Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι τελευταίες δυο εβδομάδες στην Ουκρανία κατέστησαν ξεκάθαρη μια πτυχή του διαρκούντος διετούς πολέμου ότι δηλαδή η τρέχουσα κατάσταση δεν είναι αδιέξοδη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επί του παρόντος η Ρωσία έχει ορισμένα πλεονεκτήματα στο μέτωπο του Ντονμπάς και ότι η κατάσταση στο έδαφος παραμένει αρκετά επικίνδυνη για την Ουκρανία. Πράγματι, η γεωμετρία του πεδίου μάχης είναι σε μεγάλο βαθμό στατική, ενώ η Ρωσία έχει το πάνω χέρι σε αριθμό δυνάμεων και κυρίως στο πυροβολικό. Επιπλέον, ενώ οι μονάδες μηχανικού του Ρωσικού στρατού έχουν προετοιμάσει εδώ και 15 μήνες ένα βαθύ και πολυεπίπεδο αμυντικό συγκρότημα οχυρώσεων , η Ουκρανία δεν διαθέτει παρόμοιες ισχυρές οχυρωματικές δομές που να μπορούν για μεγάλο χρονικό διάστημα να σταθεροποιήσουν το μέτωπο όταν η κατάσταση επιδεινωθεί.(παρά τις βελτιώσεις των τελευταίων μηνών). Επιπλέον, το Κρεμλίνο μπορεί να συνεχίσει να στρατολογεί και να κινητοποιείται περαιτέρω από μια μεγάλη δεξαμενή εργατικού δυναμικού εκατομμυρίων ( προσωπικού) ενώ η Ουκρανία δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το πρόσφατο σχέδιο κινητοποίησής/επιστράτευσης της.
Επιπρόσθετα οι εταίροι της Ρωσίας στο έγκλημα του Πούτιν στην Ουκρανία δηλαδή η Βόρεια Κορέα και το Ιράν, έχουν ενισχύσει την πολεμική ισχύ του Ρωσικού στρατού με συστηματικές μεταφορές όπλων(με αεροσκάφη ως και σιδηροδρομικά).Σωρευτικά, αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν σε αλλαγές στο έδαφος των εμπόλεμων, ευνοώντας τη Μόσχα μακροπρόθεσμα. Αλλά αυτός ο πόλεμος δεν είναι το σπριντ που οραματίστηκε το Κρεμλίνο αλλά είναι ένας μαραθώνιος. Ενώ η Ρωσία μπορεί να έχει την αντοχή για μια μακροχρόνια σύγκρουση, η Ουκρανία έχει επιδείξει αυξανόμενη ικανότητα και δυνατές ανταποδοτικές ενέργειες στην χρησιμοποίηση αντισυμβατικών/ασύμμετρων στρατιωτικών επιλογών για την αντιμετώπιση των επί του παρόντος συμβατικών πλεονεκτημάτων της Ρωσίας. Ο υπογράφων σε μελέτη του , εξετάζει τρεις τέτοιες επιλογές. Κάθε μια από αυτές έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει το Κίεβο στο να κερδίσει έδαφος και χρόνο σε αυτή τη μαραθώνια σύγκρουση
Επιλογή 1: Στοχεύοντας το κοινό εργοστάσιο μη επανδρωμένων αεροσκαφών Ρωσίας-Ιράν και άλλες στρατιωτικο-βιομηχανικές εγκαταστάσεις εντός της Ρωσίας
Η στόχευση του κοινού εργοστασίου μη επανδρωμένων αεροσκαφών Ρωσίας-Ιράν βαθιά μέσα στο Ρωσικό έδαφος θα είχε τόσο στρατιωτικό όσο και πολιτικό βάρος για την Ουκρανία. Μια τέτοια επίθεση θα είχε επίσης επιπτώσεις στην Τεχεράνη, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα στην Ισλαμική Δημοκρατία και το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης να μειώσουν τους ρόλους και την εμπλοκή τους στη πολεμική σύγκρουση. Η απειλή που τίθεται από τα πυρομαχικά τύπου/μη επανδρωμένα συστήματα Shahed που προέρχονται από το Ιράν, και παράγονται τώρα στη Ρωσία από την οικογένεια Geran, αυξάνεται. Πρόσφατα, η Ρωσία προχώρησε στην επιπρόσθετη χρήση αυτών των πολεμικών μέσων( μη επανδρωμένων αεροσκαφών) προκαλώντας σημαντικές καταστροφές στην Ουκρανία. Επιπλέον, νέες παραλλαγές της σειράς Shahed έχουν γίνει όλο και πιο αποτελεσματικές. Άλλες πλατφόρμες της γραμμής βάσης διαθέτουν πολεμικές κεφαλές εξοπλισμένες με βομβίδια βολφραμίου, θραύσματα ή θερμοβαρικές κεφαλές. Μια νέα κατηγορία της οικογένειας διαθέτει ειδικές επικαλύψεις που μειώνουν τον εντοπισμό από τα ραντάρ των drones.
Δεν υπάρχει καμία υποτίμηση του μεγέθους της απειλής που θέτουν τα πυρομαχικά Shahed για το Κίεβο. Τα drones προκαλούν τρία συγκεκριμένα προβλήματα στην Ουκρανία. Πρώτο, εξαντλούν τους ήδη περιορισμένους πόρους αεράμυνας της. Με την ενεργοποίηση σειρήνων σε μια περιοχή επίθεσης, ακόμη και ένα πλήρως αναχαιτισμένο κύμα μπορεί να παραλύσει τις επιχειρήσεις σε κρίσιμες εγκαταστάσεις όπως το λιμάνι της Οδησσού. Δεύτερο Τα Shahed εκτρέπουν τα μέσα αεράμυνας μικρής εμβέλειας της Ουκρανίας (M-SHORAD), όπως τα αντιαεροπορικά πυροβόλα Flakpanzer Gepard κλάσης 35 χιλιοστών, για την προστασία των πληθυσμιακών κέντρων.Τρίτο, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed χρησιμοποιούνται σε πακέτα μικτών κρούσεων μαζί με πυραύλους, περιπλέκοντας περαιτέρω την διευρυμένη εικόνα για την αεράμυνα της Ουκρανίας.
Πληροφορίες μας φέρουν ότι το νέο εργοστάσιο μη επανδρωμένων αεροσκαφών είναι στο Ταταρστάν,και λειτουργεί από κοινού από τη Ρωσία και το Ιράν, και είναι η πιθανή πηγή πολλών από τα περιπλανώμενα πυρομαχικά Shahed του Ρωσικού στρατού. Ως εκ τούτου, το εργοστάσιο προσφέρει έναν νόμιμο στόχο για Ουκρανικά χτυπήματα. Χωρίς έλεγχο, το εργοστάσιο θα συνεχίσει να παράγει χιλιάδες παραλλαγές Shahed. Για να διασφαλίσει την εθνική του ασφάλεια, το Κίεβο πρέπει να ασκεί συνεχή πίεση στην εγκατάσταση, αν όχι να την εξαλείψει εντελώς. Οι πληροφορίες μας φέρουν ότι το εργοστάσιο βρίσκεται στην Yelabuga του Ταταρστάν, στην ειδική οικονομική ζώνη της Ρωσίας.
Για να το χτυπήσει, η Ουκρανία θα πρ΄πει να χτυπήσει μια εγκατάσταση περίπου 900 μίλια από τα σύνορά της, ενώ το μη επανδρωμένο αεροσκάφος μεγαλύτερης εμβέλειας της Ουκρανίας, το UJ-26 Beaver, έχει βεληνεκές μόνο 620 μίλια΄( κατά προσέγγιση.) . Το UJ-26 φέρει μια σχετικά μικρή κεφαλή βάρους 44 λιβρών, επομένως η μείωση του ωφέλιμου φορτίου μάχης δεν είναι βιώσιμη επιλογή. Αντίθετα, η Ουκρανία θα πρέπει να ενισχύσει την εμβέλεια του drone- καμικάζι χωρίς να μειώσει την κεφαλή, αν επιλέξει να εκτοξεύσει το UJ-26 στο Ταταρστάν. Δεδομένου ότι ένας μικρός αριθμός drones πιθανότατα θα αποτύγχανε να πλήξει σοβαρά το εργοστάσιο Yelabuga, το οποίο είναι σχεδόν βέβαιο ότι προστατεύεται από πυκνή αεράμυνα, θα ήταν επίσης απαραίτητο ένα μεγάλο μπαράζ πληγμ΄των.
Είναι ενδιαφέρον ότι στα τέλη του 2023 το Κίεβο ανέφερε ότι κατασκευάζει ένα δικό του drone Shahed. Ένα τυπικό Shahed-136 έχει εμβέλεια περίπου 1.600 μιλίων και μεταφέρει μια κεφαλή βάρους μεταξύ 80 και 100 λιβρών. Ενώ η Ουκρανία δεν έχει ακόμη παράγει drone με βεληνεκές άνω των 620 μιλίων, η αμυντική της τεχνολογική και βιομηχανική βάση (DTIB) είναι ικανή να αντιγράψει και να παράγει με επιτυχία πυρομαχικά μακράς εμβέλειας Shahed για να στοχεύσει το εργοστάσιο στο Ταταρστάν.
Ενώ το να πληγεί το εργοστάσιο θα είχε σημαντική συμβολική αξία, η διεξαγωγή μιας συστηματικής αποστολής μεγάλης εμβέλειας εναντίον άλλων Ρωσικών αμυντικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων θα έβλαπτε επίσης το Κρεμλίνο. Το πρόσφατο χτύπημα της Ουκρανίας κατά του Ρωσικού εργοστασίου αεροπορίας Taganrog, το οποίο φιλοξένησε υψηλού επιπέδου αερομεταφερόμενα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (EW&C) A-50 Beriev, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του τύπου ενέργειας όπως και η επίθεση της Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 2024 στην αμυντική επιχείρηση Shcheglovsky Val στην Τούλα. μια εγκατάσταση που κατασκευάζει το σύστημα αεράμυνας μικρής έως μεσαίας εμβέλειας Pantsir.
Η Ουκρανία θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει το αυξανόμενο οπλοστάσιο αντιπλοίκων πυραύλων Neptune, οι οποίοι απέκτησαν πρόσφατα και ικανότητα για επίθεση ξηράς ως και εκτεταμένο βεληνεκές, σε ένα πακέτο μικτών χτυπημάτων μαζί με πυρομαχικά. Επιπλέον, μια μεγάλη μεταφορά των Αμερικανικών τακτικών πυραύλων του στρατού (ATACMS),( ιδανικά συμπεριλαμβανομένης της παραλλαγής της ενιαίας κεφαλής), θα μπορούσε να βοηθήσει τους Ουκρανούς να ολοκληρώσουν τη δουλειά. Οι πύραυλοι Neptune και το ATACMS θα μπορούσαν εύκολα να φτάσουν σε πολλές Ρωσικές αμυντικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται κοντά στην Ουκρανία.
Επιλογή 2: Προσωρινή κατάληψη ρωσικού εδάφους
Ενώ ο Ρωσικός στρατός είναι μαζικός τα τυχοδιωκτικά στρατιωτικά όνειρα της Σοβιετικής ελίτ των διαβόητων σιλοβίκι που έχουν απομείνει, την έχουν καταστήσει ευάλωτη σε εσωτερικές απειλές. Κατά τη διάρκεια της ένοπλης ανταρσίας του Ιουνίου 2023 από την μισθοφορική Βάγκνερ,( για παράδειγμα) ο σκιώδης στρατός της κατέλαβε τον έλεγχο του Ροστόφ-ον-Ντον και το αρχηγείο της Νότιας Στρατιωτικής Περιφέρειας εντός της πόλης, μέσα σε λίγες ώρες. Στη συνέχεια, η οργάνωση μετακινήθηκε βόρεια, σταματώντας πριν από τη Μόσχα. Το 2023, Ρωσικές παραστρατιωτικές ομάδες κατά του Κρεμλίνου, που ονομάστηκαν Λεγεώνα της Ελευθερίας της Ρωσίας και Ρωσικό Σώμα Εθελοντών ως και τάγμα Σιβηρίας εισέβαλαν στη Ρωσική περιοχή του Μπέλγκοροντ, πυροδοτώντας συγκρούσεις εκεί. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι παραστρατιωτικές επιδρομές συντονίστηκαν με την Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών της Ουκρανίας (GUR).
Ο πασίγνωστος αρχηγός της GUR, αντιστράτηγος Κίριλο Μπουντάνοφ έχει ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον του να χτυπήσει βαθιά μέσα στη Ρωσία. Την περασμένη εβδομάδα, μια άλλη ομάδα επιδρομέων που αποτελείται από Ρωσικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Ουκρανία,( κατά του Κρεμλίνου) χτύπησε τις συνοριακές πόλεις του Μπέλγκοροντ και το Κουρσκ, πραγματοποιώντας εισβολές κατά μήκος των Ρωσικών συνόρων. Οι επιτιθέμενοι έπληξαν το κτίριο της κρατικής διοίκησης στο Μπέλγκοροντ με drones, ενώ Ρωσικά μέσα ενημέρωσης και τα κανάλια Telegram ισχυρίστηκαν ότι στην επιχείρηση χρησιμοποιήθηκαν επίσης τακτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι Tochka-U και βαριές ρουκέτες Vampire.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του υπογράφοντα στην επίθεση ενεπλάκη και το τάγμα της Σιβηρίας, μια φιλοουκρανική παραστρατιωτική ομάδα που επανδρώνεται από μαχητές των Ρωσικών επαρχιών Μπουριάτ και Γιακούτ. Η επιδρομή χρησιμοποίησε πυροβολικό και τεθωρακισμένα, επιδεικνύοντας περίπλοκο σχεδιασμό. Οι επιθέσεις του Μαρτίου 2024 στο Κουρσκ και στο Μπέλγκοροντ, ακολουθώντας τα βήματα των ένοπλων εισβολών στη Ρωσία το 2023, ήταν στην καλύτερη περίπτωση προσπάθειες διερεύνησης. του χώρου. Παρόλα αυτά, παρείχαν στην Ουκρανία ένα πρότυπο για την πραγματοποίηση αιφνιδιαστικών επιδρομών σε μεγαλύτερη κλίμακα, χρησιμοποιώντας πιθανώς πρόσθετα στοιχεία υποστήριξης πυρός για την προσωρινό έλεγχο του εδάφους. Μια τέτοια στρατιωτική ενέργεια θα ενίσχυε τις εσωτερικές απειλές για το Κρεμλίνο, επιδεινώνοντας τις αντιλήψεις για την ασφάλεια που πυροδότησε η ματαιωμένη εξέγερση του Βάγκνερ. Εκτός των ανωτέρω παραστρατιωτικών ομάδων το Κίεβο μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Γεωργιανή Λεγεώνα, η οποία είναι ιδιαίτερα ικανή σε επιχειρήσεις υποστήριξης
Επιλογή 3: Μια Ουκρανική στρατιωτική επιχείρηση στην Υπερδνειστερία της Μολδαβίας
Ο Ρωσικός στρατός έχει μια παρουσία 1.500 ατόμων στην αποσχισθείσα από το 1992 περιοχή της Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας. Ενώ το υπουργείο άμυνας της Ρωσίας ισχυρίζεται ότι το Κρεμλίνο έχει μόνο ένα τάγμα εκεί, τα διαθέσιμα έγγραφα δείχνουν ότι έχει σημειωθεί μεγαλύτερη ανάπτυξη δυνάμων το 2015-2018. Επιπλέον, η περιοχή φιλοξενεί μια μεγάλη στρατιωτική αποθήκη για το Κρεμλίνο, την αποθήκη πυρομαχικών Cobasna.(πολύ κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία) . Από γεωστρατηγική άποψη, ο Ουκρανικός στρατός έχει το πάνω χέρι σε οποιαδήποτε επιθετική πρωτοβουλία εναντίον του Ρωσικού αποσπάσματος στην Υπερδνειστερία. Δεδομένου ότι η περιοχή περιβάλλεται γεωγραφικά από τη Μολδαβία και την Ουκρανία, το Κρεμλίνο δεν μπορεί να ενισχύσει τη δύναμή του εκεί. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος των Ρώσων στην περιοχή είναι στρατολογημένο από τον τοπικό φιλορωσικό πληθυσμό του Τιρασπόλ και δεν προέρχονται από τη Μόσχα.
Η στόχευση και η εκδίωξη της Ρωσικής παρουσίας στην Υπερδνειστερία θα αποφέρει σημαντικούς πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους για το Κίεβο. Πάνω απ ‘όλα, η επεκτατική παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή αποτελεί απειλή για την Ουκρανική πόλη της Οδησσού. Πριν από τον τρέχοντα πόλεμο, το Κρεμλίνο είχε συγκεντρώσει μια μεγάλη αμφίβια δύναμη από το Καλίνινγκραντ, τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας και την Ανατολική Στρατιωτική Περιοχή, πιθανώς με στόχο μια απόβαση για την κατάληψη της Οδησσού. Αν ο Ρωσικός στρατός είχε καταφέρει να διεξαγάγει μια τόσο φιλόδοξη επιχείρηση -η οποία παρεμποδίστηκε από τη βύθιση της ναυαρχίδας Moskva του στόλου της Μαύρης Θάλασσας από την Ουκρανική παράκτια άμυνα τον Απρίλιο του 2022 (και το σήμα αποτροπής που έστειλε) – η Ρωσία θα μπορούσε να είχε προσπαθήσει να συνδέσει την Οδησσό με τις δυνάμεις της Υπερδνειστερίας.
Η ανακατάληψη της Υπρδνεστερίας που κατέχεται από τη Ρωσία θα εξόπλιζε την Ουκρανία, η οποία εδώ και 3-4 μήνες βρίσκεται σε άμυνα, με ενίσχυση του ρόλου απέναντι στο Κρεμλίνο.. Φυσικά, μια τόσο τολμηρή κίνηση θα συνεπαγόταν κινδύνους. Μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανθρωπιστική κρίση στη Μολδαβία και τη γειτονική Ρουμανία. Ο βομβαρδισμός κοντά στη στρατιωτική αποθήκη Cobasna θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ επικίνδυνος. Όμως κανένας από αυτούς τους κινδύνους δεν είναι αναπόφευκτος. Τα Ουκρανικά στρατεύματα μπορούν να πραγματοποιήσουν συστημικές εισβολές στην Υπερδνειστερία ενισχυμένες από στοχευμένες επιθέσεις με drone και να αναγκάσουν το Ρωσικό σώμα στην αποσχισθείσα επαρχία να εγκαταλείψει τις θέσεις του.
Με τις εκλογές στη Μολδαβία αργότερα φέτος και την ένταξη στην ΕΕ στο τραπέζι, οι υπηρεσίες πληροφοριών του Κίσεναου αναμένουν ότι η χώρα είναι πιθανό να εκτεθεί σε έντονες προσπάθειες Ρωσικού υβριδικού πολέμου το 2024. Η προληπτική αποστέρηση της Μόσχας από την υποδαύλιση της στην Υπερδνειστερία, θα μπορούσε να ενισχύσει την φιλοδυτική πρόεδρο της Μολδαβίας Μάγια Σαντού, να χαράξει μια γεωπολιτική πορεία προς τα εμπρός(δηλαδή προς περαιτέρω ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων δεσμών με τη Δύση) .