.
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Η τελευταία προσπάθεια του Τραμπ να μεσολαβήσει για μια συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει προκαλέσει μια αναταραχή στις διπλωματικής δραστηριότητας τις τελευταίες ημέρες, με αξιωματούχους από την Ουάσιγκτον, το Κίεβο, τη Μόσχα και σε όλη την Ευρώπη να επιδιώκουν να διαμορφώσουν το περίγραμμα μιας πιθανής συμφωνίας. Προς το παρόν, η συζήτηση έχει επικεντρωθεί σε άμεσα θέματα, όπως η διατύπωση των εγγυήσεων ασφαλείας. Ωστόσο, οι πολύ βαθύτερες ιστορικές ρίζες που έχουν εδώ και καιρό οδηγήσει τη ρωσική βία κατά της Ουκρανίας έχουν επίσης σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις για κάθε ειρηνευτική διαδικασία.
Δεδομένου του διαρκούς ιδεολογικού εξτρεμισμού της Μόσχας προς την Ουκρανία, οι ανανεωμένες προσπάθειες για κρυφό και ανοιχτό πόλεμο είναι πιθανές. Για το λόγο αυτό, η όποια (και αν) επιτυχία του σχεδίου Τραμπ θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τους όρους του, αλλά από τη δύναμη και την επιμελητεία των μέτρων επιβολής που θα το συνοδεύουν.
Η σημερινή επιθετικότητα της Μόσχας κατά της Ουκρανίας δεν είναι ούτε νέα ούτε πρωτοφανής. Είναι, στην πραγματικότητα, η τελευταία επανάληψη μιας μακραίωνης ρωσικής εκστρατείας για τη Ρωσοποίηση και τη διαγραφή του ουκρανικού λαού. Από τον Πέτρο τον Μεγάλο μέχρι τον Στάλιν και τον Πούτιν, γενιές Ρώσων τυράννων έχουν κατευθύνει τη βία στους Ουκρανούς με τρόπους που είναι σκόπιμοι, συστηματικοί και γεμάτοι με μια ιδεολογική ζέση που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Κάθε πόλη που βομβαρδίζει ο ρωσικός στρατός, κάθε παιδί που απαγάγει, κάθε ουκρανική ζωή που καταστρέφει σήμερα μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο μέσα στη μακρά γενεαλογία της ιμπεριαλιστικής κρατικής ιδεολογίας της Ρωσίας. Για αιώνες, αυτή η βίαιη μορφή επεκτατισμού έχει κατευθυνθεί στην Ουκρανία. Η παρούσα πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία θα περάσει σύντομα το τετραετές όριο, αλλά ο πόλεμος δεν ξεκίνησε το 2022. Προηγήθηκε οκτώ χρόνια πολέμου στην ανατολική Ουκρανία μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Αυτό έχει αναγνωριστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει αποφανθεί ότι η Ρωσία διεξάγει συνεχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία τουλάχιστον από το 2014. Αλλά ακόμη και αυτό είναι μόνο το πιο πρόσφατο κεφάλαιο σε μια πολύ παλαιότερη ιστορία.
Κατά τη διάρκεια των εποχών της Ρωσικής αυτοκρατορίας και της Σοβιετικής Ένωσης, οι αρχές ακολουθούσαν με συνέπεια πολιτικές με στόχο τη διάλυση της ουκρανικής ταυτότητας. Οι τακτικές περιελάμβαναν την απαγόρευση της ουκρανικής γλώσσας, την καταστολή των πολιτιστικών και θρησκευτικών ηγετών και τη φυλάκιση των υπερασπιστών της ουκρανικής ανεξαρτησίας.
Το πιο καταστροφικό, ο Στάλιν και το καθεστώς του σχεδίασαν έναν τεχνητό λιμό τη δεκαετία του 1930 που σκότωσε τουλάχιστον τέσσερα εκατομμύρια Ουκρανούς σε λιγότερο από δύο χρόνια. Σήμερα, αυτή η σκόπιμη μαζική λιμοκτονία των Ουκρανών είναι γνωστή ως Holodomor («σκοτώνοντας από την πείνα»). Χωρίς ακραίες περιπτώσεις, το Holodomor ήταν κεντρικό σε μια ευρύτερη σοβιετική εκστρατεία με στόχο να σπάσει την ουκρανική αντίσταση και άλλους ισχυρισμούς για πολιτική αυτονομία. Ο δικηγόρος που επινόησε τον όρο «γενοκτονία», ο Ραφαήλ Λεμκιν, προσδιόρισε αυτή την προσπάθεια να καταστρέψει το ουκρανικό έθνος ως το «κλασικό παράδειγμα» της σοβιετικής γενοκτονίας. Αυτό που ενώνει αυτά τα επεισόδια δεν είναι μόνο η ίδια η βία αλλά η ιδεολογία πίσω από αυτό. Η μακρά ιστορία εγκλημάτων της Μόσχας στην Ουκρανία αντικατοπτρίζει μια αυτοκρατορική κοσμοθεωρία που αντιμετωπίζει τα ανθρώπινα όντα ως πόρους που πρέπει να αξιοποιηθούν για το κράτος και ως εμπόδια που πρέπει να εξαλειφθούν στην επιδίωξη της πλήρους κυριαρχίας.
Αυτή η ιδεολογία έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά η βασική λογική της έχει παραμείνει αξιοσημείωτα συνεπής. Κυρίως, δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ διαρκή, ουσιαστική αποκήρυξη από τη διεθνή κοινότητα. Επειδή δεν ήρθε ποτέ αντιμέτωπη, η αυτοκρατορική ιδεολογία της Ρωσίας έχει αφεθεί να αναγεννηθεί. Μια σαφής γραμμή ατιμωρησίας συνδέει την πείνα του Στάλιν για την ουκρανική κοινωνία το 1930 με τη σημερινή ρητορική του Κρεμλίνου που επιμένει ότι η Ουκρανία δεν είναι καθόλου πραγματικό έθνος.
Αυτή η συνέχεια δεν είναι αφηρημένη, διαμορφώνει άμεσα τις σημερινές θηριωδίες. Όταν ένα κράτος βλέπει τους ανθρώπους ως πρώτη ύλη για την αυτοκρατορία, η απαγωγή και η αναγκαστική Ρωσοποίηση χιλιάδων παιδιών της Ουκρανίας γίνεται ένα αποδεκτό όργανο πολιτικής και όχι μια εκτροπή. Αυτή η λογική ισχύει επίσης για άλλες πτυχές της τρέχουσας εισβολής, συμπεριλαμβανομένων στρατοπέδων φιλτραρίσματος, σωμάτων βασανιστηρίων, βιασμού και σεξουαλικής βίας και μαζικών απελάσεων, μαζί με τη συστηματική καταστροφή της ουκρανικής πολιτιστικής και θρησκευτικής ζωής σε κάθε περιοχή υπό ρωσικό έλεγχο.
Ο ανώτατος εισαγγελέας της Ουκρανίας ανακοίνωσε ότι ο αριθμός των ερευνών για τα ανοιχτά εγκλήματα πολέμου έχει φτάσει τις 178.391 τεκμηριωμένες υποθέσεις. “Δείχνοντας την εσκεμμένη πολιτική του Κρεμλίνου, ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ για την παγκόσμια ποινική δικαιοσύνη δήλωσε πρόσφατα ότι οι ρωσικές θηριωδίες στην Ουκρανία είναι «συστηματικές» και έχουν εντοπιστεί «κυριολεκτικά παντού όπου τα στρατεύματα της Ρωσίας έχουν αναπτυχθεί».”
Οι τρέχουσες ενέργειες των δυνάμεων κατοχής του Πούτιν στην Ουκρανία είναι οι ίδιες κρατικές πρακτικές που έχουν καθορίσει εδώ και καιρό τη ρωσική αυτοκρατορική κυριαρχία: Απορροφήστε ό, τι μπορεί να απορροφηθεί, διαγράψτε ό, τι δεν μπορεί και μετατρέψτε το κατακτημένο σε καύσιμο για το επόμενο στάδιο της επέκτασης.
Η γενοκτονική πρόθεση της Ρωσίας δεν περιορίζεται στην εξάλειψη της ουκρανικής ταυτότητας. Η ακραία ιδεολογία του Πούτιν τον οδηγεί να επιδιώξει την ενσωμάτωση των Ουκρανών στην πολεμική μηχανή της Ρωσίας εναντίον της Δύσης. Ο κίνδυνος δεν είναι μόνο η καταστροφή της Ουκρανίας ως έθνους, αλλά η πιθανότητα η Ρωσία να αφομοιώσει όσο το έδαφος της Ουκρανίας, την τεχνολογία αιχμής και τον πληθυσμό όσο μπορεί να συνεχιστεί περαιτέρω.
Η σύγχρονη ρωσική ρητορική το καθιστά σαφές. Παραδόξως, η εποχή του Πούτιν έχει γίνει μάρτυρας της αναζωπύρωσης του συνθήματος «Μπορούμε να το ξανακάνουμε». Αρχικά γκράφιτι που γράφτηκαν στο Ράιχσταγκ από στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού το 1945, η δημοτικότητα αυτής της φράσης αυξήθηκε μετά την κατοχή της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 για να γίνει ένα απειλητικό σλόγκαν του σύγχρονου ρωσικού εθνικισμού που σηματοδοτεί μια κοινωνία που σκοπεύει στην κατάκτηση και την κυριαρχία.
Οι φρικαλεότητες που βλέπουμε σήμερα στην Ουκρανία αντικατοπτρίζουν αιώνες ρωσικής ατιμωρησίας. Η ατιμωρησία όχι μόνο επιτρέπει στους δράστες να συνεχίσουν. Τους καλεί να κλιμακωσούν. Η αυτοκρατορική ιδεολογία της Ρωσίας δεν έχει ποτέ αντιμετωπιστεί με το είδος της λογοδοσίας που απαιτείται για τη διάλυσή της. Όσο αυτή η ιδεολογία επιμένει να αδιαμφισβητεί , η απειλή δεν θα σταματήσει στα σύνορα της Ουκρανίας.
Η διεθνής κοινότητα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με τις συνέπειες μιας γενοκτονικής κοσμοθεωρίας που έχει μείνει ανέπαφη για γενιές. Το επείγον ερώτημα δεν είναι μόνο πώς θα σταματήσει οι γενοκτονικές ενέργειες της Ρωσίας κατά των Ουκρανών σήμερα, αλλά πώς να διασφαλίσουμε ότι ο κόσμος τελικά θα αποκηρύξει την εξτρεμιστική ιδεολογία που κατέστησε δυνατό αυτόν τον πόλεμο. Χωρίς αυτή την αποκήρυξη, εκατομμύρια Ρώσοι θα παραμείνουν πεπεισμένοι ότι μπορούν, στην πραγματικότητα, να το «κάνουν ξανά».
