Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι βαριές Ρωσικές απώλειες στις μάχες στην Ουκρανία, τα εσωτερικά ζητήματα στις Ρωσικές ένοπλες δυνάμεις , τα προβλήματα στρατολόγησης εθελοντών και οι δυσκολίες εξαναγκασμού των στρατιωτών να πολεμήσουν στο εξωτερικό ελλείψει μάλιστα επίσημης κήρυξης πολέμου προκαλούν ολοένα και περισσότερα ερωτήματα σχετικά με το πόσο βιώσιμη είναι η λεγόμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία , βάσει του τρέχοντος επίπεδου επάνδρωσης και παροχής πόρων. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε χθες ότι οι ιδέες που η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε στους εορτασμούς της Ημέρας της Νίκης της 9ης Μαΐου (την προσεχή Δευτέρα) για να ανακοινώσει μια γενική κινητοποίηση ή ακόμη και να κηρύξει επίσημα τον πόλεμο είναι «ανοησίες».
Ωστόσο τα λόγια του είχαν ως αποτέλεσμα να επιστήσει περισσότερη προσοχή και βαρύτητα τόσο στα βήματα που έκανε η Μόσχα προς την περαιτέρω στρατιωτική κινητοποίηση τις τελευταίες εβδομάδες, όσο και στο να μιλήσει στο εσωτερικό της Ρωσίας για το εάν η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιδιώξει τέτοια μέτρα. Όταν ο Πούτιν ξεκίνησε τον πόλεμό του στην Ουκρανία, ο ίδιος όπως και πολλοί στη Δύση (και στην χώρα μας) περίμεναν ότι η επιχείρηση θα ήταν γρήγορη και θα είχε ως αποτέλεσμα περιορισμένες Ρωσικές απώλειες. Αλλά η πολεμική δράση έχει εισέλθει πλέον στον τρίτο μήνα της και οι Ρωσικές απώλειες μάχης υπολογίζονται ως και 20.000(το ελάχιστο ή και περισσότερες(περίπου 30.000) δηλαδή αριθμοί που ξεπερνούν τις Σοβιετικές απώλειες σε δέκα χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν(1979-1989). Η αποκατάσταση αυτών των θανάτων δεν είναι εύκολη, ειδικά όταν δεν υπάρχει κήρυξη πολέμου.
Σε καιρό ειρήνης, οι κληρωτοί δεν μπορούν νόμιμα να σταλούν για να πολεμήσουν στο εξωτερικό, και όσοι στρατιώτες αρνούνται να πολεμήσουν δεν μπορούν καν να κατηγορηθούν για λιποταξία, αν και οι διοικητές τους εκφοβίζουν να πάνε στο πολεμικό μέτωπο. Επιπλέον, το Κρεμλίνο αντιμετωπίζει δυσκολίες με τη στρατολόγηση νέων εθελοντών και πρέπει να τους προσφέρει περισσότερα χρήματα από ποτέ. Και η Ρωσία αντιμετωπίζει προβλήματα αν μετατοπίσει στρατιωτικές δυνάμεις από άλλα μέρη της χώρας(πχ Καύκασο, Άπω Ανατολή , Σιβηρία) δεδομένου ότι ο στρατός είναι η τελευταία γραμμή άμυνας για την επιβίωση του καθεστώτος Πούτιν και των σιλοβίκι σε περίπτωση εσωτερικών πολιτικών προκλήσεων,ταραχών ή αποσταθεροποίησης.
Με μια κήρυξη πολέμου και γενική επιστράτευση, η Μόσχα θα μπορούσε να συγκεντρώσει έναν πολύ μεγαλύτερο στρατό και να στείλει ελεύθερα και ανοιχτά κληρωτούς για να πολεμήσουν ή να τιμωρήσει ποινικά όσους αρνούνται να πάνε. Στη συνέχεια, η Μόσχα θα μπορούσε να παρατείνει τον χρόνο υπηρεσίας για το στρατιωτικό προσωπικό και να ανακαλέσει όσους είχαν πρόσφατα υπηρετήσει και κατηγοριοποιούνται ως έτοιμοι έφεδροι. Προφανώς, κάποιοι από τους ανώτερους στρατιωτικούς θα ήθελαν να έχουν τέτοιες δυνάμεις διαθέσιμες, για να ενισχύσουν τις Ρωσικές μονάδες στην Ουκρανία και πιθανώς να φέρουν τον πόλεμο σε κάποιας μορφής τέλους. Αλλά κάτι τέτοιο θα είχε σοβαρό κόστος. Τέτοιες κινήσεις θα έθεταν υπό αμφισβήτηση την επιμονή του Πούτιν ότι δεν διεξάγει πόλεμο. Επίσης, θα ήταν βαθιά αντιδημοφιλή και δύσκολα μέτρα για να περάσουν στον όλο και ειδικά στον σκληρά πιεσμένο Ρωσικό πληθυσμό.
Επιπλέον, αυτή η κλιμάκωση θα είχε εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για την οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας, επειδή θα συνεπαγόταν τη “θυσία’ των νεότερων και πιο μορφωμένων εργαζομένων στην πολεμική προσπάθεια , δηλαδή άτομα που χρειάζονται απεγνωσμένα οι Ρωσικές επιχειρήσεις και η δεξαμενή απασχόλησης. Μέχρι στιγμής, η Ρωσική ηγεσία έχει περιοριστεί σε κινήσεις που προσπαθούν να αποσπάσουν περισσότερους άνδρες για υπηρεσία, αλλά δεν αντιπροσωπεύουν ακόμη την πλήρη κινητοποίηση. Ενεργοποιούνται μονάδες Κοζάκων σε ορισμένα μέρη της ενδοχώρας, ως και Ρώσοι καλούνται σε περιοχές μακριά από τη Μόσχα για να υπηρετήσουν σε μη στρατιωτικές θέσεις ,αλλά με τρόπους που θα μπορούσαν εύκολα να μετατραπούν σε στρατιωτικούς ρόλους εάν κηρύσσονταν επιστράτευση . Πράγματι, ορισμένοι σχολιαστές προτείνουν ήδη ότι αυτές οι πολιτικές είναι μια μορφή «κρυφής» κινητοποίησης που μπορεί να γίνει πιο ουσιαστική και δημόσια στο εγγύς μέλλον.
Μέχρι στιγμής, οι ειδικοί στο Ουκρανο-Ρωσικά αλλά και στη Δύση έχουν επικεντρωθεί περισσότερο σε αυτό το θέμα, με πολλούς να λένε ότι η Ρωσία δεν είναι σε θέση να αναπτύξει έναν αρκετά μεγάλο στρατό στην Ουκρανία μακροπρόθεσμα, χωρίς κάποιο είδος ισχυρής επιστράτευσης. Ωστόσο, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι αυτές οι συζητήσεις στο εξωτερικό αντηχούν και στη Ρωσική “κοινότητα άμυνας και ασφαλείας”. Και όσοι στη Ρωσία ζητούν επίσημη κήρυξη πολέμου και μαζική κινητοποίηση προφανώς δεν είναι πλέον μόνο πρόσωπα στο κοινωνικό περιθώριο, αλλά περιλαμβάνουν και πιο καθεστωτικές φωνές. Όταν ο Πούτιν ξεκίνησε τη μαζική επανεισβολή του στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, οι Ρώσοι σκληροπυρηνικοί όπως ο συνταγματάρχης (εα)Ιγκόρ «Στρέλκοφ» Γκίρκιν, ο ηγέτης του Ντονμπάς το 2014, υποστήριξαν ότι «χωρίς επιστράτευση , η Ρωσική Ομοσπονδία δεν θα έχει καμία πιθανότητα να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο. Η Ουκρανία πρόκειται να κινητοποιηθεί και να σχηματίσει έναν στρατό μισού εκατομμυρίου ανθρώπων με πολλούς εκπαιδευμένους από Αμερικανούς, Καναδούς, Βρετανούς κα ». Σε αυτή την περίπτωση, η Ρωσία δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να απαντήσει μαζικά αν θέλει να αποφύγει την ήττα .
Αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι ότι τα επικυρίαρχα μέσα ενημέρωσης αρχίζουν να επαναλαμβάνουν παρόμοιες θέσεις . Το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα αυτής της εξέλιξης είναι ένα άρθρο της 16ης Απριλίου του σχολιαστή Πετρ Ακόποφ με έδρα τη Μόσχα στην ιστοσελίδα του κυβερνητικού πρακτορείου ειδήσεων RIA Novosti. Λέει έντονα ότι «η επιστράτευση στη Ρωσία δεν έχει κηρυχτεί, και δεν είναι σωστό ενώ η χώρα χρειάζεται κινητοποίηση επειδή ζούμε σε περιόδους πολέμου». Και προσθέτει, «Αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει με το τέλος της “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” γιατί η Δύση έθεσε ως στόχο να απομονώσει και να συντρίψει τη Ρωσία». Η Μόσχα πρέπει να ανταποκριθεί, γράφει ο Aκόποφ, δημιουργώντας ένα σύστημα ικανό να τοποθετήσει έναν πολύ μεγαλύτερο στρατό για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι πολλοί πίστευαν, μόλις πριν από λίγους μήνες.
Ένα τέτοιο άρθρο δεν θα είχε δημοσιευτεί σε αυτόν τον χώρο χωρίς σημαντική υποστήριξη από τα ηγετικά και εξουσιαστικά κλιμάκια. Αν και μπορεί να είναι ένα “δοκιμαστικό αερόστατο” το πιθανότερο είναι ότι δείχνει σχέδια για κήρυξη κάποιου είδους κινητοποίησης ,ακόμα και αν δεν έχει κηρυχτεί πόλεμος. Σε αυτή την περίπτωση, η άρνηση του Πεσκόφ (, στο βαθμό που δεν είναι ξεκάθαρο ψέμα), ισχύει μόνο για το χρονοδιάγραμμα. Ως εκ τούτου, το Κρεμλίνο μπορεί να κηρύξει επιστράτευση σύντομα, ειδικά αν οι αποτυχίες του στο πεδίο της μάχης συνεχίσουν να αυξάνονται καθημερινά.
