Το διεξαχθέν δημοψήφισμα στην FYROM είναι μέρος της συνολικής διαδικασίας των Πρεσπών και προφανώς ο Ζόραν Ζάεφ επιδίωξε να λάβει ,μία πρώτη νομιμοποίηση των κινήσεων του, αναφορικά με την διαδικασία ένταξης της χώρας του στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ.
Αν και το δημοψήφισμα δεν είναι δεσμευτικό, εν τούτοις είναι σημαντικό, και έλαβε χώρα σε μια χρονική περίοδο ιδιαίτερα σοβαρών και καθοριστικών εξελίξεων στα Δυτικά Βαλκάνια, γιατί πέραν της ονοματολογικής διαφοράς με την πατρίδα μας, παραμένουν ανοικτά επί χρόνια το Βοσνιακό (με την Συνθήκη του Ντέητον του 1995 να μην έχει δώσει οριστική και βιώσιμη λύση) καθώς και το Κοσοβαρικό (όπου πέραν της διακήρυξης της μονομερούς ανεξαρτησίας της Πρίστινα το 1998, πολλά επιμέρους θέματα είναι άλυτα και μπορούν να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση της περιοχής).
Το Κοσοβαρικό μάλιστα είναι σε οξύτατη πολιτική φάση γιατί παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στις θέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, αναφορικά με επιδιόρθωση /ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας”, με έμφαση την αρκετά υπολογίσιμη Σερβική παρουσία βόρεια του ποταμού Ιμπάρ στο Κόσοβο, με την αντίστοιχη από πλευράς πληθυσμιακής Αλβανογενή στην κοιλάδα του Πρέσεβο στη Νότια Σερβία). Η μη αναγνώριση του Κοσόβου στα Ηνωμένα Έθνη, μία δεκαετία μετά την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του (το Κόσοβο έχει αναγνωριστεί από 116 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ) εξακολουθεί να έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην περιοχή. Υπόψη το Κόσοβο δεν έχει αναγνωριστεί από την Σερβία, την Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία καθώς και από 5 κράτη-μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων η χώρα μας η Κύπρος, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Ισπανία για διαφόρους λόγους που σχετίζονται κυρίως με την παρουσία μειονοτήτων ή και αποσχιστικών τάσεων (Τρανσυλβανία-Καταλονία-Βασκονία κλπ).
Ο Σκοπιανός πρωθυπουργός γνωρίζει πολύ καλά ότι αν δεν προχωρήσει γρήγορα στα όσα έχει υποσχεθεί στις Πρέσπες, και υπάρξουν εδαφικές ανταλλαγές στα Δυτικά Βαλκάνια μέσα στο πρώτο 8μηνο του 2019, ειδικά στην περίπτωση του βορείου Κοσόβου με την κοιλάδα του Πρέσεβο, τότε είναι αρκετά πιθανό οι περιοχές του Τέτοβο-Ντεμπάρ-Γκόστιβαρ-προάστεια του Κουμάνοβο της FYROM να επιδιώξουν απόσχιση ή και ένωση με τα λοιπά Αλβανικά εδάφη.
Αυτό επίσης μπορεί να συμβεί και στην γειτονική Βοσνία-Ερζεγοβίνη ,αφού οι Σέρβοι της Μπάνια Λούκα είναι πάρα πολύ πιθανό να επιδιώξουν ένωση με τα ακραιφνή Σερβικά εδάφη. Συνεπώς μέσα στο 2019 το Σκοπιανό είναι πιθανό-πέραν του διμερούς πλαισίου διαφορών με την Αθήνα, να εμπλακεί με τις εθνοδιευρυμένες θέσεις των Αλβανών και των Σέρβων, ενώ μετά τις γιορτές είναι βέβαιο ότι θα κυριαρχήσει στο εσωτερικό της Ελλάδος με απρόβλεπτες πολιτικές και άλλες επιπτώσεις, αφού οι κινήσεις της κυβέρνησης, όπως φαίνεται, δεν έχουνε την υποστήριξη της ευρύτερης κάλυψης της κοινής γνώμης, και η Συμφωνία των Πρεσπών είναι λεόντια σε βάρος μας.
Το αποτέλεσμα του διεξαχθέντος δημοψηφίσματος στην FYROM, δημιουργεί επιπλέον προϋποθέσεις η κατάσταση να παραμείνει εύθραυστη, ενώ οι ευρύτερες εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια απαιτούν διαρκή παρακολούθηση, γιατί εγκυμονούν κινδύνους από ασύμμετρες, μη-συμβατικές ως και υβριδικές ενέργειες των διαφόρων εμπλεκομένων μερών. Το ΝΑΤΟ έχει αυξημένα συμφέροντα στην περιοχή από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο και από την Αδριατική μέχρι την Μαύρη Θάλασσα, ενώ οι Αμερικανοί προωθούν συνεργασίες, επικαλούμενες ορατές ή και αόρατες μυθοπλαστικές Ρωσικές απειλές.
Στην FYROM οι ΗΠΑ πρόκειται να αναβαθμίσουν την στρατιωτικό-εκπαιδευτική τους παρουσία, από κοινού με ανάλογες κινήσεις τους σε Αλβανία-Βουλγαρία-Μαυροβούνιο-Ρουμανία-Κροατία και Κόσοβο (αεροναυτικά-παρουσία Ειδικών Δυνάμεων-μη επανδρωμένα αεροσκάφη-τοποθέτηση εκ των προτέρων στρατιωτικού υλικού κα), ενώ το αχανές πεδίο βολής στο Κρίβολακ στην FYROM θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο για τα προγράμματα εκπαίδευσης των δυνάμεων τους στην Ευρώπη (US Αrmy) σε συνδυασμό με την εδώ και χρόνια μεγάλη βάση των ΗΠΑ του Καμπ Μποντστήλ στο ΝΑ Κόσοβο (περιοχή Ουρόσεβατς). Δεν είναι τυχαίο ότι με ταξίδι -αστραπή επισκέφθηκε τα Σκόπια ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας Τζιμ Μάτις θέλοντας να επισημάνει τι ετοιμάζουν ..Και δεν είναι τυχαίο επίσης ότι οι Αμερικανοί έχουνε θέσει τα Σκόπια, μαζί με την Πολωνία και την Ουκρανία πολύ ψηλά στην λίστα των κρατών των αναβαθμισμένων διμερών σχέσεων. Η προστασία των κάθετων και οριζόντιων ενεργειακών αξόνων στην ευρύτερη περιοχή μας, αποτελεί επίσης ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο των κινήσεων των ΗΠΑ.
Βάσει των κυοφορούμενων εξελίξεων, η Ελλάδα θα πρέπει να αξιολογήσει εκ νέου την θέση της στον πολιτικό-στρατιωτικό και ενεργειακό χάρτη της περιοχής γιατί θα έχουμε πολύ δυναμικές και πολυδιάστατες τάσεις και γεγονότα, ενώ δεν έχουμε αντιληφθεί που το πάει το ΝΑΤΟ και τι επιδιώκουν οι Αμερικανοί, ως ….και κατά πόσο συμβαδίζουν με αυτές τις τάσεις τα πάγια εθνικά μας συμφέροντα και ειδικά στο μείζον ζήτημα της Μακεδονίας μας, όπου δυστυχώς έχουμε κάνει πρωτοφανείς και απαράδεκτες υποχωρήσεις, δημιουργώντας προβλήματα στην μελλοντική ασφάλεια ως και ρόλο της χώρας μας…
Άρα στο Σκοπιανό, η Αθήνα θα πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις ανελλιπώς ως και να είναι προετοιμασμένη για ενδεχόμενα ευρύτερα σενάρια διευρυμένων ανακατατάξεων.
Δρ. Αθανάσιος Δρούγος
Διεθνολόγος – Στρατηγικός Αναλυτής
Ειδικός στα Θέματα Παγκόσμιας Ασφάλειας
