Ο υβριδικός πόλεμος είναι μία στρατιωτική στρατηγική η οποία συνδυάζει στοιχεία συμβατικών επιχειρήσεων, μη συμβατικού πολέμου, όπως επίσης και κυβερνοπολέμου. Μέθοδοι όπως η προπαγάνδα, η άσκηση πολιτικής πίεσης, η παραπληροφόρηση και η έμμεση ή άμεση υποστήριξη σε εξτρεμιστικούς πολιτικούς σχηματισμούς, αποτελούν μόνο μερικά από τα συνθετικά στοιχεία του υβριδικού πολέμου.
H νέα αυτη μορφή πολέμου χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και ενδιαφέροντος στο πεδίο αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων.
Στα πλαίσια αυτού του ενδιαφέροντος πρόσφατα στις 11 Απριλιου 2017 στο Ελσίνκι, η Φινλανδία, η Εσθονία, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ισπανία, η Σουηδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών.
Το μνημόνιο αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κέντρου αντιμετώπισης των υβριδικών απειλών, οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στους υπογράφοντες. Στην υπογραφή του μνημονίου συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Ο ετήσιος προϋπολογισμός του κέντρου είναι περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την Φινλανδική εθνική ραδιοτηλεόραση Yle.
Η Φινλανδία θα είναι η έδρα του κέντρου, με αποστολή να ενισχύσει τις δυνατότητες των χωρών που συμμετέχουν στην αποτροπή και αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών.
Το 2016 οι αρχές της Φινλανδίας εξέφρασαν την ανησυχία τους για τον αυξανόμενο αριθμό προπαγανδιστικών επιθέσεων εναντίον της χώρας από το Κρεμλίνο.
Αν αναλογιστούμε ότι τα χερσαία σύνορα της Φινλανδίας με την Ρωσία επεκτείνονται σε απόσταση 1300 χιλιομέτρων, η ανησυχία της Φινλανδίας είναι εύλογη και λογική, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσία κατηγορείται για την πραγματοποίηση υβριδικών επιθέσεων στην σύγκρουση με την Ουκρανία.
Η Γερμανία επίσης έχει αναφέρει μια αύξηση της εκστρατείας παραπληροφόρησης από την Μόσχα και στοχευμένες κυβερνοεπιθέσεις.
Η Γαλλία και η Γερμανία ανησυχούν ιδιαίτερα για τη ρωσική παραπληροφόρηση που επηρεάζει τις επερχόμενες εκλογές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των εν λόγω επιθέσεων μορφής υβριδικού πολέμου είναι τα παρακάτω :
Ο Hans-Georg Maassen, επικεφαλής της BfV, δήλωσε ότι το Κρεμλίνο προσπαθεί «να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων» επειδή έχουμε κοινοβουλευτικές εκλογές, (Ιαν 2017).
Το γαλλικό υπουργείο Αμύνης ανακοινώνει ότι το 2016 υπέστη 24.000 κυβερνοεπιθέσεις από το εξωτερικό και ότι η απειλή είναι πλέον «σοβαρή, συμπεριλαμβανομένης και αυτής για τα αμυντικά μας συστήματα», (Ιαν 2017). Η Γενική Διεύθυνση Εξωτερικής Ασφαλείας (DGSE) ανακοινώνει ότι η Ρωσία σκοπεύει να προσπαθήσει να επηρεάσει τις επικείμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία υπέρ της ακροδεξιάς υποψηφίου Marine Le Pen, (Φεβ 2017).
Από την προσάρτηση της Κριμαίας και το ξέσπασμα πολέμου στην ανατολική Ουκρανία το 2014, η κατάσταση πολλες φορες μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης είναι σε ένταση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα των εντάσεων αυτών ειναι :
α. Η παραβίαση του Σουηδικού και Φινλανδικού εναερίου χώρου από Ρωσικά μαχητικά.
β. Οι Ρωσικές υπηρεσίς που ασχολούνται με τον υβριδικό πολεμο έχουν οργανώσει δίκτυο παραπληροφόρησης στοχεύοντας στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία.
γ. Η Γαλλία, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κατηγορήσει το Κρεμλίνο ότι παρεμβαίνει στην πολιτική των χωρών της Βαλτικής, ( μέθοδος που ακολουθείται από την Ρωσία, εφαρμόζοντας την τακτική του υβριδικού πολέμου ή της χρήσης της πολιτικής, της διπλωματίας, των ΜΜΕ και του κυβερνοχώρου για την αποσταθεροποίηση των αντιπάλων, χωρίς απαραίτητα να καταφεύγουν στην χρήση πολεμικών μέσων).
Ο συνδυασμός της στρατιωτικής στάσης και της παραπληροφόρησης έχει γίνει o προπομπός του σύγχρονου στρατιωτικού δόγματος της Ρωσίας.
Οι παραβιάσεις και οι προκλήσεις κοντά στα σύνορα έχουν ως στόχο να δοκιμάσουν την αποφασιστικότητα των γειτονικών χωρών, ενώ οι επιθέσεις παραπληροφόρησης έχουν ως στόχο να μεγενθύνουν τα εσωτερικά προβλήματα και να σπείρουν τις αντιφάσεις.
Επιπλέον, η Μόσχα και οι αντιπαραθετικές ενέργειες του ΝΑΤΟ πυροδότησαν μόνο εντάσεις στη Βαλτική. Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, μέλη του ΝΑΤΟ αντιλαμβάνονται ότι η περιοχή τους θα μπορούσε να είναι το επόμενο σημείο ανάφλεξης με την Ρωσία.
Ο μεγάλος αριθμός παραβιάσεων του εναέριου χώρου στην Σουηδία, για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, έδωσε το έναυσμα για αλλαγή πολιτικής όσον αφορά το νησί Gotland στη Βαλτική Θάλασσα τον Φεβρουάριο του 2016, ( αύξηση της έντασης στην περιοχή μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας).
Η Σουηδία θα αποκτήσει δυο μόνιμες στρατιωτικές βάσεις σ’ενα απο τα δύο νησιά της στη Βαλτική. Το νησί Γκότλαντ (Gotland) αποτελεί κέντρο στρατιωτικής αμυντικής διαμάχης στη Σουηδία, καθώς η ένταση στην περιοχή εντείνεται λόγω των ρωσικών αεροπορικών παραβιάσεων.
Ο υπουργός Άμυνας Πίτερ Χουλτκβιστ δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η εκμίσθωση του λιμανιού στο Gotland, θεωρείται στρατηγικής σημασίας για τον στρατιωτικό έλεγχο της Βαλτικής Θάλασσας, «θα επηρεάσει αρνητικά την άμυνα της Σουηδίας και τα πολιτικά της συμφέροντα».
Ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας, Τιμό Σοίνι, δήλωσε ότι η καταπολέμηση των υβριδικών απειλών είναι μια «ευρωπαϊκή προτεραιότητα».
Τα υφιστάμενα κέντρα στη Λετονία και την Εσθονία για την καταπολέμηση υβριδικών απειλών θα συνεχίσουν να επιτελούν το έργο τους.
Το νέο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών θα συμπληρώσει και θα ενισχύσει το έργο των ήδη υπαρχόντων.
Επισημαίνεται ότι εκτός της Φινλανδίας και της Σουηδίας, που δεν είναι μέλη της συμμαχίας, οι λοιπές χώρες είναι και ένας εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ ήταν στην τελετή υπογραφής.
Συμπεράσματα
α. Η ανησυχία, των χωρών της Βαλτικής λόγω της παραβίασης των εθνικών εναερίων χώρων, το οργανωμένο δίκτυο παραπληροφόρησης κλπ, θεωρείται λογική και έχει ως αποτέλεσμα την έγκαιρη πρωτοβουλία από πλευρας των χωρών αυτών, να προβούν στις απαιτούμενες προπαρασκευαστικές ενέργειες, που θα τους δώσει τις δυνατότητες να αντιμετωπίσουν τις νέες απειλές που δημιουργεί ο υβριδικός πόλεμος.
β . Το ΝΑΤΟ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποια τονίζει: «Ενώ δεν συμμετείχαν ως υπογράφοντες στην δημιουργία του κέντρου, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα συμμετάσχουν ενεργά στις δραστηριότητες του Κέντρου». Απόδειξη του ενδιαφέροντος και της ανησυχίας, αφού έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη όλες οι ενδείξεις για την συμμετοχή της Ρωσίας στις περιπτώσεις κυβερνοεπιθέσεων και ρωσικής ανάμειξης σε δυτικές χώρες.
γ. Η ίδρυση του κέντρου αντιμετώπισης υβριδικών απειλών δείχνει την σοβαρότητα με την οποια οι ηγέτες των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο λαμβάνουν τα προσήκοντα μέτρα ώστε να αντιμετωπίσουν τις προσπάθειες της Ρωσίας για την πραγματοποίηση υβριδικών επιθέσεων.
δ. Οι υβριδικές δραστηριότητες έχουν γίνει μόνιμο μέρος του τομέα της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
ε. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενισχύσουν την λειτουργία του νέου κέντρου και να εστιάσουν στην επιτυχή εκτέλεση της αποστολής του, ώστε να συμβάλουν αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του αυξανόμενου προβλήματος των υβριδικών απειλών.
Υπτγος ε.α Δεληγιάννης Κων/νος
Πρώην Επιτελής ΝΑΤΟ στο CC–LAND
ΜαδρίτηκαιΑντιπρόσωποςστην
CEPC( Civil Emergency Planning Committee )
Καιερευνητικώνπρογραμμάτων (ΙDIRA-Ιinteroperability of Data and Procedures in Large Scale Multinational Disaster Response Actions ) στην ΕΕ.
