..
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι προειδοποιήσεις για πόλεμο είναι βαριές στον αέρα. Έρχονται τώρα πυκνά και γρήγορα , από τον Ολλανδό ναύαρχο πρόεδρο της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ τον υπουργό άμυνας της Σουηδίας, την πρωθυπουργό της Εσθονίας, τον υπουργό άμυνας της Γερμανίας καθώς και τους υπουργούς άμυνας και εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου. Περιττό να πούμε ότι αυτά υπαινίσσονται τη σύγκρουση με τη Ρωσία. Μιλούν για χρονοδιαγράμματα τριών έως πέντε ετών., οπότε το μήνυμα είναι ότι οι Ρώσοι έρχονται,( αλλά όχι ακόμα.) «Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι μέσα σε μια περίοδο τριών έως πέντε ετών, η Ρωσία θα δοκιμάσει το Άρθρο 5 και την αλληλεγγύη του ΝΑΤΟ», δήλωσε προ ημερών ο υπουργός Άμυνας της Δανίας Tρολς Λουντ Πάουλσεν.«Αυτή δεν ήταν η εκτίμηση του ΝΑΤΟ το 2022-2023. Αυτή είναι μία εντελώς νέα πληροφορία». Επεσήμανε τις τεράστιες αυξήσεις στη Ρωσική στρατιωτική παραγωγή και την αποτυχία της Ευρώπης να ανταποκριθεί σε αυτό.
Η θύελλα των δυσάρεστων ειδήσεων από την ελίτ ασφαλείας της Ευρώπης είναι αναμφισβήτητα ανησυχητική και αντανακλά δύο πράγματα. Πρώτον, η πεποίθηση ότι η επιστροφή(δεν μπορεί να αποκλειστεί) του αποκρουστικού και ανεκδιήγητου Τραμπ θα έκανε τις ΗΠΑ έναν αρκετά αναξιόπιστο σύμμαχο, ενθαρρύνοντας έτσι περαιτέρω Ρωσική επιθετικότητα και δεύτερον, ότι το ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ δεν είναι καθόλου έτοιμο να πολεμήσει. Τα σημάδια είναι παντού. Οι ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας λέγεται ότι βρίσκονται σε δυσχερή κατάσταση, με τον αρχηγό του στρατού να λέει το 2022 ότι η δύναμή του ήταν «λιγότερο ή πολύ σπασμένη». Η Γαλλία παρέχει παραδοσιακά έναν από τους μεγάλους χερσαίους στρατούς της Ευρώπης, αλλά ο πρώην αρχηγός του επιτελείου της(2023) είπε την ίδια χρονιά ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν ήταν έτοιμες για πόλεμο υψηλής έντασης. Η υπόσχεσή της για τρεις μεραρχίες των 50.000 ατόμων και εξοπλισμού έτοιμα για πόλεμο το 2004 μειώθηκε σε μία μεραρχία των 15.000 το 2013. Το Ηνωμένο Βασίλειο “το παλεύει αλλά..” Μια έκθεση 72 σελίδων της Βουλής των Κοινοτήτων με τίτλο «Έτοιμοι για πόλεμο;», που δημοσιεύτηκε στις 4 Φεβρουαρίου, απεικονίζει έναν στρατό σε αρκετά προβληματική κατάσταση…(είναι στη διάθεση του υπογράφοντα)
Το υπουργείο άμυνας στο Λονδίνο ταξινόμησε μεγάλο μέρος του υλικού που αναζητούσε η επιτροπή, αλλά αυτό που κυκλοφόρησε ήταν αρκετά προβληματικό Οι Βρετανικές δυνάμεις είναι πολύ ικανές (βλ. την απόδοση του HMS Diamond στην Ερυθρά Θάλασσα και των RAF Typhoons που πραγματοποιούν πτήσεις μεγάλων αποστάσεων για να χτυπήσουν στόχους Χούτι) αλλά είναι εξαιρετικά ” υπερτεταμένες’ και υποφέρουν από έντονες ελλείψεις προσωπικού. Για κάθε πέντε (ως επί το πλείστον ανεκπαίδευτοι) προσληφθέντες, αποχωρούν οκτώ έμπειρο προσωπικό. Η ιδιωτική εταιρεία που συμφώνησε να καλύψει τις τάξεις κατάφερε να εγγράψει μόλις το 68% του απαιτούμενου αριθμού το 2022-2023 και λέει ότι μπορεί να φτάσει το 70% φέτος.
Άλλα ευρήματα περιελάμβαναν: Η δέσμευση του ΗΒ για μια βαριά στρατιωτική μεραρχία στο ΝΑΤΟ θα χρειαζόταν πιθανώς την προσθήκη μιας ταξιαρχίας δανεισμένης από έναν σύμμαχο Έλλειψη οχημάτων μάχης πεζικού Έλλειψη πυροβολικού Σοβαρή έλλειψη πυρομαχικών Σοβαρή έλλειψη πολεμικών αεροσκαφών και πιλότων Ανεπαρκείς εγχώριες αεροπορικές και αντιπυραυλικές δυνατότητες Έλλειψη τακτικού στρατού πυροβολικού στενής υποστήριξης Έλλειψη αεροπορικών μεταφορών και Ελλείψεις κομάντο Βασιλικών Πεζοναυτών για ανάπτυξη δύναμης ταξιαρχίας στη βόρεια πλευρά του ΝΑΤΟ.
Πολλά από αυτά τα προβλήματα αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται, είπε η κυβέρνηση στην Επιτροπή. Επισήμανε ένα νέο πρόγραμμα 2,5 δισεκατομμυρίων λιρών (3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων) για την επέκταση των εργοστασίων και της παραγωγής πυρομαχικών για την αναπλήρωση των αποθεμάτων που σύμφωνα με στρατιωτικούς μάρτυρες που είχαν μειωθεί σε επικίνδυνα επίπεδα. (Ένας πρώην αναπληρωτής αρχηγός του γενικού επιτελείου άμυνας είπε ότι θα τον εξέπληξε αν οι βρετανικές δυνάμεις είχαν τα πυρομαχικά για να πολεμήσουν περισσότερο από μια εβδομάδα συγκρούσεων υψηλής έντασης.) Νέα προγράμματα εξοπλισμού βρίσκονται σε εξέλιξη, με την κυβέρνηση να δεσμεύεται ότι οι αμυντικές δαπάνες θα αυξηθούν στο 2,25% φέτος, με «φιλοδοξία» να φτάσουν το 2,5% σε μια αδιευκρίνιστη ημερομηνία.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι θα χρειαστεί ως και μια δεκαετία για να επιστρέψει το Ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ οπουδήποτε κοντά στην ετοιμότητά του στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. το 1990-1991. Θυμηθείτε ότι η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ίναι οι δυο ισχυρότερες συμβατικά ως και πυρηνικά Ευρωπαικές δυνάμιες, οπότ προφανώς οι άλλες θα είναι σε χειρότερη θέση. Ένας στρατηγός της Εσθονίας(με Αμερικανική στρατιωτική εμπειρία) είπε στους New York Times ότι, «Τα τελευταία χρόνια κατέστη, ιδιαίτερα σαφές ότι στο ΝΑΤΟ ως στρατιωτική συμμαχία, πολλές χώρες, δεν είναι έτοιμες να διεξαγάγουν επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας (δηλαδή, με απλά λόγια και ανθρώπινη γλώσσα, πολλοί στρατιώτες του ΝΑΤΟ δεν είναι έτοιμοι να πολεμήσουν τη Ρωσία)
Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη αναγνώριση ότι 30 χρόνια μερισμάτων ειρήνης, όπου τα χρήματα έρεαν από τα ξίφη στα άροτρα, έχουν αφήσει τη στρατιωτική μηχανή περιορισμένη και “σκουριασμένη”. Η Γερμανία απαντά. Η διάσημη πλέον ομιλία Zietenwende του Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς από τον Φεβρουάριο του 2022 μετά την ολική εισβολή της Ρωσίας, υποσχέθηκε 100 δισεκατομμύρια ευρώ (108 δισεκατομμύρια δολάρια) για την άμυνα. Οι δαπάνες αυξάνονται από το αναιμικό 1,4% του ΑΕΠ το 2022, αν και υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το αν οι αυξήσεις είναι επαρκείς. Η Γερμανία “άνοιξε επίσης το πορτοφόλι της” για την Ουκρανία, στέλνοντας μόνο στρατιωτική βοήθεια 18,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεύτερη μόνο μετά τις ΗΠΑ.
Η Γαλλία θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες κατά ένα τρίτο έως το 2030, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής επέκτασης των αποθεμάτων της (αν και ήταν πολύ λιγότερο γενναιόδωρη στη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.) Τα Σκανδιναβικά κράτη της Βαλτικής αυξάνουν τις δαπάνες τους πολύ πιο γρήγορα, με τη Φινλανδία να είναι το κορυφαίο παράδειγμα. Όμως η επίγνωση του ζητήματος δεν αρκεί. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρειάζονται μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης, κάτι που έδειξαν κατά την αντιμετώπιση της πανδημίας το 2020-2021. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο σε μια εποχή τεράστιων επιβαρύνσεων χρέους, πιέσεων στο κόστος ζωής και χαμηλής ανάπτυξης. Αλλά η αποτυχία να δράσει αφήνει την Ευρώπη ευάλωτη απέναντι σε έναν άθλιο, αποκρουστικό κακόβουλο και βαριά οπλισμένο γείτονα. Αν μια Ρωσική απειλή εμφανιστεί σε δυο χρόνια, οι επιπλέον δαπάνες θα έχουν κάνει μόνο περιορισμένες βελτιώσεις. Το θέμα επεξηγήθηκε από τον Αρχηγό του Διακλαδκού Επιτελείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου ναύαρχο σερ Τόνι Ράντακιν(και αναλυτή) ο οποίος αναγνώρισε ότι η Βρετανική μεραρχία που είχε υποσχεθεί στο ΝΑΤΟ άμεσα δεν ήταν στην κατάσταση που θα έπρεπε να είναι: «Επενδύουμε σαν τρελοί στο πολεμικό μας τμήμα για να το βελτιώσουμε για το 2030. ” Το τι θα κάνουν στο μεταξύ το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σύμμαχοί του είναι εικασία του καθενός. Το ΝΑΤΟ μπορεί να αναγκαστεί να πολεμήσει με τους στρατούς που έχει και όχι με αυτούς που χρειάζεται.
Τι γίνεται με την περίπτωση της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Ο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι το ΝΑΤΟ δεν θα προσκαλέσει επισήμως την Ουκρανία να συμμετάσχει στη συμμαχία στην προσεχή σύνοδο κορυφής του Ιουλίου στην Ουάσιγκτον. Όσοι πιστεύουν ότι η πρόσκληση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν λάθος, ισχυρίζονται ότι η ένταξη της χώρας θα επιδεινώσει μόνο τους δεσμούς στους οποίους βρίσκεται τώρα η Ευρώπη και ολόκληρη η Δύση. Λένε ότι η Ρωσία δεν πρόκειται ή δεν μπορεί να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τους υπάρχοντες συμμάχους του ΝΑΤΟ, αλλά ότι η προσθήκη της Ουκρανίας στη συμμαχία θα αύξανε τον κίνδυνο ενός άμεσου πολέμου ΝΑΤΟ -Ρωσίας. Ισχυρίζονται ότι αν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, οι σύμμαχοι θα έπρεπε να κηρύξουν πόλεμο στη Ρωσία ως συνέπεια του Άρθρου 5 – και αν δεν το έκαναν, το Άρθρο 5 θα αποκαλυφθεί ότι είναι νεφελώδες και αδύναμο υπονομεύοντας επικίνδυνα την αποτρεπτική αξία της συμμαχίας του Βορείου Ατλαντικού.
Αυτά τα επιχειρήματα είναι λάθος. Ενώ βρίσκεται σε πόλεμο, η Ουκρανία σίγουρα δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Και οι επικριτές της ένταξης της Ουκρανίας έχουν δίκιο ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να εξετάσει πώς θα υποστήριζε το Άρθρο 5 αν οι συνθήκες επιτρέπουν να προχωρήσει η ένταξη της Ουκρανίας. Μόνο το έδαφος που θα κατέχει η Ουκρανία στο τέλος του πολέμου(αν υπάρξει) θα καλύπτεται από το Άρθρο 5, ακόμη και αν η Δύση αρνηθεί να αναγνωρίσει επισήμως τα εδάφη που κατέχονται από τη Ρωσία ως μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενισχύσει τη στρατιωτική του παρουσία στην ανατολική πλευρά του και να προσθέσει εκ περιτροπής αναπτύξεις στρατευμάτων στην Ουκρανία για να αποτρέψει περαιτέρω Ρωσικές στρατιωτικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων με drone και πυραύλους κατά αμάχων.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη δείξει ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ αποτρέπει τις Ρωσικές επιθέσεις. Πως όμως σκέφτεται ο Πούτιν.
Στη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να καθορίσει πώς θα αποτρέψει τη Ρωσία από το να απειλεί συνεχώς την Ουκρανία μακροπρόθεσμα, ένα σενάριο που θα έδινε στη Μόσχα λευκή κάρτα για να υποδαυλίσει αέναη αστάθεια στην Ευρώπη. Η εμπειρία των τελευταίων τριών δεκαετιών δείχνει ότι η προσφορά ένταξης στο ΝΑΤΟ στην Ουκρανία θα βοηθούσε στην αποτροπή της Ρωσικής επιθετικότητας και όχι στην ώθησή της. Προς το παρόν, η Μόσχα βλέπει τα κράτη που παραμένουν στη «γκρίζα ζώνη» μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας ως ώριμα για στρατιωτικές εισβολές με τρόπους που δεν είναι για τα μέλη του ΝΑΤΟ. Αν η συμμαχία αποτύχει να προχωρήσει πέρα από τη διακήρυξη της συνόδου κορυφής του Βίλνιους του 2023, ο δισταγμός της θα παρακινήσει τον Πούτιν να συνεχίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία -για να την αποτρέψει από το να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ- και, ενδεχομένως, να επιτεθεί σε άλλα κράτη εκτός ΝΑΤΟ όπως τη Μολδαβία.
Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν επίσης ότι η δημιουργία μιας επίσημης ενταξιακής διαδικασίας για την Ουκρανία είναι περιττή δεδομένης της συνολικής στιβαρότητας της δυτικής υποστήριξης προς το Κίεβο. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν θα άλλαζε ουσιαστικά τις βραχυπρόθεσμες στρατιωτικές προοπτικές της Ουκρανίας, λέει αυτό το επιχείρημα, αλλά θα επιδείνωνε άσκοπα τον Πούτιν. Ο Πούτιν γνωρίζει πολύ καλά από πού προέρχονται οι προμήθειες που προκαλούν μεγάλες απώλειες στα στρατεύματά του. Και όμως δεν έχει επιτεθεί σε έδαφος του ΝΑΤΟ για να αποτρέψει τις προσπάθειες ανεφοδιασμού. Όπως ο Μπάιντεν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, δεν θέλουν έναν πόλεμο ΝΑΤΟ-Ρωσίας.
Παρέχοντας σημαντική στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική υποστήριξη από τον Φεβρουάριο του 2022, το ΝΑΤΟ έδειξε ότι κατανοεί πόσο επιζήμια θα ήταν μια Ρωσική νίκη επί της Ουκρανίας για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ευρώπης. Μια Ρωσική κατάληψη της Ουκρανίας -θα καταδείκνυε την αποτυχία της δυτικής αποτροπής- θα αύξανε κατά πολύ την πιθανότητα ο πόλεμος στην Ευρώπη να επεκταθεί πέρα από την Ουκρανία. Ο Ρωσικός ιμπεριαλισμός είναι σήμερα η μεγαλύτερη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι ικανοποιημένος με τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα της Ρωσίας το 1991 και έχει δηλώσει ξανά και ξανά δημόσια ένα εκτεταμένο ψυχασθενικό όραμα για το ποια περιοχή ανήκει σωστά στη Μόσχα. Το ιμπεριαλιστικό του όραμα φαίνεται να έχει ευρεία λαϊκή υποστήριξη στη Ρωσία. Ο Πούτιν έχει θέσει τη χώρα του σε πολεμική βάση και ήδη ανοικοδομεί τον στρατό του. Η επιστροφή της Ρωσικής επιθετικότητας είναι αναπόφευκτη ακόμα κι αν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός βάλει την τρέχουσα κατάσταση στον πάγο.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι το μόνο μακροπρόθεσμο μέσο που έχει το Κίεβο για να αποτρέψει μελλοντικές Ρωσικές επιθέσεις. Η Ουκρανία έχει πρόσφατα υπογράψει πολύτιμες διμερείς συμφωνίες βοήθειας για την ασφάλεια με τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες, αλλά αυτές ίσως να μην είναι αρκετές. Αν η Ρωσία καταλήξει στο να ελέγχει οποιοδήποτε τμήμα του εδάφους της Ουκρανίας ( ένα αποτέλεσμα που η Δύση θα πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται για να αποφύγει ) τα εδάφη υπό τον έλεγχο του Κιέβου πρέπει να διασφαλιστούν “αγκυροβολώντας” στο ΝΑΤΟ.
Η ανησυχία ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα δημιουργήσει αστάθεια απειλώντας τη Ρωσία είναι λάθος. Η αποτυχία να συμπεριληφθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ θα αφήσει ανέπαφη τη Ρωσική απειλή για την Ουκρανία και την Ευρώπη για το άμεσο μέλλον. Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ του 2024 είναι επίσης μια ευκαιρία για τον Μπάιντεν να κλειδώσει τις επιτυχίες της πολιτικής του στην Ουκρανία πριν από τις προεδρικές εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών το 2024. Αυτές οι επιτυχίες θα μπορούσαν να διαγραφούν από μια δεύτερη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, εκτός εάν το ΝΑΤΟ κινηθεί προς τη θεσμοθέτηση της δέσμευσης του για την ασφάλεια της Ουκρανίας. Αυτή η θεσμοθέτηση ωφελεί τις Ηνωμένες Πολιτείες: παραδόξως, η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ μειώνει την πιθανότητα ο στρατός των ΗΠΑ να υπερεκταθεί. Οι στρατιωτικοί σχεδιαστές του ΝΑΤΟ εκτιμούν ότι θα χρειαστούν τρία έως πέντε χρόνια για τη Ρωσία για να ανοικοδομήσει και να εκσυγχρονίσει τον στρατό της σε μια πιο εξελιγμένη δύναμη από ό,τι πριν από το 2022.
Αν η Ρωσία δεν αποθαρρύνεται, μια ανανέωση του μιλιταρισμού της θα μπορούσε να συμπέσει με μια αντιπαράθεση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών κράτη και Κίνα γύρω από την Ταϊβάν. Το ΝΑΤΟ δεν χρειάζεται να προσφέρει στην Ουκρανία άμεση επίσημη πρόσκληση. Μπορεί να ανακοινώσει ότι ξεκινά ενταξιακές συνομιλίες με πρόσκληση που θα ακολουθήσει σε μελλοντική ημερομηνία, όπως έκανε η ΕΕ με την Ουκρανία όσον αφορά την ένταξη στην ΕΕ. Όμως, καθώς οι εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ και οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της συμμαχίας θα συγκεντρώνονται στην Ουάσιγκτον, πρέπει να υπάρχει ευρεία αναγνώριση ότι η Ουκρανία θα πρέπει να είναι μέρος του ΝΑΤΟ μόλις εκπληρώσει τις συγκεκριμένες απαιτήσεις, ιδιαίτερα για τις μεταρρυθμίσεις στον αμυντικό τομέα. Όσον αφορά την ετοιμότητα, η Ουκρανία έχει ήδη τον πιο ικανό στρατό στην Ευρώπη, με μια δύναμη δοκιμασμένη στη μάχη που θα γινόταν πλεονέκτημα, όχι υποχρέωση, για τη συμμαχία. Χωρίς ισχυρή συγκεκριμένη δράση από το ΝΑΤΟ στην επικείμενη σύνοδο κορυφής που θα καταδεικνύει ότι το μέλλον της Ουκρανίας είναι στη συμμαχία, η κατάσταση στην Ουκρανία είναι πιθανό να συνεχίσει να διαβρώνεται υπέρ της Μόσχας-με βαθιές αρνητικές συνέπειες για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
