομείς. Ειδικά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν επικρίνει σφοδρότατα τις σχέσεις Τουρκίας-Χαμάς,ενώ η Αίγυπτος είναι πιο προσεκτική εξ αιτίας του ότι έχει φυσικά γεωγραφικά σύνορα με τη Γάζα.
Τέταρτο: Πληροφορίες του υπογράφοντα φέρουν την Χαμάς να έχει στην Τουρκία ένα οργανωμένο κέντρο για κυβερνοεπιθέσεις κατά των Ισραηλινών,αλλά και απέναντι σε άλλες κρατικές ή μη-κρατικές οντότητες που διάκεινται αρνητικά στις θέσεις της.Κορυφαίοι ειδικοί στον κυβερνοπόλεμο της Χαμάς έχουν εκπαιδευτεί στο Ιράν που έχει προμηθεύσει -παρά το ότι η Χαμάς είναι Σουνιτική- την οργάνωση και με drones
Πέμπτο:Ο Τούρκος πρόεδρος έχει δεχθεί στα παλάτια της Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης τα ηγετικά και πιο σημαντικά στελέχη της Χαμάς, όπως τον Ισμαήλ Χανίγιε, τον επικεφαλής του τομέα εξωτερικών υποθέσεων Σαλάχ Μαχέρ, τον επικεφαλής του τομέα Αραβο-Ισλαμικών υποθέσεων Εζάτ αλ Ριχίκ ,τους παραστρατιωτικούς ηγέτες Ζαχαρία Νατζίπ, και Χισάμ Χιζάζ καθώς και τον αντιπρόσωπο /”πρέσβη” της οργάνωσης στην Τουρκία, Τζιχάντ Γιαγκμόρ. Πληροφορίες φέρουν επίσης την τράπεζα KUVEYT TURK να έχει διευκολύνει τη διακίνηση χρηματικών κεφαλαίων σε υποστήριξη της Χαμάς. Σε όλες τις προσωπικές επαφές του Ερντογάν με την Χαμάς , το παρόν δίνει πάντα ο επικεφαλής της μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ Χακάν Φιντάν ο οποίος επί χρόνια έχει αναλύσει τις Ισραηλινές και Αιγυπτιακές θέσεις
Συμπερασματικά οι σχέσεις Τουρκίας-Χαμάς έχουν ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (και παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν διατηρεί καλές σχέσεις και με τη Φατάχ του Μαχμούτ Αμπάς στη Ραμάλα).Ο Ερντογάν πέραν της “ομπρέλας” που προσφέρει υποστηρίζοντας το Παλαιστινιακό ‘βλέπει φως” για τη Χαμάς στο μέλλον της Παλαιστινης και προεκτείνει ανάλογα την επιρροή του στους ευρύτερους κόλπους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας,στοχεύοντας και στην μείωση της Ιρανικής επιρροής .Ασφαλώς Αμερικανοί, Ισραηλινοί και αρκετοί Ευρωπαίοι αξιολογούν τις κινήσεις του ως αρνητικές και αποσταθεροποιητικές.
