Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός αναλυτής
Μετά από σχεδόν έξι χρόνια ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν πέρασε τη πόρτα του Λευκού Οίκου και συναντήθηκε για σχεδόν 3 ώρες με τον Ντόναλντ Τραμπ,σε αρκετά θερμό περιβάλλον.Είναι γνωστό ότι και από την πρώτη τετραετία Τραμπ ο δυο ηγέτες είχαν πολύ καλές σχέσεις,κάτι που δεν συνέβαινε με τον πρώην πρόεδρο Μπάιντεν και τους διπλωματικό-στρατιωτικούς συμβούλους του .Μεταξύ των δυο ανδρών και των υψηλόβαθμων επιτελών τους (Χακάν Φιντάν, Ιμπραχίμ Κάλιν,Τζων Ράτκλιφ,Μάρκο Ρούμπιο κα) συζητηθήκαν διμερή θέματα,όπως στρατιωτικά,εμπορικά,ενεργειακά,περιφερικά,και παγκόσμια.Στις παρακάτω γραμμές εξετάζονται τα πιο σημαντικά.
Πρώτο :
Μια σημαντική πτυχή αυτής της σχέσης είναι το αυξανόμενο δυναμικό για εμπορική και ενεργειακή συνεργασία,
Χθες, οι BOTAŞ, Mercuria και Woodside Energy υπέγραψαν μια σημαντική συμφωνία για την εισαγωγή αμερικανικού LNG , περίπου 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου σε διάστημα είκοσι ετών. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς θα βοηθήσει την Τουρκία να διαφοροποιήσει περαιτέρω τις πηγές φυσικού αερίου της σε μια εποχή που ο Τραμπ τηρεί -προς τα παρόν-μια πιο αυστηρή στάση σε υποστήριξη της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας και στην ανάγκη διακοπής του μονοπωλιακού ενεργειακού εμπορίου με τη Μόσχα.
Αυτές οι συμφωνίες θα αναλυθούν παράλληλα με άλλες συμφωνίες που υπογράφηκαν πριν από λίγους μήνες μεταξύ κορυφαίων τουρκικών, αμερικανικών και καταριανών εταιρειών για επενδύσεις στην κατασκευή σταθμών φυσικού αερίου και ηλιακής ενέργειας στη Συρία. Επιπλέον, η συμφωνία αυτών των χωρών για την άρση των εμποδίων στις εξαγωγές πετρελαίου από την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Ερμπίλ του Ιράκ προς το λιμάνι Τσεϊχάν της νοτιοανατολική Τουρκίας μετά από μια διετή παύση πρόκειται να αποδώσει καρπούς.Λίγο μετά την αποχώρηση του Ερντογάν από το Οβάλ Γραφείο, το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι διευκολύνει την επαναλειτουργία του αγωγού Ιράκ-Τουρκίας για την επανέναρξη των εξαγωγών κουρδικού πετρελαίου προς την Τουρκία.
Η επανέναρξη των εξαγωγών πετρελαίου εκτιμάται ότι θα ωφελήσει το Ιράκ, την Τουρκία και τις αμερικανικές εταιρείες. Μπορεί επίσης να υπάρξει περαιτέρω συνεργασία στη Λιβύη, όπου τόσο τουρκικές όσο και αμερικανικές εταιρείες υπέγραψαν συμφωνίες με την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της χώρας αυτό το καλοκαίρι. Αυτή η αυξανόμενη συνεργασία θα συμβάλει στην ευημερία και τη σταθερότητα αυτών των περιοχών, όπου η Τουρκία είναι επίσης στρατιωτικά παρούσα με συμβούλους,μονάδες και αεροναυτική παρουσία.
Η συνάντηση στον Λευκό Οίκο κυριάρχησε στην θετική προσωπική σχέση μεταξύ Ερντογάν και Τραμπ. Αυτή είναι πιο εμφανής στη Συρία, όπου ο Τραμπ ήρε τις κυρώσεις για να επιτρέψει στους περιφερειακούς εταίρους να συμβάλουν στην ανοικοδόμηση. Για τον Τραμπ, η Τουρκία είναι ο παράγοντας με τον οποίο θέλει να συνεργαστεί στη Συρία. Ως αποτέλεσμα αυτής της σκέψης, μεγάλης κλίμακας επενδυτικά έργα μεταξύ Τουρκίας, Αμερικής και Κατάρ στη Συρία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Ο Ερντογάν και ο Τραμπ είναι και οι δύο ηγέτες γνωστοί για την παράκαμψη των διπλωματικών συμβάσεων υπέρ των προσωπικών συμφωνιών.
Οι ΗΠΑ και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία για την έναρξη συνεργασίας στην ανάπτυξη στρατηγικής πυρηνικής ενέργειας για πολιτικούς σκοπούς, ανακοίνωσε ο Τούρκος υπουργός ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο.Ο Τραμπ είχε νωρίτερα προαναγγείλει μια «σημαντική ανακοίνωση» μετά τη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του.«Έχουμε ξεκινήσει μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει περαιτέρω τη βαθιά ριζωμένη και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Με τον υπεξ των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, παρουσία των δυο ηγετών μετά τη συνάντηση, υπογράψαμε το Μνημόνιο Συνεργασίας για Στρατηγική Πολιτική Πυρηνική Συνεργασία», έγραψε ο Μπαϊρακτάρ στο X. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπαράκ, επιβεβαίωσε σε δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο ότι «η συμφωνία έχει ολοκληρωθεί.
Δεύτερο :
F-35,εξοπλισμοί ρωσικό φυσικό αέριο και Νετανιέχου
Οι δύο ηγέτες έχουν μπροστά τους μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα που η επίλυσή τους απαιτεί χρόνο.. Η Τουρκία έχει διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, δεδομένης της στρατηγικής της θέσης στη Μαύρη Θάλασσα,έχει εξασφαλίσει ανταλλαγές κρατουμένων μεταξύ τους στο παρελθόν. διευκολύνει τη διέλευση ουκρανικών μεταφορικών πλοίων ,ενώ συνεργάζεται με το Κίεβο σε θέματα ναυτικής ασφάλειας και ναυτικών εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Εντός του ΝΑΤΟ, ο στρατός της Τουρκίας είναι δεύτερος σε μέγεθος μόνο μετά τον αμερικανικό, αλλά ασκεί επιθετικά συνεχείς πιέσεις για την απόκτηση αεροσκαφών F-35, ενός από τα πιο ελίτ μαχητικά αεροσκάφη στον κόσμο. Βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες για F-16 ή, τουλάχιστον, για τους κινητήρες τους, οι οποίοι να προέρχονται μόνο από τις ΗΠΑ.Επειδή το θέμα του Ρωσικού αντιαεροπορικού-αντιπυραυλικού συστήματος S400 είναι “αγκάθι” για την άρση των κυρώσεων στη Τουρκία (CAATSA SECΤΙON 231) αναζητούνται τρόποι αποπομπής των Ρωσικών πυραυλων και επανένταξης της Τουρκίας στο πρόγραμμα των αεροσκαφών 5ης γενιάς.
Παρά την κατ αρχή θετική για την Άγκυρα εξέλιξη των θεμάτων στρατιωτικής- εξοπλιστικής συνεργασίας υπάρχουν αρκετά πρακτικά εμπόδια και μακρύς δρόμος γα την ολοκλήρωσή τους.
Τρίτο :
Η αμερικανο-τουρκική συνάντηση κορυφής ήταν αρκετά ουσιαστική σε τέσσερα επίπεδα.
1) Μετά από εξαετή προβληματική σχέση παρά τα κοινά τους συμφέροντα και τα υφιστάμενα στρατηγικά ζητήματα απαιτούνταν συντονισμός σε ανώτατο επίπεδο. Αυτό θα πρέπει προσεχώς να εκφραστεί με στενότερη συνεργασία σε θέματα άμυνας, ενέργειας, εμπορίου, πολιτικών επαφών ως και κρίσιμων περιφερειακών ζητημάτων όπως η Συρία,το Ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα,η Ουκρανία, ο νότιος Καύκασος, η ανατολική Μεσόγειος κα .
2) Οι δύο άνδρες επαίνεσαν ο ένας τον άλλον, απέφυγαν την αμηχανία και σημείωσαν μια λίστα με τομείς κοινού ενδιαφέροντος και γενικής πολιτικής που επικαλύπτονται: τη Συρία, την Ουκρανία, τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την επίλυση των ζητημάτων των F-35 και των κυρώσεων των ΗΠΑ για την επανέναρξη ευρύτερης αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας ενώ δημόσια δεν ετέθη το θέμα της Γάζας ή των Ισραηλινο-Τουρκικών εντάσεων.
3) Υπάρχουν ενδείξεις ότι επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος σε διάφορους τομείς. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπαράκ, εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι η επανένταξη των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων στη δομή ασφάλειας του κράτους της Συρίας προχωρά και θα μπορούσε να επιτευχθεί ουσιαστικά μέχρι το τέλος του έτους.
Αναμένεται μια ανακοίνωση μετά τη συνάντηση που θα μπορούσε να παράσχει έναν οδικό χάρτη για την επίλυση των διαφορών ειδικά με τα F-35 και τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Όσον αφορά τις συγκεκριμένες συμφωνίες, φαίνεται ότι δύο σημαντικές ενεργειακές συμφωνίες – μία για αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είκοσι ετών αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων και μια συμφωνία για την μη-στρατιωτικής φύσης πυρηνική ενέργεια που περιλαμβάνει μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες
4) Εκτιμάται ότι η συνάντηση θα ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις αλλά και πολυμερείς μέσα στο ΝΑΤΟ, ως και σε μια πιο ουσιαστική απάντηση της Ρωσικής πολύπλευρης επιθετικότητας..
