Η Βρετανία στις 23 Ιουνίου 2016 με ένα ιστορικό δημοψήφισμα απεφάσισε την έξοδο της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολούθως στις 29 Μαρτίου 2017 γνωστοποίησε επίσημα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την πρόθεση της να αποχωρήσει από την ΕΕ. Η σοβαρή αυτή διαδικασία ακολουθεί πολλά στάδια και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 29 Μαρτίου 2019.
Η Βουλή των Κοινοτήτων στις 17 Ιαν. του 2018 ενέκρινε με ψήφους 324 υπέρ έναντι 295 το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την απόσυρση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το νομοσχέδιο προβλέπει την κατάργηση του νόμου του 1972 με τον οποίο η Βρετανία εισχώρησε στην ΕΕ και την ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού δικαίου στο βρετανικό και θα επιτρέψει τη συνέχιση της ομαλής λειτουργίας του Ηνωμένου Βασιλείου μετά την έξοδο από το μπλοκ στις 29 Μαρτίου 2019.
Την 15 Δεκ 2017 οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν την επίσημη έγκριση τους για την έναρξη των διαπραγματεύσεων της 2ης φάσης του Brexit με τη Βρετανία, που θα επικεντρώνεται στη μεταβατική περίοδο και τη μελλοντική εμπορική σχέση.
Η άμυνα και η ασφάλεια αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μέρος των θεμάτων προς συζήτηση, καθώς οι συνομιλίες του Brexit ξεκινούν και πάλι, για τη μελλοντική σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ να αποτελεί προτεραιότητα και για τις δύο πλευρές.
Ένα από τα πλέον σοβαρά θέματα που ανησυχεί έντονα τους εταίρους στην ΕΕ και ιδιαίτερα την Γαλλία είναι τα θέματα άμυνας στην ΕΕ, με δεδομένο ότι η Βρετανία σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, λόγω της εμπειρίας και τεχνογνωσίας της κατέχει προεξέχουσα θέση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Γαλλία ενδέχεται να εμποδίσει μια συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία θα επιτάχυνε μια νέα συμφωνία ασφάλειας και άμυνας μετά την επιβολή του Brexit. Η Γαλλία θεωρεί ότι είναι επίφοβο να ασκήσει τέτοια εξωτερική πολιτική με μία χώρα που δεν είναι μέλος της ΕΕ.
Ένας μικρός αριθμός κρατών–μελών της ΕΕ, μεταξύ αυτών η Γαλλία και η Κύπρος, ανησυχούν όλο και περισσότερο για την προσφορά της Βρετανίας στον έλεγχο των ευρωπαϊκών υποθέσεων μετά το Brexit, φοβούμενοι ότι οποιαδήποτε ειδική συμφωνία με τη Βρετανία θα έδινε την δυνατότητα σε άλλες ξένες δυνάμεις να προβούν σε επαναδιαπραγμάτευση των δικών τους δεσμών με την ΕΕ.
Οι διαπραγματευτές του Brexit στην Βρετανία πιστεύουν ότι τα θέματα που άπτονται της άμυνας στην ΕΕ θα μπορούσαν να αποδειχθούν ως ένα σημαντικό μέσο διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια των συνομιλιών της 2ης φάσης.
Η Βρετανία έχει ως εχέγγυα να :
α. θεωρείται η κορυφαία στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης .
β. διαθέτει τις καλύτερες υπηρεσίες πληροφοριών της ηπείρου.
Ενώ ορισμένα έθνη έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την προσφορά μιας ειδικής αμυντικής σχέσης στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, φοβούνται για την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας και θέλουν να διατηρήσουν στενούς δεσμούς με τη Βρετανία.
Στον αντίποδα των ανησυχιών για την μελλοντική θέση της Βρετανίας σχετικά με τα θέματα ασφαλείας στην ΕΕ και την συνεισφορά της , η Βρετανίδα πρωθυπουργός κ. Tερέζα Μέι (Theresa Mary May) εμφανίζεται θετική.
Η πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύεται «άνευ όρων» για την ασφάλεια της ΕΕ, μετά από μια προσπάθεια σύνδεσης της μελλοντικής συνεργασίας με το εμπόριο.
Επίσης σε πρόσφατες δηλώσεις της τόνισε ότι ανέκαθεν η καλύτερη εγγύηση για την εθνική μας ασφάλεια είναι η διεθνής συνεργασία. Αποχωρώντας δε από την Ε.Ε., παραμένει αδιαπραγμάτευτη η δέσμευσή μας για την προάσπιση της ασφάλειας της Ευρώπης και στο μέλλον. Η ασφάλεια της Ευρώπης είναι και δική μας ασφάλεια και παραμένουμε αφοσιωμένοι στην προάσπιση της.
Ωστόσο, οι χώρες της ΕΕ περιμένουν από τους βρετανούς διαπραγματευτές να χρησιμοποιήσουν το θέμα για να εξασφαλίσουν καλύτερους όρους του Brexit.
Η Βρετανία ελπίζει να πετύχει μια συμφωνία “πιο βαθιά από οποιαδήποτε υπάρχουσα εταιρική σχέση τρίτων χωρών” αλλά οι διαφορές εντός της ΕΕ θα μπορούσαν να απειλήσουν τα σχέδια για διατήρηση παρόμοιων δεσμών ασφάλειας και άμυνας με εκείνους που ισχύουν σήμερα.
Η Γερμανία και η Ελλάδα πιστεύεται ότι μοιράζονται τις γαλλικές ανησυχίες ενώ η Πολωνία, η Σουηδία, η Φινλανδία και τα κράτη της Βαλτικής είναι μεταξύ εκείνων που επιθυμούν να διατηρήσουν δεσμούς ασφαλείας με τη Βρετανία.
Η Κύπρος φοβάται ότι μια εξατομικευμένη, υβριδική συμφωνία ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου θα ανοίξει την πόρτα για βαθύτερη συνεργασία με την Τουρκία, ενώ η Γαλλία θα προτιμούσε να εισαγάγει περισσότερους διμερείς δεσμούς ασφάλειας με τη Βρετανία παρά να δώσει στο Λονδίνο επίσημη ηγετική θέση ή ρόλο λήψης αποφάσεων στις στρατιωτικές αποστολές της ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, οι υπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ήδη υπαινιχθεί ότι η Βρετανία είναι διατεθειμένη να καταβάλει ποσό ύψους £ 5 δισεκατομμυρίων συνεισφέροντας στον αμυντικό σχεδιασμό της ΕΕ , μετά το Brexit, παράλληλα με τις δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε επίσης να συνεχίσει να υποστηρίζει τις κοινές ευρωπαϊκές αποστολές διαθέτοντας μέσα για την άμυνα και την ασφάλεια.
Για την επικρατούσα κατάσταση παραθέτω ορισμένες τοποθετήσεις διπλωματών:
α. Διπλωμάτης δήλωσε στην εφημερίδα Sun : «Όταν μιλάμε για την ασφάλεια και την άμυνα, οι Βρετανοί έχουν πολλά να μας δώσουν ως αντάλλαγμα. Και οι δύο πλευρές τάσσονται υπέρ της συνεχιζόμενης συνεργασίας. “
β. Διπλωμάτης από τους κύριους συμμάχους της Βρετανίας προειδοποίησε ότι οι σχέσεις μεταξύ των Βρυξελλών και του Λονδίνου θα μπορούσαν να αλλάξουν σημαντικά, καθώς η Βρετανία καταστρέφει τους δεσμούς με την ΕΕ, διότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι εκτός του ‘’μπλοκ’’.
γ. Διπλωμάτης δήλωσε : “Θα αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, δεν μπορούμε να το αποφύγουμε . Είναι δύσκολο να έχουμε κάποιον που κάθεται στο λόμπι έξω από μια συνάντηση και να ρωτάμε τι θα αποφασίσετε και πώς μπορούμε να λάβουμε μέρος;”
Στον δρόμο προς την ολοκλήρωση του brexit ,εκτιμάται ότι θα ληφθεί σημαντικά υπόψη μεταξύ των εταίρων, η μελλοντική συνεισφορά της Βρετανίας στα θέματα ασφαλείας. Με δεδομένο τις μεγάλες δυνατότητες που διαθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο.
Συμπεράσματα
α. Η Βρετανία, είναι μια πολύ σημαντική για τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια δεδομένα χώρα.
β. Σε θέματα άμυνας, ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής η Ευρώπη στο διεθνές περιβάλλον θα απολέσει την διπλωματική ευελιξία των Βρετανών .
γ. Η Βρετανία, διαθέτει τεράστια εμπειρία και τεχνογνωσία σε θέματα στρατιωτικής διπλωματίας , ικανές στρατιωτικές δυνάμεις και εξελιγμένες υπηρεσίες πληροφοριών συμβάλλοντας τα μέγιστα στην ΕΕ.
δ. Εκτιμάται ότι η Γαλλία και η Γερμανία δεν δύνανται να καλύψουν το διπλωματικό κενό και τις δυνατότητες σε θέματα ασφάλειας και άμυνας που θα δημιουργήσει μετά το Brexit η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
ε. Οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής εκλαμβάνουν την απώλεια της ισχυρής συμμάχου Βρετανίας , ως σημαντικό μειονέκτημα ,καθόσον θα μπορούσε να συνδράμει στην Ε.Ε. στην υιοθέτηση μιας σκληρότερης στάσης απέναντι στη Ρωσία.
Υπτγος ε.α Δεληγιάννης Κων/νος
MA – University of Plymouth στην Εφαρμοσμένη Στρατηγική κ Διεθνή Ασφάλεια
Πρώην Επιτελής ΝΑΤΟ στο CC–LAND
Μαδρίτη και Αντιπρόσωπος στην
CEPC( Civil Emergency Planning Committee )
Και ερευνητικών προγραμμάτων (ΙDIRA-Ιinteroperability of Data and Procedures in Large Scale Multinational Disaster Response Actions ) στην ΕΕ.