Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο αγώνας για την εξουσία των δυο στρατηγών στο Σουδάν ,θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της χώρας , και είναι το “φιτίλι” που θα μπορούσε να ανάψει πέρα από τα σύνορα και να προκαλέσει περιφερειακή και όχι μόνο αποσταθεροποίηση στην υποσαχάριο και ανατολική Αφρική.Ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρς έκανε ήδη αναφορά για ενδεχόμενα και επερχόμενα δεινά που θα μπορούσαν να διαρκέσουν για χρόνια,Μιλώντας προχθές σε έκτακτη σύνοδο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ζήτησε εκ νέου τον τερματισμό των μαχών μεταξύ των στρατευμάτων που είναι πιστά στον ηγέτη των Σουδανικών ενόπλων δυνάμεων (SAF) αντιστράτηγο Φατάχ αλ Μπουρχάν και του ηγέτη των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF),Μοχάμετ Ντάγκαλο/Χεμέτι.«Είναι καθήκον των Σουδανών ηγετών να θέσουν μπροστά και στο επίκεντρο τα συμφέροντα του λαού τους», είπε ο επικεφαλής του ΟΗΕ, που ξεκίνησε την ομιλία του αποτίοντας φόρο τιμής σε όλους τους Σουδανούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν από τότε.(είναι πάνω από 500 νεκροί και σχεδόν 5000 τραυματίες)
Ο Γκουτέρες είπε ότι ένας παρατεταμένος πόλεμος πλήρους κλίμακας είναι ‘αφόρητος “, προειδοποιώντας ότι επτά χώρες συνορεύουν με το Σουδάν, και οι οποίες έχουν εμπειρία συγκρούσεων ή σοβαρές εμφύλιες αναταραχές την τελευταία δεκαετία(Ερυθραία, Τσαντ, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Νότιο Σουδάν , Λιβύη και Κεντροαφρικανική δημοκρατία) .Η φτώχεια και η πείνα είναι ήδη ανεξέλεγκτη σε ολόκληρη την περιοχή, και αυτή η σύγκρουση δεν θα επιλυθεί και δεν πρέπει να επιλυθεί στο πεδίο της μάχης, με τα πτώματα των παιδιών, των γυναικών και των ανδρών του Σουδάν.
Μετά τη λαϊκή ανατροπή του μακροχρόνιου δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ πριν από τέσσερα χρόνια, οι στρατηγοί πραγματοποίησαν ένα κοινό στρατιωτικό πραξικόπημα το 2021, τερματίζοντας τη σύντομη και εύθραυστη συμφωνία κατανομής της εξουσίας που ήλπιζε η διεθνής κοινότητα ότι θα οδηγούσε το Σουδάν σε μια νέα εποχή ειρήνης και πολιτικής διακυβέρνησης. Καθώς οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν μετά από ορισμένα θετικά βήματα προς τις εκλογές και ένα οριακό δημοκρατικό μέλλον, οι δύο στρατιωτικές φατρίες απέτυχαν να συμφωνήσουν για τον τρόπο ενσωμάτωσης των δυνάμεων SAF και RSF, πυροδοτώντας εσωτερικές αντιπαραθέσεις τις τελευταίες βδομάδες. Ο Πορτογάλος ΓΓ του ΟΗΕ προέτρεψε όλα τα κράτη με επιρροή και συμφέροντα για την αποκατάσταση της ειρήνης, να πιέσουν τους στρατηγούς να επιστρέψουν αμέσως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αναφερόμενος στις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ, επανέλαβε ότι παρά τη μετεγκατάσταση του προσωπικού (για την προστασία του ως και των οικογενειών τους) σε άλλα κράτη επεσήμανε ότι ο Οργανισμός έχει δεσμευτεί να “παραμείνει και να παρέχει υποστήριξη στον Σουδανικό λαό”. Είπε ότι ο Ειδικός Αντιπρόσωπος Βόλκερ Πέρθες θα παραμείνει στη χώρα, μαζί με άλλα ανώτατα στελέχη και αποκάλυψε ότι ο ΟΗΕ προχώρησε στη δημιουργία ενός κόμβου στο Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα για να μπορέσει να συνεχίσει να συνεισφέρει με τους εταίρους σε υποστήριξη της ειρήνης ως και για “την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου”. Απευθυνόμενος στο Συμβούλιο μέσω σύνδεσης βίντεο από το Σουδάν, ο Πέρθες είπε ότι η πρόσφατη κατάπαυση του πυρός 72 ωρών με την προσωπική και έντονη διαμεσολάβηση του Αμερικανού υπεξ Άντονι Μπλίνκεν τηρήθηκε “σε ορισμένα σημεία”, αλλά οι αντίπαλες πολιτοφυλακές συνέχιζαν να αλληλοκατηγορούνται για παραβίαση της εκεχειρίας ενώ είναι άγνωστο τι μπορεί να συμβεί τις επόμενες ημέρες.Επιπλέον ο Άντονι Μπλίνκεν στοχεύει στην περαιτέρω χρονική επέκταση της εκεχειρίας μέσω μιας προσπάθειας από κοινού με τη Μ. Βρετανία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Οι εισβολές στα σπίτια, οι λεηλασίες καταστημάτων και αυτοκινήτων σε σημεία ελέγχου από τους παραστρατιωτικούς είναι «ανεξέλεγκτες», συμπεριλαμβανομένων κατοικιών και αυτοκινήτων ντόπιων πολιτών, προσωπικού του ΟΗΕ, εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και διπλωματών. Η εγκληματικότητα είναι σε έξαρση . Επίσης υπάρχουν ανησυχητικές αναφορές για απόπειρες σεξουαλικής επίθεσης. Με τις γραμμές ανεφοδιασμού να εξαντλούνται και να καταστρέφονται από αεροπορικές επιδρομές, η ανησυχία για αυξημένη εγκληματικότητα είναι διάχυτη με αναφορές βαρυποινιτών φυλακισμένων να απελευθερώνονται και να κυκλοφορούν οπλισμένοι στους δρόμους.Επίσης υπάρχουν
αναφορές για ορισμένες φυλές ως και ένοπλες κινήσεις που παρατηρούνται στο Νταρφούρ(δυτικό Σουδάν) , παίρνοντας μέρος στις μάχες για την εξουσία, και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες γιατί θα μπορούσαν να προσελκύσουν συναφείς ανταρτικές και τρομοκρατικές ομάδες στις γειτονικές χώρες του Σουδάν και συνεπώς πρόκληση περιφερειακού πολέμου.
Ύπουλη και αποσταθεροποιητική η στάση της Μόσχας με εμφανή την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χρυσού.
Όχι για πρώτη φορά (βλ. Λιβύη, Μάλι και Κεντροαφρικανική Δημοκρατία), η καταστροφική επιρροή της Ρωσίας λειτουργεί. Οι δυνάμεις της Ρωσικής μισθοφορικής εταιρείας Wagner υποστηρίζουν άμεσα τον στρατηγό Χεμέτι και τις παραστρατιωτικές μονάδες του RSF, οι οποίες σύμφωνα με δυτικές και Αφρικανικές πηγές πληροφοριών ελέγχουν την πλειοψηφία των ορυχείων χρυσού ειδικά κατά μήκος της Ερυθράς Θάλασσας. Δύο εταιρείες που συνδέονται με τον επικεφαλής της Wagner, Γεβγένι Πριγκόζιν – η Meroe Gold, μια Σουδανική εταιρεία εξόρυξης χρυσού, και η ιδιοκτήτης της, η Ρωσική εταιρεία M Invest – εμπλέκονται στη παράνομη διοχέτευση χρυσού από τη χώρα. Και οι δύο συμβούλευαν επίσης τον δικτάτορα Αλ Μπασίρ για το πώς να καταστείλει το κίνημα υπέρ της δημοκρατίας, και πως να ουσιαστικοποίησει τις συμφωνίες Ρωσίας-Σουδάν του 2017 που έγιναν σε επίπεδο αρχηγών κράτους.
Αυτά τα σχέδια υποστήριζαν και υποστηρίζουν άμεσα τη χρήση “εκστρατειών παραπληροφόρησης” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως και τη διοργάνωση επιχειρήσεων προπαγάνδας σε ολόκληρη τη χώρα. Η M Invest τονίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ότι αποτελεί μέτωπο υποστήριξης για τη Wagner. Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις στον Πριγκόζιν και στις εταιρείες με τις οποίες συνδέεται, δηλώνοντας ότι «ο ρόλος του στο Σουδάν υπογραμμίζει την αλληλεπίδραση μεταξύ των ρωσικών παραστρατιωτικών επιχειρήσεων, της υποστήριξης για τη διατήρηση αυταρχικών καθεστώτων και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της χώρας ».
Οι δυνάμεις της Wagner που συνδέονται με το Κρεμλίνο έχουν εμπλακεί σε μερικές από τις πιο βρόμικες συγκρούσεις της Αφρικής εδώ και χρόνια και συχνά κατηγορούνται για απαράδεκτη και ανάρμοστη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και μαζικών δολοφονιών απέναντι σε τοπικούς πληθυσμούς και φυλές. Πιο πρόσφατα, αυτές οι επιχειρήσεις βοήθησαν το Κρεμλίνο να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις και να χρηματοδοτήσει τον επιθετικό του πόλεμο στην Ουκρανία. Παρά τις εξαιρετικά υψηλές απώλειες στην Ουκρανία (υπολογίζονται από τις ΗΠΑ ότι είναι πάνω από 20.000), η μισθοφορική εταιρεία κατάφερε να συνεχίσει τις παράνομες επιχειρήσεις στις μάχες με τον Ουκρανικό στρατό..
Ο πρώην επικεφαλής της Διοίκησης της Αφρικής των ΗΠΑ (AFRICOM) στρατηγός Στέφεν Τάουνσεντ παρουσίασε προ μηνών πληροφορίες ότι οι δυνάμεις της Wagner έχουν αποσυρθεί από τη Λιβύη λόγω της σύγκρουσης εκεί και ενίσχυσαν την εμπλοκή τους σε Μάλι και Σουδάν. Νέες αναφορές τονίζουν επίσης ότι η εταιρεία επεκτείνει τις δραστηριότητες της στη γειτονική Μπουρκίνα Φάσο και τα χρυσωρυχεία της, καθώς και στη Γουινέα(δυτική Αφρική) και την Ερυθραία. Η Ρωσία δεν ενεργεί μόνη της.
Σύμφωνα με απόρρητα Αμερικανικά έγγραφα οι Ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν εμβαθύνει τους δεσμούς τους με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) σε μια προσπάθεια «να συνεργαστούν εναντίον των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου». Το 2020, η Υπηρεσία Στρατιωτικών πληροφοριών των ΗΠΑ/DIA σε εσωτερικά έγραφα της εκτίμησε «ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παρέχουν υπολογίσιμη χρηματοδότηση για τις επιχειρήσεις του ομίλου Wagner. Στην περίπτωση του Σουδάν, περίπου το 90% του χρυσού της χώρας εκτιμάται ότι μεταφέρεται λαθραία στο εξωτερικό, και συχνά διοχετεύεται μέσω των ΗΑΕ, όπου στη συνέχεια ξεπλένεται. Μόνο το 2021, οι εξαγωγές χρυσού του Σουδάν ξεπέρασαν τα 1,7 δισ. δολάρια. Η Kratol Aviation, μια αεροπορική εταιρεία με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχει τιμωρηθεί με κυρώσεις από τις ΗΠΑ για τη παράνομη μεταφορά ανδρών και εξοπλισμού της μισθοφορικής εταιρείας.
Τέλος ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παρουσίασε πρόσφατα μια ανανεωμένη στρατηγική για την Αφρική, η οποία όμως απαιτεί σημαντική μείωση των Γαλλικών στρατευμάτων στις διάφορες βάσεις της σε όλη την ήπειρο(Σενεγάλη, ακτή Ελεφαντοστού, Τζιμπουτί, Κομόρες κα) . Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του τον Φεβρουάριο, ο Μακρόν αναφέρθηκε στην Wagner ως την παρέχουσα δύναμη «επιβίωσης των αποτυχημένων καθεστώτων στην Αφρική». Με τις θέσεις του Γάλλου ηγέτη συμφωνούν οι δυτικοί σύμμαχοι, ωστόσο οι δυνάμεις των μισθοφόρων συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται και οι δυτικές δυνάμεις υποχωρούν(ειδικά οι Γάλλοι ), ενώ τα ασφάλιστρα ζωής για τους Αφρικανούς αυταρχικούς ηγέτες φαίνονται προσιτά…. Η κατάσταση θα μπορούσε ακόμη και να επιδεινωθεί, αν κάποιοι στην Ουκρανία ( Ρώσοι σκληροπυρηνικοί) αναζητήσουν προσοδοφόρα εργασία αλλού. Ένας τέτοιος κατακλυσμός μισθοφόρων, στην αναζήτησή τους για τον χρυσό και άλλους φυσικούς πόρους της Αφρικής, θα μπορούσε στη συνέχεια να βυθίσει την ήπειρο ακόμη πιο βαθιά σε σύγκρουση για αυτό και η εμφυλιοπολεμική αντιπαράθεση στο Σουδάν θα πρέπει να αναχαιτιστεί άμεσα.
