Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Είναι λογικό να αναφέρουμε ότι ένας άνθρωπος που ξεπέρασε πραγματικά τις προσδοκίες και εκτιμήσεις πολλών δημσκόπων και αναλυτών στον Α γύρο των προεδρικών εκλογών της Τουρκίας την περασμένη Κυριακή είναι ο Σινάν Ογκάν. Ο υπερεθνικιστής υποψήφιος της Συμμαχίας των Προγόνων,( που είναι ένας συνδυασμός του Κόμματος της Νίκης και του Κόμματος Δικαιοσύνης) Ογκάν έλαβε 5,2 %των ψήφων,προκαλώντας ουσιαστικά με αυτό το ποοστό τον δεύτερο γύρο μεταξύ του προέδρου Ερντογάν και του υποψηφίου των 6 αντιπολιτευόμενων κομμάτων και των Κουρδων Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις 28 Μαΐου. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές(που απέτυχαν καθολικά) έδειχναν ότι θα δυσκολευόταν να ξεπεράσει το 3%. Μετά τις εκλογές, τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα ότι δεν υπήρχε νικητής στον πρώτο γύρο, ο διεθνολόγος Oγκάν είπε με βεβαιότητα ότι ο αντιπολιτευόμενος συνασπισμός Nation Alliance «δεν γνωρίζει τη δεξιά πολιτική. Γι’ αυτό έχασαν πολλές εκλογές».
Είναι πιθανό ο Oγκάν να βοηθήθηκε από την αποχώρηση του Mουχαρέμ Ιντσέ του υποψηφίου του κόμματος “Χώρα” που παραιτήθηκε λόγω μιας διαδικτυακής καμπάνιας δυσφήμισης ροζ περιεχομένου. Εκτιμήσεις τυ υπογράφοντα φέρουν ότι προσέλκυσε συντηρητικούς και υπερθνικιστές ψηφοφόρους που αποκλείστηκαν από τους δυο πιο ισχυρούς υποψηφίους. Ο Ογκάν απέσπασε ψήφους από το AKP στα προπύργια του ως και από τους ψηφοφόρους του Κιλιτσντάρογλου σε υπολογίσιμες περιοχές της αντιπολίτευσης. Κάποιοι αποκαλούν τον Ογκάν ρυθμιστή .Δεν είναι σαφές(σε μεγάλο ποσοστό) που θα οδηγηθούν οι ψηφοφόροι του (και αν θα ακολουθησουν τις επιθυμίες του, αλλά ότι το 5,2 % θα αποφασίσει τον τλικό νικητή (ως ένα βαθμό) .
Ο Ογκάν είναι πρώην μέλος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί που συμμτέχει στην “Λαική συμμαχία” με τον Ερντογάν. Ο Ογκάν γεννήθηκε στην πόλη Ιγκντίρ στο Αζερμπαϊτζάν το 1967. Έλαβε το διδακτορικό του από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, μιλάει άπταιστα Ρωσικά και Αγγλικά και έχει εργαστεί σε πολλά πανεπιστήμια στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Επίσης, ήταν εκπρόσωπος της Τουρκικής Υπηρεσίας Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA) στο Μπακού, όπου τιμήθηκε από τον πρόεδρο, Ιλχάμ Αλίεφ, με κορυφαίο κρατικό μετάλλιο. Στο ακαδημαϊκό του έργο, ο Oγκάν έχει καλύψει εκτενώς τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία ως και με τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης(Μολδαβία,Ουκρανία, Καζακστάν , Ουζμπεκιστάν κα, ενώ διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με την Αλβανία,τη Λιβύη, τη Σαουδική Αραβία, το Κόσοβο και άλλα κράτη.
Η πολιτική καριέρα του Ογκάν στο Κόμμα MHP τερματίστηκε το 2017, αφού αρνήθηκε να υποστηρίξει ένα δημοψήφισμα που θα μετέτρεπε το κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας σε προεδρικό που είναι σήμερα.Κατάφερε να εισέλθει στην προεδρική αντιπαράθεση αφού κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες 100.000 υπογραφές και υποστηρίχθηκε από τον ακροδεξιό ηγέτη Ουμίτ Οζντάγκ, μια πολύ γνωστή προσωπικότητα για τις δηλώσεις του κατά των προσφύγων από Συρία και Αφγανιστάν. Ο Ογκάν έχει “οικοδομήσει ” σε μεγάλο βαθμό την προεδρική του εκστρατεία στις διαρκείς υποσχέσεις να στείλει όλους πρόσφυγες πίσω στις χώρες τους και να πλήξει επιθετικά τους «τρομοκράτες».Παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τον “τρίτο δρόμο” για τους Τούρκους εθνικιστές, για παράδειγμα, ισχυρίστηκε ότι οι Σύροι αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια σε πόλεις κατά μήκος των συνόρων της Τουρκίας με τη Συρία, επισημαίνοντας ότι σε ορισμένες περιοχές υπερτερούν αριθμητικά των Τούρκων πολιτών(!).
Υπάρχουν περίπου 3,7 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία, ένα όλο και πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα στο εσωτερικό της χώρας . Ο Ογκάν επέκρινε επίσης έντονα τόσο την αντιπολίτευση όσο και την κυβέρνηση για τις συμμαχίες τους με φιλοκουρδικά κόμματα, ισχυριζόμενος ότι αποτελούν απειλή για την ενωτική δομή της Τουρκίας, η οποία ενθαρρύνει τον πολιτικό και εθνοτικό συγκεντρωτισμό. Τα αποτελέσματα των εκλογών δείχνουν ότι το αντιπροσφυγικό του αίσθημα και η έμφαση στην ενωτική δομή της Τουρκίας είχε απήχηση στους ψηφοφόρους. «Ο Ογκάν έλαβε τις ψήφους διαμαρτυρίας από διαφορετικά τμήματα της κοινωνίας», τόνισε ο Γιουνούς Καγιά, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Αυτό περιλάμβανε, είπε ο Kαγιά , εθνικιστές και κοσμικούς που ήταν απογοητευμένοι από τη “σιωπηρή συμμαχία” μεταξύ του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) του Κιλιτσντάρογλου και του φιλοκουρδικού YSP που σε 14 παρχίς της Τυρκίας υποστηριξαν τον Κιλιντσντάρογλου σε βάρος του Ερντογάν.
Η μετωπικά εχθρική ρητορική προς τους πρόσφυγες και το PKK, μια Κουρδική ένοπλη παναστατική ομάδα που συνδέεται με το YSP και το πρότερο HDP, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση της προσοχής των ψηφοφόρων.Η αδήλωτη συμμαχία CHP-YSP εξόργισε πολλους Τούρκους ψηφοφόρους.«Ωστόσο, είναι αρκετά νωρίς να ισχυριστούμε ότι ο Ογκάν και οι πολιτικοί του υποστηρικτές θα προανήγγειλαν την άνοδο μιας ακροδεξιάς πολιτικής πτέρυγας που θα μοιάζει με παρόμιες τάσεις στην υροπη.
Δύσκολος αναμένεται να είναι και ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών, ειδικά για τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης και λογικά πολύπιο άνετος για τον Ερντογάν που έλαβε τεράστιο ποσοστό. Οι αναλυτές τώρα διερυνούν προς τα πού μπορεί να πάνε οι ψήφοι του Oγκάν και ποιον μπορεί να υποστηρίξει. Ο Ογκάν είπε ότι η υποστήριξή του έχει τέσσερις κόκκινες γραμμές. Καταρχάς, τα τέσσερα πρώτα άρθρα του συντάγματος πρέπει να παραμείνουν ανέγγιχτα. Αυτά τα άρθρα θεωρούνται θεμελιώδη, δηλώνοντας ότι η Τουρκία είναι ένα κοσμικό, δημοκρατικό και ενιαίο εθνικό κράτος με μία επίσημη γλώσσα: την Τουρκική. Δεύτερο, οι πρόσφυγες θα σταλούν πίσω στις χώρες τους. Τρίτο, οι οικονομικές πολιτικές πρέπει να αλλάξουν. Τέταρτο, ο αγώνας κατά των τρομοκρατικών ομάδων πρέπει να συνεχιστεί.
Γιατί κερδίζει ο Ερντογάν.
Παρά τις πολλές δημόσιες δημοσκοπήσεις που έδειχναν ότι ο Κιλιτσντάρογλου προηγείτο συνεχώς και ότι είχε ελάχιστες πιθανότητες να κερδίσει στον πρώτο γύρο ,οι δημοσκοπήσεις του ίδιου του AKP διέφεραν για εβδομάδες(βάσει πληροφοριών του υπογράφοντα μέσα από το Κόμμα). Οκτώ δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν τον τελευταίο μήνα από το κόμμα έδειξαν ότι ο Ερντογάν προηγείτο με δύο έως τρεις μονάδες μπροστά από τον Κιλιτσντάρογλου και ότι ήταν πιθανός ο δεύτερος γύρος. Αυτές οι εκτιμήσεις έχουν πλέον επιββαιωθί . Πηγές κοντά στον Ερντογάν εμφανίζονται βέβαιοι ότι μπορεί εύκολα να κερδίσει τον δεύτερο γύρο. Υπάρχουν δύο βασικές πτυχές του δεύτερου γύρου που φέρνουν τον Ερντογάν σε τεράστιο πλεονέκτημα.
Πρώτο: το Κοινοβούλιο. Σε σύγκριση με τις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2018, το AKP έχασε οκτώ τοις εκατό της υποστήριξης, λαμβάνοντας μόλις 35,4%και κερδίζοντας 266 έδρες . Ωστόσο, ο σύμμαχός του, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) έχασε μόνο 1% σε σύγκριση με το 2018, διατηρώντας το 10% των ψήφων και 50 βουλευτές. Μαζί με το MHP, ο Ερντογάν διατηρεί την πλειοψηφία του. Η διατήρηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας του Ερντογάν του παεέχει μεγάλη ψυχολογική υπεροχή έναντι του ανταγωνιστή Κιλιντσντάρογλου στο δευτερο γύρο. Στους Τούρκους δεν αρέσει η συγκατοίκηση . Οι του AKP βασίζονται και στο συναίσθημα για τον δεύτερο γύρο, υποστηρίζοντας μια τελευταία θητεία του Ερντογάν ως σημαντική που αξίζει μια τελική νίκη.
Ο Ερντογάν έχει και ένα δεύτερο πλεονέκτημα: τους ψηφοφόρους του Σινάν Ογκάν. Βάσει ανάλυσής μου (στις 81 επαρχίες της Τουρκίας) ο Ογκάν έχει πάρει ένα υπολογίσιμο μερίδιο ψήφων του Ερντογάν στην κεντρική Ανατολία. Ο Ερντογάν, για παράδειγμα, φαίνεται ότι υπέστη απώλεια 5,3% στο Ικόνιο, όπου έλαβε 74,2 %το 2018 αλλά τώρα βρίσκεται στο 68,9 %. Ο Ογκάν έχει επί του παρόντος το 6,76% των ψήφων εκεί. Στη Καισάρεια , το ποσοστό ψήφου του Ερντογάν φαίνεται να έχει μειωθεί από το 2018 κατά 6,6%. Εδώ, ο Ogan βρίσκεται στο 8,7%. Ομοίως η επαρχία Γιοζγκάτ έδωσε στον Ερντογάν το 72,6% των ψήφων το, ενώ πριν από πέντε χρόνια ήταν στο 75,5%. Ο Όγκαν έχει 5,7%. Στη Σίβας, ο Ερντογάν έπεσε στο 69,6% από 72,3. Ο Όγκαν βρίσκεται στο 6,1%. Σε όλα αυτά τα μέρη, το ποσοστό ψήφων του Kιλιντσντάρογλυ είτε βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα με τις ψήφους της αντιπολίτευσης του 2018 είτε φαίνεται να είναι 2-3 % χαμηλότερο.
Αυτή η ανάλυση υποδηλώνει ότι οι ψηφοφόροι του Ερντογάν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μετανάστευσαν στο Ογκάν, πιθανώς λόγω οικονομικών δυσκολιών ή σκληρυνσυς αισθήματος κατά των προσφύγων. Είναι πιθανό αυτοί οι ψηφοφόροι να επιστρέψουν στο στρατόπεδο του Ερντογάν στον δεύτερο γύρο, καθώς εκπροσωπεί περισσότερο την Τουρκική εθνικιστική πλευρά της χώρας . Ο Ερντογάν έχει και άλλα χαρτιά στο μανίκι του. Σε αντίθεση με τον Κιλιτσντάρογλου, δεν έχει ακόμη ανακοινώσει τις επιλογές του για αντιπροεδρικές θέσεις. Και έχει ακόμα περιθώριο να κάνει μια ανατροπή στην ανορθόδοξη νομισματική πολιτική του, η οποία έχει επικριθεί ευρέως από οικονομολόγους.