Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής 

Η σοβαρότερη κρίση ασφαλείας της Ευρώπης εδώ και δεκαετίες οδεύει προς την καταστροφή. Οι εισβολές της Ρωσίας στον πολωνικό, ρουμανικό και εσθονικό εναέριο χώρο δεν μπορούν να θεωρηθούν ατυχήματα ή ασήμαντα πράγματα. Είναι μια άμεση επίθεση, όχι στο έδαφος του ΝΑΤΟ αλλά στην αξιοπιστία της συμμαχίας. Η Ρωσία δεν χρειάζεται να νικήσει το ΝΑΤΟ στρατιωτικά αν μπορεί να το νικήσει πολιτικά. Εάν τα μέλη της συμμαχίας δεν πιστεύουν ότι άλλα μέλη θα έρθουν να τους βοηθήσουν όταν δέχονται επίθεση, αισθάνονται απομονωμένα. Κάνουν όλο και περισσότερα σχέδια για να πολεμήσουν μόνα τους. Και σκέφτονται λιγότερο πώς να βοηθήσουν τους άλλους. Αντιμέτωπη με μεμονωμένες χώρες του ΝΑΤΟ ή με μικρές ομάδες τους, η Ρωσία φαίνεται πολύ πιο επιθετική .

 Η ανατροπή στο ΝΑΤΟ είναι εξοργιστική. Τίποτα από όσα κάνει δεν αποθαρρύνει τη Ρωσία. Η συμμαχία ανέπτυξε τα πιο ακριβά πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους της για να καταρρίψει φθηνά ρωσικά drones πάνω από την Πολωνία. Επέτρεψε σε ένα ρωσικό drone να εισέλθει στη Ρουμανία και να πετάξει πίσω στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, απογείωσε μαχητικά αεροσκάφη σε απάντηση σε μια 12λεπτη εισβολή στον εναέριο χώρο της Εσθονίας. Ένας εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ το χαρακτήρισε αυτό ως «ένα ακόμη παράδειγμα απερίσκεπτης ρωσικής συμπεριφοράς και της ικανότητας του ΝΑΤΟ να αντιδρά».

 Το πρώτο μέρος αυτής της πρότασης υποβαθμίζει κατάφωρα την απειλή. Δεν πρόκειται για ρωσική «απερίσκεπτη συμπεριφορά». Αυτή είναι η γλώσσα που χρησιμοποιείται για να καταδικάσει τους μεθυσμένους οδηγούς και τους έφηβους χούλιγκαν. Το Κρεμλίνο συστηματικά και ασύστολα χλευάζει τη συμμαχία. Το δεύτερο μέρος της πρότασης θα έπρεπε να διατυπώνεται με μεγαλύτερη ακρίβεια: «Είναι αδυναμία του ΝΑΤΟ να αντιδράσει;». Σε πολιτικό επίπεδο, η  αρχική σιωπή του Λευκού Οίκου είναι εκκωφαντική. Υπό οποιαδήποτε προηγούμενη κυβέρνηση, οι ΗΠΑ θα ηγούνταν της αντίδρασης του ΝΑΤΟ σε μια πρόκληση αυτής της σοβαρότητας. Τώρα, οι ΗΠΑ δεν λείπουν απλώς από τη δράση. Υπονομεύουν ενεργά την άμυνα των συμμάχων τους

Μια  απόρρητη έκθεση με πολλές πηγές  αποκαλύπτει ότι οι ΗΠΑ μπλοκάρουν τώρα τις πωλήσεις ευαίσθητου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ευρώπη. Λείπει και η στρατιωτική αντίδραση του ΝΑΤΟ. Πού είναι η σαφής εντολή να καταρρίπτονται ρωσικά αεροπλάνα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ; Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ – οι οποίες βρίσκονται στην καρδιά της στρατιωτικής δομής διοίκησης του ΝΑΤΟ – έχουν αποφασίσει να αποφύγουν οποιαδήποτε στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Αυτό δίνει το πράσινο φως στον ανεκδιηγητο  Πούτιν να συνεχίσει να ταπεινώνει και να διχάζει τη συμμαχία.

 Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι εξακολουθούν να έχουν επιλογές. Μπορούν να συμφωνήσουν στους δικούς τους κανόνες εμπλοκής, ανεξάρτητα από το ΝΑΤΟ. Αλλά θα πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε να μην πέσουν σε παγίδες που στήνει το Κρεμλίνο. Ο Πούτιν μπορεί να επιδιώκει να τονίσει τις στρατιωτικές αδυναμίες χωρών όπως η Εσθονία, η οποία δεν διαθέτει αεροπορία, ή την εδαφική ευπάθεια του διαδρόμου Σουβάλκι-Αλύτους, που συνδέει την Πολωνία και τη Λιθουανία. Αυτό εξυπηρετεί το Κρεμλίνο να φυτέψει το διαβρωτικό ερώτημα στο μυαλό των συμμάχων: «Είστε πρόθυμοι να πολεμήσετε με τη Ρωσία εκ μέρους των χωρών της Βαλτικής;» Οι ρωσικές απειλές προς αυτές τις χώρες δεν θα πρέπει να οδηγήσουν στο να ξεχωρίσουν ως ειδικές περιπτώσεις.

 Το Κρεμλίνο απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη. Με άλλα λόγια, μόνο και μόνο επειδή ο Πούτιν πραγματοποιεί ακροβατικά στη Βαλτική δεν σημαίνει ότι η συμμαχία πρέπει απαραίτητα να επικεντρώσει την αντίδρασή της εκεί. Πράγματι, μια καλύτερη αντίδραση θα ήταν να αναληφθεί μια διαφορετική πρωτοβουλία. Η επιτάχυνση της κατάσχεσης των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας που τηρούνται σε ευρωπαϊκούς τραπεζικούς λογαριασμούς για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας, όπως προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο. θα εφάρμοζε πρόστιμο 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων: περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια για κάθε ένα από τα 12 λεπτά που πέρασαν τα ρωσικά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο της Εσθονίας.

 Η ασπίδα αεράμυνας «Eastern Sentry» που αναπτύσσεται τώρα κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του ΝΑΤΟ θα αποθάρρυνε τη Ρωσία ακόμη περισσότερο αν  αναπτυχθεί στη δυτική Ουκρανία ως μέρος της προτεινόμενης «Sky Shield». Η κλιμάκωση είναι αναπόφευκτη τώρα. Ας γίνει με τους δικούς μας όρους, όχι του Πούτιν.

Μια  Βαλτική “γραμμή Μαζινό” δεν Θα σταματήσει τη Ρωσία

Όταν η Μητέρα Φύση ευλόγησε τις χώρες της Βαλτικής, δεν σκεφτόταν τα ρωσικά άρματα μάχης.

Αν και το τοπίο τους είναι  απίστευτα όμορφο και γραφικό, οι χώρες της Βαλτικής δεν είναι χτισμένες για άμυνα.Βάλτοι παρέχουν κάποιο όφελος, αλλά δεν υπάρχουν βουνά, ζούγκλες ή ποτάμια μεγέθους Ρήνου για να σταματήσουν έναν εισβολέα. Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία μπορεί να είναι η Ολλανδία, αλλά όχι η Ελβετία.

Ως εκ τούτου, οι χώρες της Βαλτικής θέλουν να κατασκευάσουν τη «Γραμμή  Βαλτικής Άμυνας» για να αποτρέψουν μια ρωσική επίθεση. Ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 2024, η ιδέα είναι ότι με τη συνεργασία, τρία μικρά έθνη μπορούν να ξεπεράσουν τις αριθμητικές και γεωγραφικές αδυναμίες τους έναντι του γιγαντιαίου και επιθετικού γείτονά τους

.

Η Εσθονία σχεδιάζει να κατασκευάσει 600 καταφύγια κατά μήκος των συνόρων της με τη Ρωσία μήκους  300 χιλιομέτρων (186 μιλίων). Η Λετονία ενισχύει “τα δόντια του δράκου”. Η Λιθουανία ανακοίνωσε ένα σχέδιο τον περασμένο μήνα για την κατασκευή ενός πολυεπίπεδου συνοριακού αμυντικού συστήματος που εκτείνεται έως και 50 χιλιόμετρα από τα σύνορα. Άμεσα στα σύνορα θα ήταν το πρώτο στρώμα – σε βάθος 5χλμ , που περιλαμβάνει μά ευρεία  αντιαρματική τάφρο υποστηριζόμενο από τα δόντια του δράκου, στη συνέχεια ναρκοπεδίων, στη συνέχεια ισχυρών σημείων και χαρακωμάτων, ακολουθούμενο από μια δεύτερη γραμμή χαρακωμάτων. Το δεύτερο στρώμα θα περιλαμβάνει χαρακώματα καθώς και γέφυρες που είναι συνδεδεμένες για κατεδάφιση, με ένα τρίτο στρώμα που καλύπτεται από δέντρα έτοιμα να κοπούν σε εμπόδια, και ακόμη περισσότερα χαρακώματα και ενσύρματες γέφυρες.

«Οι σταθερές οχυρώσεις είναι ένα μνημείο για την ηλιθιότητα του ανθρώπου», δήλωσε ο πάντα επιθετικός στρατηγός. Τζορτζ Πάτον. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι μια λογική και οικονομικά αποδοτική ιδέα, ειδικά για τα αδύναμα έθνη. Αυξάνουν την επιβιωσιμότητα  των φιλικών στρατευμάτων, εμποδίζουν την κινητικότητα του εχθρού και την επιμελητεία και επιτρέπουν στον υπερασπιστή να αποκομίζει ανθρώπινο δυναμικό και πόρους. Όπως έδειξαν οι πρώτες ημέρες του πολέμου της Ουκρανίας, δεν χρειάζονται πολλά για να εκτροχιαστεί και να διαταράξει τις ρωσικές τεθωρακισμένες στήλες. Για τις χώρες της Βαλτικής να μην οικοδομήσουν σταθερές άμυνες θα ήταν αμελείς, αν όχι εγκληματικές.

Ωστόσο, οι οχυρώσεις μπορούν επίσης να είναι άλμπατρος. Το πιο διαβόητο παράδειγμα είναι η “γραμμή Μαζινό’ , η οποία έχει γίνει μιμίδιο για το πώς οι στατικές άμυνες μπορούν να γίνουν παγίδα. Ωστόσο, θεωρητικά, η ιδέα ήταν καλή. Η άμυνα της Μαζινό  ήταν ένας πολλαπλασιαστής δύναμης που επέτρεψε στους Γάλλους να φρουρούν το νότιο τμήμα της γραμμής τους με στρατεύματα δεύτερης γραμμής, ενώ επικεντρώνονταν σε μηχανοκίνητες δυνάμεις υψηλότερης ποιότητας για να σταματήσουν μια γερμανική επίθεση στο ανοιχτό έδαφος προς τα βόρεια.

Το πρόβλημα ήταν ότι οι Γερμανοί επιτέθηκαν στο κέντρο και γρήγορα διείσδυσαν μέσα από το ελαφρύ υπερασπιζόμενο δάσος Αρδεννών. Ενώ η σκληροπυρηνική γαλλική ανώτατη διοίκηση απέτυχε να αντεπιτεθεί ή να μετατοπίσει τα αποθέματα για να εμποδίσει τη γερμανική ώθηση.Το σφάλμα δεν ήταν με τα οχυρά, αλλά με την έλλειψη κινητών εφεδρειών και ευκίνητοι διοικητές.

Δεν είναι ότι η “Γραμμή Άμυνας της Βαλτικής είναι Mαζινό  2.0. Αλλά οι οχυρώσεις αναλαμβάνουν μια δική τους ζωή, κερδίζοντας μια αξία γοήτρου που θέτει σε κίνδυνο τα τακτικές τους οφέλη. Μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, το Ισραήλ κατασκεύασε τη γραμμή  Bar-Lev  μια αλυσίδα οχυρωμένων θέσεων κατά μήκος της Διώρυγας του Σουέζ. Όταν η Αίγυπτος εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική επίθεση σε όλο το κανάλι τον Οκτώβριο του 1973, οι αραιοκατοικημένες οχυρώσεις μόλις και μετά βίας εμπόδισαν το αιγυπτιακό πέρασμα, οι υπερασπιστές ήταν απομονωμένοι και  αποδεκατίστηκαν καθώς αντεπιτέθηκαν σε μια καταδικασμένη προσπάθεια ανακούφισης.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι η “Γραμμή Άμυνας της Βαλτικής” θα είναι χρήσιμη για περιορισμένες αποστολές: επιβράδυνση μιας ρωσικής επίθεσης, απώθηση μικρών ρωσικών επιδρομών και παροχή ενός μικρού βαθμού αποτροπής κατά της ρωσικής επιθετικότητας. Αλλά η ραχοκοκαλιά της άμυνας θα είναι τα αποθέματα – που πιθανώς υποστηρίζονται από την αεροπορική δύναμη – που θα μπλοκάρουν τις ρωσικές αιχμές του δόρατος και τελικά θα τις διώξουν  από το έδαφος της Βαλτικής.

Το ερώτημα είναι αν το ΝΑΤΟ είναι διατεθειμένο να εφαρμόσει αυτό το σχέδιο. Οι στρατιωτικοί της Βαλτικής είναι μικροί: η Εσθονία έχει λιγότερο από 8.000 ενεργό προσωπικό, υποστηριζόμενο από 230.000 ελαφρά οπλισμένους έφεδρους που είναι κατάλληλοι για άμυνα παρά για αντεπίθεση. Το μεγαλύτερο μέρος της αντεπίθεσης θα πρέπει να προέλθει από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του ΝΑΤΟ, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Επί του παρόντος, το ΝΑΤΟ έχει τέσσερις ομάδες μάχης στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, μια συνολική δύναμη με λίγες χιλιάδες στρατιώτες. Σκληραίνονται από μια γερμανική τεθωρακισμένη ταξιαρχία που θα σταθμεύσει μόνιμα στη Λιθουανία. Αλλά αν η Ρωσία επρόκειτο να εξαπολύσει μια επίθεση της Βαλτικής στην κλίμακα της εκστρατείας της στην Ουκρανία, αυτές οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ δεν θα ήταν τίποτα περισσότερο από ένα tripwire

Τελικά, το ζήτημα θα γίνει πόσο καιρό θα χρειαστεί το ΝΑΤΟ για να κινητοποιήσει έναν πλήρως εξοπλισμένο και ενισχυμένο στρατό για να υποστηρίξει τις χώρες της Βαλτικής, ειδικά εάν οι απομονωτικές ΗΠΑ δεν ενταχθούν στον συνασπισμό. Σε αυτό το σημείο, είναι  σχετικά αμφισβητήσιμο εάν ένας καθαρά ευρωπαϊκός στρατός θα μπορούσε να συγκεντρωθεί σε επαρκή χρόνο και σε επαρκή ισχύ.

Μια ακόμη πιο σκοτεινή πιθανότητα είναι ότι η Ευρώπη θα είναι σύντομη στα όπλα και το προσωπικό – και αβέβαιη για τη δημόσια υποστήριξη για τη μετάβαση σε πόλεμο με τη Ρωσία. Εάν ναι, θα υπάρξει ένας οικονομικός και ψυχολογικός πειρασμός να βασιστούμε στη Γραμμή Άμυνας της Βαλτικής για να αποτρέψουμε ή να σταματήσουμμια ρωσική επίθεση.

Οι Γάλλοι ήλπιζαν ότι οι οχυρώσεις θα τους έσωζαν από τους Γερμανούς. Το ΝΑΤΟ δεν έχει την πολυτέλεια να κάνει το ίδιο λάθος.