Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Άλλη μία πρώην Σοβιετική δημοκρατία το Καζακστάν αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, ενώ εδώ και τέσσερεις ημέρες βρίσκεται στη δίνη σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων ασφαλείας .Η κατά γεωμετρική πρόοδο αύξηση των τιμών των καυσίμων ως και πολλών άλλων βασικών προϊόντωνπροκάλεσε ένταση σε αρκετές περιοχές της αχανούς χώρας, αλλά το επίκεντρο είναι η οικονομική πρωτεύουσα το Άλματι. Η Κεντροασιατική χώρα βρίσκεται μεταξύ Ρωσικής Ομοσπονδίας και Κίνας, ενώ πέραν του πετρελαίου και φυσικού αερίου το Καζακστάν είναι πολύ πλούσιο σε ουράνιο, χαλκό, νικέλιο ,κασσίτερο ,κοβάλτιο και άλλα ορυκτά. Συνορεύει με άλλες τρεις ανεξάρτητες χώρες που ανήκαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση και διοικούνται (όπως και το Καζακστάν) από αυταρχικές και διεφθαρμένες ελίτ (Τουρκμενιστάν , Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν).Ήταν και εξακολουθεί να είναι διαχρονικά το βόρειο Καζακστάν (μαζί με την ανατολική Ουκρανία) στο στόχαστρο του Πούτιν , ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 17-19% είναι Ρώσοι.Πρώτο :Ακόμα δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των εν εξελίξει βιαιοτήτων Ή η χρήση ωμής βίας και καταστολής πιθανότατα θα καταπνίξει τις διαδηλώσεις (όπως προσωρινά έγινε στη Λευκορωσία αλλά και τη Ρωσία), ή αν οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο Καζακστάν καταφέρουν να ακολουθήσουν την γραμμή του Μαϊντάν, στην Ουκρανία του 2014 και θα επιφέρουν βαθιά αλλαγή και τομή στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό σκηνικό στη χώρα; Η εμπλοκή της Μόσχας με “ειρηνευτικές δυνάμεις” δείχνει ότι το πρώτο σενάριο είναι το πιο πιθανό.
Εάν πράγματι η τωρινή σύγκρουση προκαλέσει αλλαγή, αναμφισβήτητα θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για ολόκληρη τη μετά-μετασοβιετική νότια γεωγραφική περιοχή ,που εξακολουθεί από το 1992 να βρίσκεται υπό την ασφυκτική επιρροή της Μόσχας(πλην κάπως του Ουζμπεκιστάν) . Αν κυριαρχήσει αυτός ο νέος γεωπολιτικός και πολιτικός σεισμός θα προκληθούν δονήσεις που σίγουρα θα γίνουν ιδιαίτερα αισθητές στη Μόσχα, στο Μινσκ και ίσως ακόμη και στο Πεκίνο.(αλλά υπάρχουν πολλές δυσκολίες στο να κυριαρχήσει μία “έγχρωμη” επανάσταση ,όπως σε Ουκρανία, Γεωργία κα)
Δεύτερο: Δεν γνωρίζουμε ποιες είναι οι πολιτικές απόψεις των διαδηλωτών, αν είναι υπέρ της Μόσχας, ή των δυτικών ή των Κινέζων, αλλά είναι σαφές ότι η Μόσχα θα πρέπει τώρα να συνυπολογίσει αυτήν την απροσδόκητη εξέλιξη , από την άλλη πλευρά των συνόρων της , ενώ αν διατηρηθεί η ένταση , τότε θα έχει αμφίπλευρες προκλήσεις από την Ουκρανία και το Καζακστάν. Πάντως λόγω Κεντροασιατικής ιδιοσυγκρασίας είναι πιο εύκολο να επιβληθεί στα ανατολικά από ότι στην Ουκρανία.
Η κατάσταση μέσα στο 2022 θα είναι εκρηκτική σε πολλά γεωπολιτικά μέτωπα .Η Ρωσία του Πούτιν δύσκολα έχει την πολυτέλεια να δει το Καζακστάν να αποσταθεροποιείται ή να εξελιχθεί στην πρωτεύουσα Αστάνα μία αλλαγή καθεστώτος. Η αποστολή Ρώσων αλεξιπτωτιστών από τον Ρωσοποιημένο στρατιωτικό οργανισμό Συνεργασίας Συλλογικής Ασφάλειας CSTO (Αρμενία-Ρωσία-Καζακστάν-Τατζικιστάν-Κιργιζία -Λευκορωσία) -στον οποίο ” προεδρεύει” η Αρμενία δείχνει ξεκάθαρα ότι δύσκολα οι Ρώσοι θα αποδεχθούν νέα υποχώρηση. Πάντως έχουν συνηθίσει στο να επεμβαίνουν στον κοντινό τους γεωγραφικό περίγυρο και να εγκαθιστούν δικές τους τάχα “ειρηνευτικές” στρατιωτικές μονάδες ή πληρεξούσιους(Μολδαβία, Γεωργία, ανατολική Ουκρανία, Ναγκόρνο Καραμπάχ κα).
Και μετά υπάρχει και η απειλή άλλων εξωτερικών δυνάμεων, όχι μόνο δυτικών, που θα προσπαθήσουν να κεφαλαιοποιήσουν μία τυχόν μακρά χαοτική κατάσταση , πχ Μουσουλμάνοι φονταμενταλιστές από το Αφγανιστάν, ή το Ιράν, ή τη Σαουδική Αραβία ή την Κίνα .
Τρίτο :Από την άλλη πλευρά, ας θυμηθούμε ότι οι Ρώσοι με διαχρονική ιμπεριαλιστική σκέψη , πάντα έβλεπαν το Καζακστάν, όπως και την Ουκρανία, ως τεχνητά κράτη , σε εδαφικά τμήματα των οποίων έχουν γεωγραφικές αξιώσεις.
Εξάλλου, ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας και χρονικογράφος των πολυετών Σοβιετικών εγκλημάτων, ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, που στην ψυχή του ήταν ένας Ρώσος σοβινιστής, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ανέφερε ότι πρέπει να «ξανοικοδομηθεί» η Ρωσία με το να επεκταθεί την ανατολική Ουκρανία και το βόρειο Καζακστάν.
Καζάκοι και Ουκρανοί, είναι θύματα της Ρωσικής αποικιοποίησης, και έχουν βιώσει παρόμοιες τραγωδίες και εγκλήματα. Συγκεκριμένα, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής κολεκτιβοποίησης της «Σοβιετικής» γεωργίας, στην Ουκρανία ,έχασαν την ζωή τους εκατομμύρια άνθρωποί, ενώ πολλοί εκτοπίστηκαν στο Καζακστάν μεταξύ των οπαίων και Έλληνες του Πόντου και όχι μόνο)
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η πρώτη μεγάλη εξέγερση στην τελευταία Σοβιετική περίοδο που συγκλόνισε τη Μόσχα συνέβη στην Άλμα-Άτα του Καζακστάν τον Δεκέμβριο του 1986 όταν η Μόσχα, με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μόλις είχε σχεδόν αναλάβει την εξουσία και ενώ διακήρυσσε τη «γκλάσνοστ», την ίδια στιγμή προσπάθησε ετσιθελικά να επιβάλει έναν Ρώσο ως αντιπρόεδρο του Καζακστάν μετά την απομάκρυνση του τότε αρχηγού του κόμματος Ντινμουχάμεντ Κουνάεφ.
Τέταρτο : Τέλος το Καζακστάν έχει παρά το αχανές της έκτασής του τεράστια στρατηγική αξία. Ήταν η περιοχή του Σεμιπαλατίνσκ των εκατοντάδων πυρηνικών δοκιμών των Σοβιέτ, ενώ το κοσμοδρόμιο του Μπαικονούρ έχει γράψει ιστορία δεκαετιών στο Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα. Έχει τεράστιες ποσότητες ορυκτού ουρανίου και εμπλοκή σε πυρηνικά- πυραυλικά προγράμματα των Σοβιέτ και της Ρωσίας. Επίσης πυρηνικά υλικά μέσα σε στοές στα βουνά, που είχαν προβληματίσει αναφορικά με την ασφάλειά τους προ 25 χρόνων Αμερικανούς και Ρώσους των μυστικών υπηρεσιών
Ανεξάρτητα αποτελέσματος των διαδηλώσεων και τρεχουσών αντιπαραθέσεων , τα συμφέροντα είναι πολλά και πολλών οντοτήτων. Το σίγουρο είναι ότι θα δούμε και βιώσουμε παρά πολλά και σημαντικά γεγονότα και από αυτή την περιοχή του πλανήτη μέσα στο προσεχές διάστημα.
