Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Καθώς οι εντάσεις με τη Σερβία καθημερινά ενισχύονται και ανάλογα “φουντώνουν” , αρκετοί και γνωστοί διεθνείς και Ευρωπαίοι αναλυτές τείνουν να υποστηρίξουν μία κλιμακωτή ένταξη του Κοσόβου στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν υπολογίσιμης στρατηγικής σημασίας για την ενίσχυση της ασφάλειας στα Βαλκάνια και την αποτροπή ύπουλων κινήσεων της Ρωσίας. Οι εντάσεις στο Κόσοβο ξέσπασαν ξανά τον περασμένο μήνα καθώς Αλβανοί δήμαρχοι ανέλαβαν τα καθήκοντά τους σε τέσσερις δήμους στο βόρειο τμήμα της χώρας, μετά τις προβληματικές εκλογές του Απριλίου τις οποίες μποϊκόταραν οι Σέρβοι(που σε βόρεια Μιτροβίτσα, Ζβετσάν , Λεπόσεβατς και Ζούμπιν Ποτόκ υπερτερούν πληθυσμιακά).
Ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ Σέρβων του Κοσόβου και των διεθνών στρατευμάτων που υπηρετούν από το 1999 ως μέρος της Δύναμης του Κοσόβου(αποτελούμενη από 29 κράτη) υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ (KFOR). Τουλάχιστον 30 μέλη της KFOR(Ιταλοί και Ούγγροι) τραυματίστηκαν σε αυτό που ορισμένοι αναλυτές περιέγραψαν ως υπολογισμένη προσπάθεια δυσφήμησης των δυτικών ειρηνευτικών δυνάμεων. Ο ωφελούμενος -και μάλιστα υποκινητής- αυτής της βίαιης αντίδρασης – ήταν το Βελιγράδι, καθώς ο αυταρχικός Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς αντιμετωπίζει αυξανόμενη δυσαρέσκεια στην εσωτερική του διακυβέρνηση.Δεν έφθανε αυτή η ένταση , αλλά η μεθοριακή αστυνομία των Σέρβων συνέλαβε προ ημερών εντός (;) Σερβικού εδάφους 3 Κοσοβάρους αστυνομικούς ,τους οποίους η Δύση ζητάει να απελευθερωθούν.
Οι μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Βούτσιτς έχουν αποκτήσει δυναμική, ενώ οι προσπάθειες να οργανωθούν αντιδιαδηλώσεις υπέρ του καθεστώτος του Βελιγραδίου απέτυχαν να ανακόψουν το κύμα της δημόσιας κριτικής. Η κλιμάκωση των εντάσεων στο Κόσοβο έχουν αποσπάσει την προσοχή από τη φθίνουσα δημοτικότητα του Βούτσιτς, επιτρέποντάς του να τοποθετηθεί ως υπερασπιστής της Σερβίας και των Σέρβων στο Κόσοβο. Είναι ένα παράδειγμα εγχειριδίου για το πώς οι αυταρχικοί ηγέτες χρησιμοποιούν τις ξένες κρίσεις για να αντιμετωπίσουν εσωτερικά προβλήματα. Όμως το πρόβλημα σήμερα δεν είναι για λίγους προβληματικούς δήμους, ούτε για τις πινακίδες των οχημάτων ή τα οδοφράγματα(όπως πέρυσι).
Η βασική αιτία της κυκλικής και διογκούμενης αναταραχής είναι κυρίως η απροθυμία του Βελιγραδίου να συμβιβαστεί με τα γεγονότα επί τόπου, ότι το Κόσοβο είναι πλέον ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος(το οποίο ασφαλώς κάποια κράτη δεν το αναγνωρίζουν). Για δεκαετίες, το Βελιγράδι έχει προσκολληθεί στη μυθοπλασία ότι το Κόσοβο είναι μέρος της Σερβίας. Αυτό όμως δεν συμβαίνει επίσημα από το 2008 και στην πράξη από το 1999 μετά τη Νατοϊκή αεροπορική επιχείρηση.(Μάρτιος- Ιούνιος). Οι ειρηνευτικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ παρέχουν ασφάλεια από τότε.Το 2008, το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του και αυτό έχει αναγνωριστεί από τις ΗΠΑ, τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ιαπωνία κα. Η Ρωσία και η Κίνα, μαζί με πέντε Ευρωπαϊκά κράτη (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Ισπανίας) δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
Αλλά το Βελιγράδι αρνήθηκε να αναγνωρίσει την πραγματικότητα και να προχωρήσει προς αποκλιμάκωση της έντασης. Διαδοχικοί Σέρβοι αξιωματούχοι τήρησαν την ίδια γραμμή για το Κόσοβο συμπεριλαμβανομένου του Βούτσιτς, ο οποίος στο παρελθόν διετέλεσε υπουργός πληροφοριών και προπαγάνδας του Μιλόσεβιτς. Ο υπουργός εξωτερικών Ίβιτσα Ντάτσιτς υπηρέτησε επίσης τον Μιλόσεβιτς ως εκπρόσωπό του , ενώ ο διευθυντής πληροφοριών Αλεξάνταρ Βουλίν ήταν κάποτε άμεσος συνεργάτης της διαβόητης συζύγου του Μιλόσεβιτς, Μίρα Μάρκοβιτς. Υπάρχει μια ζωντανή σύνδεση μεταξύ της σημερινής ηγεσίας στο Βελιγράδι και του καθεστώτος Μιλόσεβιτς της δεκαετίας του 1990. Αυτό καθιστά απίθανη προς το παρόν οποιαδήποτε πρόοδο για ομαλοποίηση ως και την αμοιβαία αναγνώριση.
Επιπλέον, το Βελιγράδι χρησιμοποιεί την απουσία ομαλοποίησης για να προκαλέσει προβλήματα. Έχει εργαστεί για τη δημιουργία παράλληλων θεσμών στην επικράτεια του Κοσόβου. Διατηρώντας τη σύγκρουση με το Κόσοβο άλυτη, το Σερβικό κράτος μπορεί να κλιμακώσει τις εντάσεις κατά βούληση μέσω των πληρεξουσίων του στο βόρειο τμήμα.. Αυτό έχει γίνει ένα προβλέψιμο μοτίβο, και αυτό που η Πρίστινα δεν είναι πρόθυμη να ανεχθεί. Η απάντησή της ήταν να επαναφέρει τον έλεγχό της σε ολόκληρη την επικράτειά της. Αυτό που έχει μπερδέψει πολλούς στα Βαλκάνια και πέρα από αυτό ήταν η απάντηση της Δύσης σε αυτή την τελευταία κρίση.
Σε μια αρκετά δραματική ανατροπή(για να μην στραφεί ο έντονα φιλορώσος Βούτσιτς ακόμα πιο πολύ προς τη Μόσχα) ,αρκετοί δυτικοί αξιωματούχοι επέκριναν τον πρωθυπουργό του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι , ως υπεύθυνο για τα βίαια επεισόδια. Εκτός από τις πιέσεις που του ασκούνται για αποκλιμάκωση, ο Κούρτι πιέζεται τώρα στο να προχωρήσει στη συγκρότηση της “Ένωσης Σερβικών Δήμων”. Η ιδέα για την ένωση με βάση την εθνοτική καταγωγή στο βόρειο Κόσοβο υποστηρίζεται από το Βελιγράδι ως ένας τρόπος για την ίδρυση μιας πολιτικής οντότητας -αντιπροσώπου στην επικράτεια του Κοσόβου.. Για πολλούς αναλυτές και παρατηρητές, μια τέτοια Ένωση θα ήταν παρόμοια με τη Δημοκρατία Σέρπσκα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη . Η εξέγερση των Σερβοβόσνιων το 1992 ξεκίνησε αρχικά με το σχηματισμό παρόμοιων “ενώσεων’ και ο Κούρτι γνωρίζει πολύ καλά αυτόν τον ιστορικό παραλληλισμό.Αν δημιουργηθεί στο Κόσοβο μια τέτοια “ένωση’ θα είναι τροχοπέδη στις φιλοδοξίες του Κοσόβου να οικοδομήσει ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος.Επιπλέον, θα χρησιμεύσει στην υπονόμευση της κυριαρχίας του Κοσόβου και στην αποτροπή της ένταξής του στο ΝΑΤΟ.(που υποστηρίζεται από περίπου το 87% του πληθυσμού)
Η Δύση έχει επενδύσει σημαντικά στην ανεξαρτησία και την ασφάλεια του Κοσόβου από το 1999. Με τη σειρά του, το Κόσοβο παραμένει σταθερός δυτικός σύμμαχος σε αυτό το ανήσυχο τμήμα της Ευρώπης με έντονα αντι-Ρωσική στάση. Ενώ είναι σαφές ότι το Κόσοβο για πολλούς λόγους δεν θα ενταχθεί σύντομα στην ΕΕ, η Δύση θα μπορούσε να κινηθεί σταδιακά εντάσσοντας το Κόσοβο στο ΝΑΤΟ. Το νεότερο Ευρωπαϊκό κράτος των περίπου δύο εκατομμυρίων κατοίκων θα ενσωματωνόταν εύκολα στη συμμαχία. Αυτό το βήμα είναι εφικτό, ευέλικτο και στρατηγικά σημαντικό για την ενίσχυση της ασφάλειας στα Βαλκάνια. Η εναλλακτική λύση να αφήσουμε το Κόσοβο εκτός ΝΑΤΟ – χωρίς ρεαλιστική προοπτική ένταξης στην ΕΕ, και με μια πολιτική οντότητα στο βορρά ως πληρεξούσιο του γείτονά του – θα μετέτρεπε το Κόσοβο σε μια “παγωμένη” σύγκρουση. Με το Κόσοβο στο ΝΑΤΟ, η Σερβία θα ήταν πολύ λιγότερο ικανή να προκαλέσει προβλήματα στο βόρειο Κόσοβο (γιατί θα είχε να αντιμετωπίσει τη Δύση ). Ασφαλώς υπάρχουν ορισμένα προβλήματα,επειδή 4 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δεν το έχουν αναγνωρίσει, αλλά η Ατλαντική Συμμαχία έχει τους τρόπους της. Μια τέτοια κίνηση θα αποκλείσει και την αναθεωρητική Ρωσία να συνεχίσει την αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων.
Χειροτερεύει η κατάσταση στο Κόσοβο και το ΝΑΤΟ εξετάζει διάφορες επιλογές…..ενώ προσπαθεί να περιορίσει την όποια Ρωσική διείσδυση μέσω Σερβίας
