.
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Το υπεξ της Τουρκίας την επομένη ημέρα του πλήγματος των ΗΠΑ στις τρεις πυρηνικές βάσεις του Ιράν εξέδωσε μια μάλλον βουβή απάντηση Σε αντίθεση με τις αρκετά σκληρές δηλώσεις της Άγκυρας που καταδικάζουν την πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία απλώς εξέφρασε “βαθιά ανησυχία” για τα στρατηγικά πλήγματα.
Αυτή η “μετατόπιση του τόνου’ αποδίδεται τουλάχιστον εν μέρει στην ισχυρή διαχρονική προσωπική “χημεία’ μεταξύ του Τραμπ και του Ερντογάν. Αλλά πόσο αντικατοπτρίζει τις πραγματικές απόψεις της Άγκυρας – όχι μόνο του πολέμου των 12 ημερών μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, αλλά και των μακροπρόθεσμων συμφερόντων της Τουρκίας και για τις δύο χώρες;Πρώτο είναι απαραίτητο να θυμόμαστε το εξής .Αν και η Τουρκία έχει εμπειρίες ανοιχτής εχθρότητας ή αντιπαλότητας με τη Τεχεράνη έχει επίσης βιώσει βαθιές εντάσεις με το Ισραήλ για περισσότερο από μια δεκαπενταετία. Ως εκ τούτου, δεν ευνοεί επί του παρόντος καμία από τις δύο χώρες. Στο πλαίσιο του τελευταίου πολέμου, η Άγκυρα είναι ευχαριστημένη με τις ψαλιδισμένες πυρηνικές πτέρυγες των Αγιατολλάχ , ενώ ανησυχεί και για το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας.Την ίδια στιγμή για πολλούς λόγους δεν βλέπει θετικά την ισχυροποίηση του Ισραήλ.Πάντως διαχρονικά η Τουρκία με την Περσία είχαν πολέμους ως και αρκετά διαστήματα ειρήνης.Στην εποχή του Ερντογάν, το Ιράν και η Τουρκία είχαν μια μακρά σύγκρουση συμφερόντων στη Συρία, με την Τεχεράνη να υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ και την Άγκυρα να υποστηρίζει τους αντάρτες του FSA.Ωστόσο, αυτό δεν άλλαξε την ευρύτερη στρατηγική τους σκέψη αφού εξακολουθούσαν να θεωρούν ο ένας τον άλλον εξίσου ισχυρό και, ως εκ τούτου, απέφυγαν τις άμεσες εχθροπραξίες.Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την ιστορική ισορροπία, η ιδέα του Ιράν να γίνει πυρηνική δύναμη είναι ανάθεμα για την Τουρκία. Αν η Τεχεράνη αποκτήσει αυτό το πλεονέκτημα, θα τερμάτιζε ουσιαστικά την ισοτιμία ισχύος των τριών αιώνων με τον μη πυρηνικό αντίπαλό της.
Η Τουρκία ήταν το πρώτο – και για δεκαετίες μόνο – μουσουλμανικό-μείζον κράτος που αναγνώρισε το Ισραήλ, χορηγώντας του διπλωματική αναγνώριση το 1949. Η κοσμικότητα της Kεμαλικής Τουρκίας και η πολιτική του Ισραήλ για την καλλιέργεια περιφερειακών εταίρων(Τουρκία, Σάχης, Αιθιοπία) έπαιξαν ρόλο σε αυτή τη δυναμική, διμερούς συνεργασίας σε ασφάλεια, πληροφορίες, στρατιωτικούς και οικονομικούς δεσμούς μέχρι το 2010.
Ωστόσο, οι σχέσεις τους έχουν κάνει μια βουτιά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.Το 2006, ο Ερντογάν υποδαύλισε τις εντάσεις φιλοξενώντας μια αντιπροσωπεία από της οργάνωσης Χαμάς. Οι δεσμοί κατέρρευσαν εντελώς κατά τη διάρκεια του περιστατικού του στολίσκου Μαβί Μαρμαρά του 2010, όταν οι ισραηλινές δυνάμεις επιβιβάστηκαν σε ένα τουρκικό πλοίο που προσπαθούσε να παρακάμψει τον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας .
Αν και η Άγκυρα θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε περαιτέρω ισραηλινή στρατιωτική στόχευση του Ιράν εξακολουθεί να είναι αρκετά πιθανό να υποστηρίξει τα μη στρατιωτικά μέτρα των ΗΠΑ με στόχο τον τερματισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών της Τεχεράνης μια για πάντα, συμπεριλαμβανομένων περαιτέρω κυρώσεων, διαλόγου και οικονομικής πίεσης. Αν ο Τραμπ εμμείνει στη διπλωματική οδό και πιέσει το Ισραήλ να κάνει το ίδιο, θα βρει σύμμαχο στην Άγκυρα.
Επειδή η Άγκυρα απειλεί γενικά την αστάθεια της Μέσης Ανατολής, πιθανότατα θα υποστηρίξει τα διπλωματικά μέτρα για να αποτρέψει το Ιράν από την αποκατάσταση μιας δυνατότητας πυρηνικών όπλων, ενώ θα αντιταχθεί σε στρατιωτικά βήματα που θα μπορούσαν να διαβρώσουν σε μεγάλο βαθμό την εξουσία του κράτους ή να ανατρέψουν το καθεστώς εξ ολοκλήρου. Από αυτή την άποψη, η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να αναμένει ότι η Τουρκία θ βοηθήσει με τη διπλωματική οδό μόλις ξαναρχίσουν οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν.
Η προσωπική ” χημεία” μεταξύ των δύο προέδρων είναι ο παράγοντας που αλλάζει το παιχνίδι που θα μπορούσε να επιτρέψει μια τέτοια στρατηγική ευθυγράμμιση. Ο Ερντογάν είναι βαθιά ευγνώμων στον Τραμπ για την αναστολή των κυρώσεων κατά της Συρίας, γεγονός που θα μπορούσε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των μακρών συνόρων της Τουρκίας με τον νότιο γείτονά της. Ως εκ τούτου, ο Τούρκος ηγέτης είναι πιθανό να ευθυγραμμιστεί πιο σθεναρά με τα διπλωματικά σχέδια της κυβέρνησης Τραμπ για το Ιράν.
