Η Αιθιοπία και η Σομαλία συμφώνησαν πρόσφατα να τερματίσουν την κλιμακούμενη διαμάχη τους σχετικά με τα σχέδια της Αντίς Αμπέμπα να κατασκευάσει λιμάνι στην αποσχισθείσα δημοκρατία της Σομαλιλάνδης .
Οι δύο γείτονες βρίσκονται σε διαμάχη από τον Ιανουάριο, όταν η Αιθιοπία υπέγραψε ναυτιλιακή συμφωνία με τη Σομαλιλάνδης, που δεν έχει διεθνή αναγνώριση και την οποία η Σομαλία θεωρεί ως μέρος της επικράτειάς της.
Η διαμεσολάβηση της Τουρκίας έπαιξε σημαντικό ρόλο και η συμφωνία υπεγράφη στην Άγκυρα, μετά από δύσκολες και επίμονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ηγετών και των αντίστοιχων ομάδων, με τον Ερντογάν και τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να συμμετέχουν ενεργά.
Με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας, αυτή η συμφωνία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την αποκλιμάκωση της σχεδόν δεκαετούς αντιπαλότητας μεταξύ των δύο εθνών και υποδηλώνει την αυξανόμενη διπλωματική επιρροή της Άγκυρας στην περιοχή. Ωστόσο, οι ασάφειες της συμφωνίας και η περίπλοκη δυναμική της περιοχής υπογραμμίζουν τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας.
Η συμφωνία, η οποία έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί έως τον Απρίλιο του 2025, είναι ένα κρίσιμο βήμα προς τη μείωση της άμεσης απειλής στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών. Για τον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας Abiy Ahmed και τον Πρόεδρο της Σομαλίας Hassan Sheikh Mohamud, παρέχει επίσης τον απαραίτητο χώρο αναπνοής για την αντιμετώπιση πιεστικών προκλήσεων στο εσωτερικό.
Την τελευταία δεκαετία, η Άγκυρα βαθαίνει σταθερά το αποτύπωμά της στην περιοχή, συνδυάζοντας οικονομικές επενδύσεις, συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και ανθρωπιστική βοήθεια για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και συνεργασιών. Το να ενεργεί ως ουδέτερος μεσολαβητής στις συνομιλίες Αιθιοπίας-Σομαλίας έχει εδραιώσει τη φήμη της Τουρκίας ως αξιόπιστου και ρεαλιστικού εταίρου, ικανού να προσφέρει λύσεις σε μερικά από τα πιο δύσκολα γεωπολιτικά σημεία του κόσμου.

Η συμφωνία βοηθά επίσης την Τουρκία να αποκομίσει μακροπρόθεσμα οφέλη. Τουρκικές εταιρείες είναι τώρα έτοιμες να συμμετάσχουν σε μεγάλα έργα υποδομής που συνδέονται με τη συμφωνία, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής και αναβάθμισης λιμένων, δικτύων μεταφορών και άλλων εγκαταστάσεων που σχετίζονται με το εμπόριο. Υποστηρίζοντας την ανάπτυξη στην περιοχή, η Τουρκία ενισχύει τους δεσμούς της τόσο με την Αιθιοπία όσο και με τη Σομαλία ενώ προωθεί τις φιλοδοξίες της ως παγκόσμιος παίκτης.
Το Κέρας της Αφρικής κατέχει μια κρίσιμη στρατηγική θέση, συνδέοντας την Ερυθρά Θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό, και η σταθερότητα σε αυτήν την περιοχή είναι ζωτικής σημασίας για το διεθνές εμπόριο και την ασφάλεια.
Η συμφωνία Αιθιοπίας-Σομαλίας αντιπροσωπεύει επίσης μια στρατηγική απώλεια για την Αίγυπτο, η οποία εδώ και καιρό προσπαθεί να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Αιθιοπίας στο Κέρας της Αφρικής. Για χρόνια η Αίγυπτος υποστηρίζει τη Σομαλία ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής, για την απομόνωση της Αιθιοπίας και την αμφισβήτηση των μονομερών ενεργειών της στον Νείλο, ιδιαίτερα όσον αφορά το Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα Αναγέννησης (GERD).
Η συμφωνία ανοίγει το δρόμο για την Αιθιοπία να δημιουργήσει θαλάσσια πρόσβαση, επιτρέποντάς της ενδεχομένως να αναπτύξει ναυτικές και οικονομικές δυνατότητες που μειώνουν την εξάρτησή της από παραδοσιακούς εταίρους όπως το Τζιμπουτί. Αυτή η αλλαγή ενισχύει το χέρι της Αιθιοπίας στο Κέρας της Αφρικής και αποδυναμώνει την ικανότητα της Αιγύπτου να πιέσει την Αντίς Αμπέμπα μέσω των συμμαχιών της στην περιοχή.
Επιπλέον, η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας, σε βάρος της Αιγύπτου, υπογραμμίζει τη φθίνουσα μόχλευση του Καΐρου σε ένα μέρος του κόσμου όπου κάποτε είχε σημαντική επιρροή, μια δυναμική που εκτιμάται ότι είναι απίθανο να εκτροχιάσει εντελώς τις σχέσεις Αιγύπτου-Τουρκίας, οι οποίες όμως περιπλέκονται περαιτέρω.
Ο ρόλος της Τουρκίας στη συμφωνία Αιθιοπίας-Σομαλίας αντανακλά επίσης ευρύτερες γεωπολιτικές αλλαγές. Το Κέρας της Αφρικής έχει γίνει κομβικό σημείο για τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, με χώρες όπως η Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία να αγωνίζονται για επιρροή μαζί με την Τουρκία. Με τη μεσολάβηση αυτής της συμφωνίας, η Άγκυρα απέδειξε την ικανότητά της να ανταγωνίζεται αυτούς τους παίκτες, επιδεικνύοντας ένα μοντέλο δέσμευσης που συνδυάζει διπλωματία, οικονομικές επενδύσεις και πολιτιστική προβολή.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία πρέπει να διασφαλίσει ότι η εμπλοκή της θα είναι βιώσιμη και θα αντιμετωπίζεται θετικά από τα έθνη που επιδιώκει να επηρεάσει. Αυτό σημαίνει συνέχιση των επενδύσεων σε υποδομές, ανάπτυξη και ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της θέσης του ως εποικοδομητικού εταίρου.
Το δυσκολότερο βεβαίως διακύβευμα για τη Τουρκία θα είναι η εξισορρόπηση των φιλοδοξιών της στην Αφρική, με τις «ευαισθησίες» των περιφερειακών και παγκόσμιων παραγόντων. Επίσης η εμπλοκή της στη Συρία ενδεχομένως αποδυναμώσει τη διείσδυσή της στη Αφρική, λόγω αναγκαστικού περιορισμού διατιθέμενων πόρων, λαμβάνοντας υπόψη και τις εσωτερικές οικονομικές δυσκολίες.
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.