.
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος -Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Καθώς ο κόσμος αναμένει την απάντηση του Ισραήλ στην Ιρανική πυραυλική επίθεση έχουν αυξηθεί οι ανησυχίες για το αν το Ισραήλ θα στοχεύσει τα Ιρανικά κοιτάσματα πετρελαίου, επηρεάζοντας τις παγκόσμιες τιμές του μαύρου χρυσού. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ρωτήθηκε αν το Ισραήλ σχεδιάζει πιθανώς να χτυπήσει Ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις,και απάντησε, «το συζητάμε για να αποφευχθεί…. ». Η απάντηση του Μπάιντεν ήταν πολύ λιγότερο οριστική από ό,τι όταν απέρριψε κατηγορηματικά την ιδέα των Ισραηλινών επιθέσεων στις Ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.(όπως και στη τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό)
Μετά το σχόλιο του Μπάιντεν, οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύτηκαν, με την τιμή του αργού πετρελαίου Brent ( το παγκόσμιο σημείο αναφοράς τιμών) να αυξάνεται στα 80 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από το καλοκαίρι. Μέχρι στιγμής, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή δεν φαίνεται να επηρεάζουν δραματικά τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου, ακόμη και όταν οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν Χούτι έχουν” διαταράξει” την παγκόσμια ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε πολλά πετρελαιοφόρα. Η Kata’ib Hezbollah/PMC με έδρα το Ιράκ, που υποστηρίζεται επίσης από το Ιράν, εξέδωσε μια δήλωση στις 3 Οκτωβρίου προειδοποιώντας: “Αν ξεκινήσει ο ενεργειακός πόλεμος, ο κόσμος θα χάσει 12 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα πετρελαίου. Και όπως είπε προηγουμένως η Kata’ib Hezbollah,” είτε όλοι θα απολαμβάνουν το πετρέλαιο είτε όλοι θα το στερούνται”
Το Ιράν είναι σήμερα ο ένατος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, παράγοντας περίπου το 3% της παγκόσμιας παραγωγής. Ωστόσο, το Ιράν παράγει μόνο περίπου 3,2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Παρόλα αυτά, είναι πιθανό τα χτυπήματα κατά των κοιτασμάτων πετρελαίου του Ιράν να μην έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια αγορά, καθώς τα μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) έχουν αρκετό αποθεματικό πετρέλαιο για να καλύψουν τα κενά. Ωστόσο, μια επίθεση στην ενεργειακή υποδομή θα μπορούσε να τρομάξει τους επενδυτές και να προκαλέσει κυματισμούς σε ολόκληρη την αγορά, ανάλογα με την έκταση της ζημίας.
Ανάλογα με τη στρατηγική του Ισραήλ, είναι πιθανά διάφορα σενάρια. Ο Mοχσέν Πακνετζιάντ , υπουργός πετρελαίου του Ιράν, έφτασε στο νησί Kharg, τον κύριο εξαγωγικό τερματικό σταθμό του Ιράν, προ τριών ημερών εν μέσω ανησυχίας ότι το Ισραήλ μπορεί να επικεντρώσει την επίθεσή του εκεί. Αναλυτής Μεσανατολικών ενεργειακών θεμάτων δήλωσε χθες ότι «ένα ολοκληρωτικό χτύπημα στο νησί Kharg, … θα έπληττε την ικανότητα του Ιράν να κερδίσει τα τόσο αναγκαία έσοδα από το μεγαλύτερο μέρος των 1,7 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως στις εξαγωγές πετρελαίου του». Εδώ μπορεί να γίνουν αισθητές κάποιες επιπτώσεις εκτός του Ιράν, αν και άλλα μέλη του ΟΠΕΚ μπορεί να είναι σε θέση να παρέμβουν. Ωστόσο, πιο στοχευμένα χτυπήματα σε εγκαταστάσεις διύλισης του Ιράν, για παράδειγμα, μπορεί να έχουν μεγαλύτερη επίδραση στο Ιρανικό κοινό, όπως οι ελλείψεις βενζίνης
Αν και το Ιράν είναι μια μεγάλη χώρα παραγωγής πετρελαίου, οι κυρώσεις που του έχουν επιβληθεί (επί χρόνια λόγω του πυρηνικού του προγράμματος) έχουν περιορίσει την εμβέλειά του στην αγορά. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει με την Κίνα. Η τελευταία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου του Ιράν, εισάγοντας το 90% των Ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου. Αυτή η οικονομική σχέση ήταν ζωτικής σημασίας για την οικονομία του Ιράν, καθώς «οι πωλήσεις πετρελαίου της χώρας στην Κίνα περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 5% της συνολικής οικονομικής παραγωγής του Ιράν.,
Παρόλα αυτά, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στον κόσμο και οι εξαγωγές του Ιράν αντιπροσωπεύουν το 15% των εισαγωγών ενέργειας της Κίνας. Αν το Ισραήλ επιτεθεί σε Ιρανικές εγκαταστάσεις πετρελαίου, περιορίζοντας την ικανότητά του να εξάγει πετρέλαιο στην Κίνα, είναι πολύ πιθανό η Κίνα να στραφεί στο να ανακτήσει την προμήθεια από άλλους παραγωγούς όπως η Ρωσία, το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία ή η Αγκόλα. Επιπλέον, η Κίνα έχει ένα μείγμα από άλλες πηγές ενέργειας στις οποίες μπορεί να βασιστεί, όπως ο άνθρακας, η ηλιακή ενέργεια και η υδροηλεκτρική ενέργεια.
Μια Ισραηλινή επίθεση στις Ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις μπορεί να είναι λιγότερο ανησυχητική για την παγκόσμια αγορά από την πιθανή απάντηση του Ιράν μετά από μια τέτοια επίθεση. Οι ειδικοί δηλώνουν ότι το χειρότερο σενάριο στην απάντηση του Ιράν σε μια επίθεση στην Ιρανική ενεργειακή υποδομή είναι το κλείσιμο του στενού του Ορμούζ, ένα βασικό σημείο πρόσβασης στη ναυτιλία, η οποία έχει ήδη δει μεγάλη αναστάτωση από τους Χούτι της Υεμένης.. Το 20% των παγκόσμιων εξαγωγών αργού ταξιδεύει μέσω του στενού από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Ιράκ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που είναι οι “κάτοχοι της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας’
Αν αυτό το πετρέλαιο δεν μπορέσει να εξαχθεί , οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι, ξεκινώντας μια σοβαρή ενεργειακή κρίση. Επιπλέον, υπάρχει ανησυχία ότι σε περίπτωση που το Ισραήλ χτυπήσει Ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, το Ιράν μπορεί να εμπλακεί σε μια επίθεση κατά των Ισραηλινών εγκαταστάσεων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Ο αναπληρωτής διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), υποναύαρχος Αλί Φαντάβι, υποστήριξε ότι αν το Ισραήλ χτυπήσει τις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν τότε η Τεχεράνη θα πλήξει τις Ισραηλινές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο.
Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου λόγω των τυχόν εκατέρωθεν επιθέσεων του Ιράν και του Ισραήλ στις ενεργειακή υποδομές μπορεί επίσης να προκαλέσει πονοκέφαλο στην εκστρατεία της αντιπροέδρου Kάμαλα Χάρις καθώς πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Αν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν καθορίζει άμεσα τις τιμές της βενζίνης, συχνά αντανακλά τις βαθμολογίες αποδοχής των προέδρων. Οποιαδήποτε επίθεση καταστρέφει την ενεργειακή υποδομή θα προσφέρει στους αντιπάλους της Χάρις σημεία συζήτησης για να την επικρίνουν λιγότερο από ένα μήνα πριν από τις εκλογές. Δεν είναι ακόμη σαφές αν θα σημειωθεί δραματική αύξηση των τιμών στην παγκόσμια αγορά. Ωστόσο, αν οι τιμές αυξηθούν σημαντικά, οι Αμερικανοί ψηφοφόροι μπορεί να το λάβουν υπόψη όταν ψηφίζουν στις εκλογές. Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης του Λευκού Οίκου την περασμένη Παρασκευή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρατήρησε ότι το Ισραήλ θα πρέπει “να σκέφτεται άλλους εναλλακτικούς στόχους από το να χτυπήσει πετρελαιοπηγές”, ίσως για να αποτρέψει την πιθανότητα αύξησης των τιμών καθώς πλησιάζουν οι εκλογές.
Ανησυχίες για τυχόν επίθεση των Ισραηλινών στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν.
