Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Το Ισραήλ δεν έχει τη στρατιωτική ικανότητα(από μόνο του), να καταστρέψει ολοσχερώς την υποδομή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Αμερικανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν επί χρόνια στον υπογράφοντα ότι μόνο μια διπλωματική λύση μπορεί να δημιουργήσει επαληθεύσιμους και μόνιμους περιορισμούς στο εξελιγμένο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Ένα Ισραηλινό χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν (Νατάνζ, Αράκ,Φόρντο, Ισφαχάν κα) πιθανότατα θα είχε σκοπό να αναγκάσει και εκβιάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσθέσουν τις δικές τους, τρομερές δυνατότητες σε μία τέτοια επίθεση.
Η εξέλιξη της περιφερειακής σύγκρουσης από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 μέχρι σήμερα έχει επαναφέρει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν στην κορυφή της συζήτησης μεταξύ των ηγετών των ΗΠΑ και του Ισραήλ Οι ΗΠΑ κάποτε νόμιζαν ότι είχαν λύσει σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα της προόδου του Ιράν στα πυρηνικά επιτυγχάνοντας μια πολυμερή συμφωνία το 2015 (με το Ιράν να περιόριζε το πρόγραμμά του , δηλαδή μέσω της συμφωνίας JCPOA. Κατά την περίοδο 2015-2018, η υποστηριζόμενη από το ΣΑ/ΟΗΕ συμφωνία φαινόταν να εκπληρώνει τους στόχους της.(αλλά η αρνητική και ανερμάτιστη στάση του Τραμπ, τη ναρκοθέτησε)
Ωστόσο, οι Ισραηλινοί ηγέτες δεν θεώρησαν ποτέ το πυρηνικό ζήτημα του Ιράν “κλειστό”, επιμένοντας ότι το Ιράν σκόπευε να αναπτύξει πυρηνικό όπλο μετά την πλήρη λήξη των βασικών περιορισμών του συμφώνου το 2025. Σε καμία περίπτωση οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι δεν απέρριψαν τον ισχυρισμό τους ότι ένα Ιρανικό πυρηνικό όπλο αποτελεί «υπαρξιακή απειλή» για το Ισραήλ. Το Ιράν διαθέτει επαρκές απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου 60 % για να παράγει αρκετό σχάσιμο υλικό για τρία ή τέσσερα πυρηνικά όπλα, αν καταβάλει μέτρια ποσότητα εμπλουτισμού του υλικού στο 90% καθαρότητας που θεωρείται “βαθμού όπλων”.
Η εν εξελίξει κατάσταση στο πυρηνικό προγραμα της Τεχεράνης.
Στον απόηχο των Ιρανικών πυραυλικών χτυπημάτων της 1ης Οκτωβρίου, το Ισραήλ συζητά αν τα επικείμενα αντίποινα θα πρέπει να στοχεύουν στις Ιρανικές πυρηνικές βάσεις. Ο Μπάιντεν και ανώτατοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν αντιταχθεί δημόσια και ιδιωτικά, σε συζητήσεις με τους Ισραηλινούς σε μια επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η στόχευση του αμφιλεγόμενου πυρηνικού προγράμματος του Ιράν θεωρείται ίσως η πιο προκλητική ενέργεια που θα μπορούσε να αναλάβει το Ισραήλ και, κατά την άποψη των ηγετών των ΗΠΑ, θα πυροδοτούσε περαιτέρω τη σύγκρουση στην περιοχή. Η υπό την ηγεσία του Ιράν απάντηση μπορεί να στρέφεται όχι μόνο στο Ισραήλ, αλλά και στις Αμερικανικές δυνάμεις που εδρεύουν στην περιοχή και ίσως εναντίον των εταίρων των ΗΠΑ στον Κόλπο και στον ευρύτερο Αραβικό κόσμο.
Ειδικοί υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι η στρατιωτική δράση απλώς θα καθυστερούσε,και δεν θα εμπόδιζε, το Ιράν στο να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Μια κυβερνοεπίθεση του Ισραήλ και των ΗΠΑ το 2010 στη συστοιχία φυγοκεντριστών του Ιράν κατέστρεψε περίπου 1.000 από αυτές αλλά ανέστειλε(μόνο) τη συνολική προσπάθεια εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν το πολύ δύο χρόνια.
Το Ιράν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT) του 1968 και οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι τους ισχυρίζονται ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν παρακολουθείται και ελέγχεται σε αυτό το πλαίσιο, με σκοπό να αποτρέψουν ένα πυρηνικό Ιράν .
Μια επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ωθήσει τους ηγέτες του Ιράν να αποσυρθούν πλήρως από τη NPT, να απελάσουν όλους τους επιθεωρητές του ΔΥΑΕ και να διαλύσουν τον εξοπλισμό παρακολούθησης σε δηλωμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις, αφήνοντας τη διεθνή κοινότητα χωρίς πληροφορίες για τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν.
Ίσως ακόμη πιο βαριά είναι η εκτίμηση των εμπειρογνωμόνων των ΗΠΑ και του κόσμου ότι το Ισραήλ δεν έχει τη στρατιωτική ικανότητα να καταστρέψει την πυρηνική υποδομή του Ιράν.
Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου σκεπτικισμού σχετικά με την πιθανή αποτελεσματικότητα ενός ισραηλινού χτυπήματος επικεντρώνεται γύρω από την τοποθεσία εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο η οποία είναι χτισμένη βαθιά σε ένα βουνό. Το JCPOA δεν απαιτούσε την αποσυναρμολόγηση της συγκεκριμένης τοποθεσίας αλλά έδινε εντολή να σταματήσει ο εμπλουτισμός ουρανίου εκεί.
Η κυβέρνηση του νεότερου Μπους,αρνήθηκε τις Ισραηλινές απαιτήσεις να του προμηθεύσει τις μεγαλύτερες βόμβες εξάρθρωσης πυρηνικών υλικών ως και τα Β- 2 βομβαρδιστικά που χρειάζονται για να πλήξουν συντριπτικά τις Ιρανικές βάσεις. Αυτά τα όπλα θα ήταν απαραίτητα για κάθε προσπάθεια για την εξάλειψη του Φόρντο και άλλων βαριά ενισχυμένων βάσεων..
Επιπλέον, τα βαριά πυρομαχικά που απαιτούνται για την καταστροφή έστω και μερικώς θαμμένων πυρηνικών τοποθεσιών περιπλέκουν την ικανότητα να χτυπηθούν τοποθεσίες που βρίσκονται πάνω από 1.000 μίλια από το Ισραήλ. Η Ισραηλινή πολεμική αεροπορία βασίζεται σε έναν γηρασμένο στόλο αεροπλάνων ανεφοδιασμού Boeing 707 και θα περάσουν χρόνια μέχρι να παραδοθούν από τις ΗΠΑ νεότερα μοντέλα, ικανά να μεταφέρουν συστήματα για πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις.
Αμερικανοί αναλυτές συμφωνούν ότι μια αποτυχημένη ή μόνο μερικώς επιτυχημένη Ισραηλινή επίθεση πιθανότατα θα αναγκάσει τους Ιρανούς ηγέτες να ξαναχτίσουν κατεστραμμένες τοποθεσίες και να τις σκληρύνουν περαιτέρω για να τις προστατεύσουν από μελλοντικές επιθέσεις. Τότε οι δυνάμεις των ΗΠΑ θα αναγκάζονταν να επέμβουν για να διασφαλίσουν ότι το Ιράν δεν θα μπορούσε εύκολα ή γρήγορα να ανασυνθέσει το πρόγραμμά του. Όμως ακόμη και μια μεγάλη επίθεση των ΗΠΑ δεν θα εξαφάνιζε την πυρηνική τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει το Ιράν Είναι δεδομένο (αν ληφθεί υπόψη ότι στο αναμενόμενο Ισραηλινό πλήγμα λογικά δεν θα πληγούν πυρηνικές βάσεις) το βέβαιο είναι ότι θα διχάσει τις ΗΠΑ και του Ισραήλ για τους επόμενους μήνες και χρόνια.
