Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο πρόσφατος θάνατος του ακτιβιστή Αλεξέι Ναβάλνι χρησιμεύει στο να τονίσει τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζουν όσοι αψηφούν την εξουσία του αυταρχικού Πούτιν. Είναι απίθανο να προκύψει στο άμεσο μέλλον μια αντιπολιτευτική δύναμη του αναστήματος του. Η είδηση της δολοφονίας του Αλεξέι Ναβάλνι σε μια απομακρυσμένη ποινική αποικία της Αρκτικής είναι μια τραγική αλλά δυστυχώς προβλέψιμη έκβαση για όποιον τολμήσει να προσπαθήσει να αψηφήσει τη βούληση του επαίσχυντου και ολοκληρωτικού καθεστώτος της Ρωσίας. Με το πέρασμά του, πρέπει να αναλογιστεί κανείς την κατάσταση της Ρωσικής αντιπολίτευσης. Έχει κάποιο ουσιαστικό αντίκτυπο στη Ρωσική κοινωνία ή έχει σβήσει η ελπίδα για οποιαδήποτε ουσιαστική πολιτική μεταρρύθμιση;
Στα χνάρια του Νεμτσόφ
Αναμφίβολα, ο Ναβάλνι ήταν η φυσική εκδήλωση της αντίθεσης στην Πουτινική Ρωσίας. Η κριτική του για την κυβέρνηση, η ώθησή του για την υιοθέτηση δημοκρατικών αξιών και η οργάνωσή του ήταν η πιο ουσιαστική απειλή για το καθεστώς του Πούτιν μέχρι σήμερα, ενώ ήταν επιτυχείς στο να κινητοποιήσουν μια σημαντική βάση υποστήριξης μεταξύ εκείνων που απογοητεύτηκαν από την εγγενή ανισότητα στην άθλια Ρωσική κλεπτοκρατική πολιτική δομή. Αυτός ο ένθερμος ακτιβιστής δεν θεωρήθηκε ποτέ αξιόπιστος διάδοχος του Πούτιν και η εγχώρια υποστήριξή του ως υποψήφιος προεδρικός υποψήφιος δεν κέρδισε ποτέ σημαντική δυναμική.
Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό και τις αμφίβολες (προηγούμενες συσχετίσεις του με τον Ρωσικό εθνικισμό) το Ίδρυμα Καταπολέμησης της Διαφθοράς του Ναβάλνι ήταν ζωτικής σημασίας για την ανάδειξη της ανισότητας στη Ρωσική κοινωνία ( όχι μόνο στο εγχώριο κοινό, αλλά και στον κόσμο.) Οι έρευνες της οργάνωσης έχουν αποκαλύψει τη διαφθορά μεγάλου αριθμού του στενού κύκλου του Πούτιν, συμπεριλαμβανομένου του δημάρχου της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν, του υπουργού εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, αλλά ακόμη και του ίδιου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ναβάλνι είχε μεταφερθεί στο FKU IK-3 – μια απομονωμένη ποινική αποικία υψίστης ασφαλείας γνωστή για τη σκληρή μεταχείριση των κρατουμένων – για να εκτίσει μια ποινή που θα διαρκούσε για το μεγαλύτερο μέρος της αναμενόμενης διάρκειας ζωής του.
Ανεξάρτητα από την άμεση εμπλοκή του Πούτιν ή όχι, ο Ναβάλνι στάλθηκε εκεί για να ξεχαστεί και ο θάνατός του ήταν δυστυχώς αναμενόμενος. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου του κάτω από αυτές τις σκληρές συνθήκες της Αρκτικής, ο Ναβάλνι μπόρεσε να παραμείνει “αγκάθι στο μάτι του Κρεμλίνου’ οι περιορισμένες δημόσιες εμφανίσεις του, κυρίως μέσω βίντεο σύνδεσης στην αίθουσα του δικαστηρίου, απεικόνιζαν έναν δυναμικό άνδρα, να χαμογελά και να αστειεύεται παρά το αμετάκλητο της μοίρας του. Ενώ δεν ήταν σε θέση να κινητοποιήσει την υποστήριξη πουθενά κοντά στο βαθμό που μπορούσε προηγουμένως, η αντοχή και η δέσμευσή του στον σκοπό του παρέμειναν μια επίμονη υπενθύμιση της βαθιάς ριζωμένης ανισότητας στη Ρωσική κοινωνία μια υπενθύμιση που το Κρεμλίνο προσπάθησε να καταστρέψει.
Οι ύποπτοι θάνατοι των επικριτών του Πούτιν ήταν ένα σχετικά σταθερό θέμα καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του ( όσοι θυμούνται τη δολοφονία του Μπόρις Νεμτσόφ το 2015 θα αναγνωρίσουν τα στοιχεία του έργου του Πούτιν ) Με τις εκλογές στη Ρωσία προ των πυλών, οι βίδες σφίγγονται στην πολιτική συμμετοχή και κριτική, με ολοένα και πιο σκληρούς νόμους για τη διάδοση «ψευδών ειδήσεων»(!), ιδιαίτερα για όσους είναι κατά του πολέμου. Το χρονοδιάγραμμα φαίνεται βέλτιστο για την απομάκρυνση ενός έντονου επικριτή του καθεστώτος προτού καταφέρει να προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα. Οι ύποπτοι θάνατοι των επικριτών του Πούτιν ήταν ένα σχετικά σταθερό θέμα καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του – όσοι θυμούνται τον Μπόρις Νεμτσόφ, έναν εξίσου ένθερμο επικριτή του Πούτιν που είχε μια παρόμοια βάναυση μοίρα το 2015 – θα αναγνωρίσουν τα στοιχεία του χειροτεχνήματος του Πούτιν. Ο αυταρχικός Πούτιν φαίνεται τώρα να βάζει τα θεμέλια για να περιορίσει περαιτέρω την έκφραση δυσαρέσκειας. Ο αποκλεισμός της Yekaterina Dunstova από την προεκλογική εκστρατεία, η καταδίκη του κριτικού συνταγματάρχη εα Ιgor Girkin και η ύποπτη σιωπή γύρω από το θάνατο του Yevgeny Prigozhin όλα δείχνουν σε έναν ηγέτη που δ είναι βθύτατα διεφθαρμένος και συνεχώς κάνει χρήση βρόμικων τακτικών για να επιτύχει τους πολιτικούς του στόχους.
Τι μένει από την αντιπολίτευση
Ο Αλεξέι Ναβάλνι θα παραμείνει η πιο σημαντική εκδήλωση της Ρωσικής δυσαρέσκειας, αλλά δεν ήταν ο μόνος που αψήφησε την εξουσία του Πούτιν. Ποιοι είναι οι άλλοι που προσπάθησαν να αμφισβητήσουν τον ατσαλένιο θρόνο και έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν στον απόηχο του; Ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ένα εξόριστο πρώην μέλος της Ρωσικής ελίτ, καλεί ανοιχτά για προετοιμασίες για την πτώση του Πούτιν. Η έκκληση του για μια επανάσταση υπό την ηγεσία των ελίτ – αντί της φαινομενικά απολιτικής πλειοψηφίας – που ενώνει όλα τα κινήματα της αντιπολίτευσης κάτω από τη σημαία του «νεομπολσεβικισμού», απέτυχε να κινητοποιήσει ένα συλλογικό κίνημα. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην έλλειψη ανάμειξης της πλειοψηφίας της Ρωσικής κοινωνίας, αλλά και επειδή τα σχέδιά του να εξαναγκάσει ή να συνεργαστεί άμεσα με όσους επωφελούνται αυτήν τη στιγμή από τον Πουτινισμό φαίνεται να υποτιμούν τη δύναμη της λαβής του Πούτιν στη Ρωσική πολιτική.
Ο Μπόρις Ναντεζντίν, γνωστός επί του παρόντος για την αποτυχημένη προσπάθειά του να είναι υποψήφιος για την προεδρία σε μια αντιπολεμική πλατφόρμα, έχει ασκήσει έντονη κριτική στον Πούτιν. Υπέγραψε προσφυγή κατά των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων το 2020 και έχει επανειλημμένα επικρίνει τις «αποικιακές πολεμικές μεθόδους» της Ρωσίας στην Ουκρανία, συγκεντρώνοντας την υποστήριξη ενός σημαντικού μέρους της Ρωσικής κοινωνίας ως υποψηφίου κατά του πολέμου. Ωστόσο, λόγω της αδυναμίας του να συμμετάσχει στον τρέχοντα εκλογικό κύκλο, μένει να φανεί εάν μπορεί να δημιουργήσει κάποια σημαντική αντίθεση στον Πούτιν. Περιφερειακοί ακτιβιστές όπως ο Fail Alsynov, ένας αγωνιστής για τα εθνοτικά δικαιώματα των Μπασκίρ, και ο υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Βλαντιμίρ Καρα-Μούρα χρησιμεύουν ομοίως ως παραδείγματα επιτυχούς γαλβανισμού του πληθυσμού ενάντια στον Πουτινισμό . Δυστυχώς, έχοντας κάνει όνομα, έγιναν στόχος της οργής του Ρωσικού κράτους και τώρα υφίστανται την πλήρη έκταση του «νόμου» υπό παρόμοιες συνθήκες με εκείνες στις οποίες υποβλήθηκε ο Ναβάλνι.
Ο Ναβάλνι μοιράζεται έναν χώρο με μορφές όπως ο Νέλσον Μαντέλα και ο Βάτσλαβ Χάβελ, ως κάποιος που ήταν έτοιμος να θυσιαστεί και να υποφέρει για την επιδίωξη των αξιών του . Αρκετές ομάδες στρατιωτικών συζύγων και μητέρων έχουν αρχίσει να διαμαρτύρονται ενάντια στην κινητοποίηση των ανδρών της Ρωσίας. Έχοντας βρει σχετική επιτυχία σε προηγούμενες συγκρούσεις, είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τον Πούτιν να καταστείλει τη χρήση της πατριωτικής διαφωνίας. Ο Πούτιν προσπάθησε να ενσαρκώσει την εικόνα ενός παραδοσιακού χριστιανού συντηρητικού, ενός ανθρώπου που υπερασπίζεται τη χώρα του σε έναν υπαρξιακό αγώνα για επιβίωση. Αν και αυτό του επέτρεψε να επιδιώξει τη φυλάκιση και τη σκληρή καταστολή «εξτρεμιστών» διαδηλωτών στο Μπασκορτοστάν, δεν μπορεί να επιβάλει την ίδια τιμωρία σε μια ομάδα χήρων πατριωτικού πολέμου χωρίς να υποστεί κολοσσιαίο πλήγμα στη φήμη του. Αυτό παρέχει στην ομάδα ένα ασυνήθιστο επίπεδο ελευθερίας στη σημερινή Ρωσία. Ωστόσο, η εστίασή τους δεν εκτείνεται πέρα από την επιστροφή των ανδρών τους και, κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να περιμένουμε να προκύψουν σημαντικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις από αυτή τη λεωφόρο….
Υπάρχει Ελπίδα;
Ο Αλεξέι Ναβάλνι χρησίμευσε ως σύμβολο του αγώνα για μια δημοκρατική Ρωσία, ωστόσο ποτέ δεν ήταν ο επίσημος ηγέτης μιας συλλογικής Ρωσικής αντιπολίτευσης. Ως έχει, οι ιδεολογικές συγκρούσεις μεταξύ φιλελεύθερων, υπερεθνικών και περιθωριακών ομάδων με ένα θέμα έχουν αποτρέψει οποιαδήποτε ενοποίηση πίσω από ένα σύνολο βασικών αντιπολιτευτικών πολιτικών. Οι φωνητικές διαμαρτυρίες σε όλη την Ευρώπη καταδεικνύουν ότι ο Ναβάλνι ήταν ένας φάρος ελπίδας στις δυτικές κοινωνίες για αλλαγή στη Ρωσία. Ωστόσο, τα σχετικά θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν σε ολόκληρη τη Ρωσία, που οδήγησαν σε περίπου 400 συλλήψεις, λένε μια διαφορετική ιστορία – μιαν απόλυτη αδυναμία μπροστά σε έναν τολμηρό Bol’shoy Brat (Big Brother). . Μετά την απομάκρυνση μιας τέτοιας εμβληματικής προσωπικότητας δεν υπάρχει άμεση αντικατάσταση και, κατά συνέπεια, η φωνή της μεταρρύθμισης στη Ρωσία είναι πιθανό να εξασθενίσει προς το παρόν. Ο θάνατος του Ναβάλνι, ο αποκλεισμός των αντιπολεμικών υποψηφίων από τις επερχόμενες εκλογές και η ταχεία καταστολή ενάντια σε κάθε μορφή διαμαρτυρίας δίνουν μια ζοφερή εικόνα για το μέλλον της Ρωσίας. Αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μια ακόμη κλήση αφύπνισης προς τη Δύση ότι η δημοκρατία πρέπει να προστατεύεται πάση θυσία, μήπως έχουμε παρόμοια μοίρα…..
