Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος -Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Οι ειδικοί στα προσφυγικά-μεταναστευτικά και ανθρωπιστικά θέματα υποστηρίζουν (σε πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ) ότι οι περισσότεροι Αφγανοί πρόσφυγες θα καταφύγουν στο γειτονικό Ιράν και στο Πακιστάν(μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην Καμπούλ) όπου ήδη και στα δύο γειτονικά κράτη διαμένουν εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί από τις δεκαετίες 80 και 90,καθώς και από την πενταετία 1996-2001 ,που ήσαν και τότε οι Ταλιμπάν στην εξουσία.
Δεκάδες χιλιάδες Αφγανοί έχουν προσπαθήσει να εγκαταλείψουν τη χώρα τους από τότε που οι Ταλιμπάν με επιχείρηση express κατέλαβαν την Καμπούλ ως και το πλείστο της υπόλοιπης χώρας( τον περασμένο μήνα). Μισό εκατομμύριο άνθρωποι πιθανότατα να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με την υπηρεσία προσφύγων του ΟΗΕ(η σχετική έκθεση είναι στην διάθεση του υπογράφοντα) .
Ιστορικά οι προσφυγικές ροές παρέχουν πληροφορίες για το πού θα μπορούσαν να περάσουν οι Αφγανοί μέσα τους επόμενους μήνες, δείχνοντας τη μεγάλη πλειοψηφία τους να καταλήγει στο Πακιστάν και στο Ιράν Η Ευρώπη έχει διαχρονικά φιλοξενήσει 557 χιλιάδες Αφγανούς εκ των οποίων μάλιστα το ένα τρίτο στη Γερμανία. Συνολικά οι ΗΠΑ διαχρονικά φιλοξένησαν στο παρελθόν μικρό αριθμό Αφγανών , ενώ από τα 3 εκατομμύρια Αφγανοί που εκτοπίστηκαν στο παρελθόν το Πακιστάν φιλοξένησε 1,4 εκατομμύρια ενώ το Ιράν φιλοξένησε περίπου 780 χιλ
Οι Αφγανοί που είναι εκτοπισμένοι στο εξωτερικό είναι πρόσφυγες εγγεγραμμένοι στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.Βάσει της Έκθεσης η έντονη ξηρασία στο Αφγανιστάν ,η χαοτική οικονομική κατάσταση ως και η πανδημία COVID-19 πιθανότατα να επιτείνουν την προσφυγική κρίση, ενώ μέσα στην εδαφική επικράτεια του Αφγανιστάν αυξάνεται ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων. Οι επιχειρήσεις των Ταλιμπάν που άρχισαν πριν πέντε μήνες μέχρι σήμερα δεν παρέχουν μία πλήρη εικόνα των εσωτερικά εκτοπισμένων.
Πολλοί από αυτούς δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη ως και επαρκή τροφή και στέγη. Από τους Αφγανούς που εγκαταλείπουν τη χώρα τους, οι περισσότεροι θα περάσουν από τα χερσαία σύνορα στο γειτονικό Ιράν και το Πακιστάν. Το 2020, υπήρχαν 2,2 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι Αφγανοί πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο σε αυτές τις δύο χώρες, που αριθμητικά αντιστοιχούν σχεδόν στο 80 % του παγκόσμιου συνόλου των Αφγανών προσφύγων. Το Ιράν και το Πακιστάν αντιστέκονται μέχρι στιγμής στην παροχή φιλοξενίας περισσότερων εκτοπισμένων Αφγανών, κλείνοντας ορισμένα σημεία διέλευσης στην παραμεθόριο ζώνη(πχ στην Μπολντάκ-Τορκχάμ κα) ενώ επισημαίνουν ότι θα απελάσουν Αφγανούς μετανάστες χωρίς χαρτιά. Αλλά οι φτωχότεροι Αφγανοί δεν έχουν άλλη επιλογή, αφού υπάρχει έλλειψη πρόσβασης σε διαβατήρια και βίζες για επιτρεπόμενα ταξίδια, ενώ ορισμένοι θα ωθηθούν να μετακομίσουν σε αυτές τις δύο χώρες χρησιμοποιώντας ανεπίσημες μεθοριακές διαβάσεις.
Επιπλέον, οι Αφγανοί πιθανότατα να μεταβούν σε Ιράν και Πακιστάν λόγω της εδαφικής εγγύτητας αλλά και επειδή πολλά μέλη των οικογενειών τους ζουν επί χρόνια εκεί. Δεκάδες χιλιάδες Αφγανοί έχουν ήδη ταξιδέψει μέσω του Ιράν με τα πόδια στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Τουρκία, όπου εκατομμύρια μετανάστες από την Συρία είτε έχουν μείνει εκεί είτε έχουν περάσει από τους προσφυγικούς διαδρόμους τους στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία. Κάποιοι θα πάνε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη Μεταξύ 2001 και Ιουλίου 2021, οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχθηκαν σχεδόν 21.000 Αφγανούς πρόσφυγες.
Πριν από την τρέχουσα κρίση στο Αφγανιστάν , ένας μεγαλύτερος αριθμός Αφγανών-εβδομήντα έξι χιλιάδες-εισήλθε στις Ηνωμένες Πολιτείες με ειδικές θεωρήσεις μεταναστών (SIV), οι οποίες είναι διαθέσιμες σε άτομα που συνεργάστηκαν με τα Αμερικανικά στρατεύματα και τις οικογένειές τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων δυο δεκαετιών που είχαν αναπτυχθεί στη χώρα στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟΟ.Μερικοί από τους ογδόντα χιλιάδες μη Αμερικανούς πολίτες που εκκενώθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες τις τελευταίες εβδομάδες από το αεροδρόμιο της Καμπούλ έχουν ήδη ή είναι επιλέξιμοι για SIV.
Ωστόσο, το μέλλον τους παραμένει ασαφές, αφού αρκετές χιλιάδες που εκκενώθηκαν και έφθασαν μέσω Κατάρ και Γερμανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, στεγάζονται προσωρινά σε πολύ σημαντικές στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ σε Αμερικανικό και Ευρωπαϊκό έδαφος.Αξιωματούχοι σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι απρόθυμοι να υποδεχτούν περισσότερους Αφγανούς πρόσφυγες, φοβούμενοι την επανάληψη του 2015, όταν 1,3 εκατομμύρια μετανάστες – σχεδόν 200.000 από αυτούς Αφγανοί – ζήτησαν άσυλο ή προσπαθούσαν να περάσουν στην κεντρική Ευρώπη.. Σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τους πρόσφυγες να φτάσουν στην Ευρώπη, οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν την οικονομική βοήθεια προς το Ιράν, το Πακιστάν και σε άλλες χώρες.(πχ Ουζμπεκιστάν) Ωστόσο, η Γαλλία και η Γερμανία, που συνολικά από το2015 φιλοξένησαν περισσότερους από 180.000 Αφγανούς πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο το 2020, είναι μεταξύ των λίγων κρατών που έχουν επιδείξει διάθεση να φιλοξενήσουν πρόσφυγες από την τρέχουσα και εν εξελίξει έξοδο.