Τον τελευταίο, τουλάχιστον χρόνο έχουν διαμορφωθεί νέες συνθήκες, τόσο στη περιοχή της Μέσης Ανατολής και Β. Αφρικής, όσο και παγκόσμια. Οι ανακατατάξεις βρίσκονται σε εξέλιξη και οι διεθνείς παίκτες κινούνται στη σκακιέρα, ώστε να εξασφαλίσουν τη καλύτερη δυνατή θέση, όταν υπάρξει εξισορρόπηση .
Το πρόβλημα πλέον είναι ότι στο πολυπολικό παγκόσμιο χάρτη, θα υπάρξουν και πολλά κέντρα (Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ιράν, Ινδία, Αίγυπτος) που έχουν αυτονομηθεί και κινούνται με βάση το δικό τους συμφέρον.
Οι επιμέρους ισορροπίες έχουν διαταραχθεί καθώς προκαλούνται εντάσεις μεταξύ των συνεργαζόμενων χωρών, που οδηγούν σε πιθανή επανεξέταση των αρχικά τεθέντων στόχων. Σ’ αυτή τη κατάσταση έχουν περιέλθει και οι τριμερείς συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ, Αιγύπτου, δευτερευόντως δε και οι αντίστοιχες με Κύπρο, οι οποίες κινούνται πλέον στη κόψη του ξυραφιού!
Στην ανάλυση που ακολουθεί, προσπαθώ να σκιαγραφήσω τα κύρια ζητήματα που προκαλούν αντιπαραθέσεις συμφερόντων, καθώς και τις χώρες που επηρεάζονται αρνητικά :
Οι συνεχιζόμενες επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα ,και η μαζική εξόντωση των Παλαιστινίων (ηθικό και νομικό δίλημμα/Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, ΕΕ)
Η συμφωνία για διοχέτευση του φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν και Ταμάρ του Ισραήλ, στις αιγυπτιακές εγκαταστάσεις υγροποίησης και από εκεί προς Ευρώπη με πιθανή διαμετακόμιση μέσω Ελλάδας. Ακύρωση στη πράξη του East Med pipeline (εθνική και οικονομική απώλεια, θέμα τουρκολιβυκού Μνημονίου, καθυστέρηση ή ακύρωση εξερεύνησης νέων περιοχών εξόρυξης φυσικού αερίου/Ελλάδα, Κύπρος).
Στη πορεία αυτή η εξάρτηση της Αιγύπτου από το Ισραήλ, λειτούργησε σαν «μέγγενη», αφού μετα την έναρξη των επιχειρήσεων με τη Χαμάς, το Ισραήλ μείωσε δραματικά τη διοχέτευση αερίου. Ταυτόχρονα η απόδοση του τεράστιου Αιγυπτιακού κοιτάσματος Ζόρ, αποδείχτηκε πολύ χαμηλότερη από την αρχικά εκτιμηθείσα. Εσχάτως η Τουρκία διέθεσε πλωτό FSRU για να διευκολύνει την Αίγυπτο, οπότε προκύπτει μια αναγκαστική προσέγγιση (τεράστια χρέη, σοβαρές διακοπές ρεύματος, που εντείνουν την κοινωνική αναταραχή και δυσκολία τροφοδότησης πετροχημικών και λοιπών βιομηχανιών. Το κυριότερο λειτουργούν ως «πολιτικός εκβιασμός» του Ισραήλ, προς την Αίγυπτο).
Η απουσία Αιγύπτιου πρεσβευτή στο Ισραήλ, αποτελεί μια συμβολική κίνηση διαμαρτυρίας κατά της επίθεσης στη Γάζα, που συγκαλύπτει τη βαθύτερη, άβολη αλήθεια, ότι η ικανότητα του Καΐρου να ασκεί ουσιαστική επιρροή στη συνεχιζόμενη τραγωδία, παρεμποδίζεται σοβαρά από την εξάρτησή της από την ισραηλινή ενέργεια.
Ο προταθείς διάδρομος IMEC, από Ινδία, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ, Ελλάδα, Ευρώπη, που αφήνει εκτός την Αίγυπτο και τη Τουρκία (οικονομικό, εμπορικό και εργασιακό ζήτημα, υποβάθμιση Σουέζ, τεράστια οικονομική απώλεια / Αίγυπτος).
Προσωρινή (?) αναστολή εκτέλεσης ηλεκτρικής σύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Eurasian Interconnector) , που εξυπηρετεί και τις τρείς χώρες, ειδικά τη Κύπρο και το Ισραήλ ( ενεργειακή απομόνωση, οικονομικά οφέλη, ενεργειακή διαφοροποίηση ΕΕ/ Ισραήλ, Κύπρος).
Συνεχιζόμενη αστάθεια στη Λιβύη και στη Σομαλία, Αιθιοπία, δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στην Αίγυπτο. Στις υπόψη χώρες επιδρά η Τουρκία σε μια προσπάθεια περικύκλωσης της Αιγύπτου και αύξησης του διπλωματικού και στρατιωτικού της αποτυπώματος στην Αφρική (οικονομικά ζητήματα, παράνομη μετανάστευση, πρόσφυγες, περιορισμός υδάτων Νείλου κλπ/Αίγυπτος).
Κινεζικές παρεμβάσεις για εξασφάλιση συμφερόντων της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αίγυπτος θεωρείται ένας από του σημαντικότερους εταίρους της Κίνας, στη περιοχή. Σημαντικές επενδύσεις, στρατιωτικές συνεργασίες και αεροπορικές ασκήσεις στη χερσόνησο του Σινά καθώς και πρόθεση αγοράς υποβρυχίων από τη Κίνα.
Αντίθετα οι σχέσεις με το Ισραήλ, δεν είναι φιλικές. Μάλιστα η Κίνα απέφυγε να καταδικάσει την επίθεση της Χαμάς. Η Κύπρος από φιλική προς τη Κίνα, περνάει στην επιρροή των ΗΠΑ και η Ελλάδα πιέζεται να απομακρύνει τη Κίνα από το λιμάνι του Πειραιά (Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρος).
Η πρόθεση του Ισραήλ να εξωθήσει τους Παλαιστίνιους στη χερσόνησο του Σινά. Μεγάλη αντίθεση της Αιγύπτου, που έχει υποβάλλει εναλλακτικό σχέδιο. Η Αίγυπτος προτίθεται να στρατικοποιήσει έντονα τη χερσόνησο Σινά, κατά παράβαση των συμφωνιών με Ισραήλ (ανθρωπιστικό ζήτημα, θέμα κυριαρχίας, οικονομική επιβάρυνση, κίνδυνος νέας εστίας τρομοκρατίας, εθνική ασφάλεια/Αίγυπτος, Αραβικός κόσμος).
Χερσόνησος Σινά και Μονή Αγίας Αικατερίνης ,το κερασάκι στη τούρτα, η πρόσφατη αρνητική εξέλιξη που δημιουργήθηκε
και ως φαίνεται θα προκαλέσει ισχυρό τριγμό στις Ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις. Η μονή βρίσκεται στα νότια της χερσονήσου σε υψόμετρο 1582μ, ανήκει διοικητικά στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και λειτουργεί με τη βοήθεια των Βεδουίνων της περιοχής , οι οποίοι γενικότερα, είναι υπό διωγμό από τους Αιγύπτιους.
Η χώρα επιδιώκει να επιλύσει τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, προχωρώντας μεταξύ άλλων, σ’ ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο τουριστικής αναβάθμισης. Αυτό προϋποθέτει περιφερειακή σταθερότητα, έλεγχο παράνομης μετανάστευσης, εξομάλυνση κοινωνικών και θρησκευτικών εντάσεων (οικονομικά ζητήματα, χρέος, ανάπτυξη και κοινωνική σταθεροποίηση/Αίγυπτος).
Σύμφωνα με το «The New Arab», ο Σίσι έχει αυξήσει την κρατική εποπτεία των θρησκευτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εκστρατείας για τη συγκέντρωση της θρησκευτικής εξουσίας. Αρχικά στόχευαν κυρίως ακραίους ισλαμικούς φορείς, όμως επεκτάθηκε και σε χριστιανικούς θεσμούς, όπως η Μονή Αγίας Αικατερίνης, που δεν ανήκουν στην Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είναι το κυρίαρχο χριστιανικό δόγμα της Αιγύπτου. Αυτή ίσως είναι επίσης μια αιτιολογία, για τα συμβαίνοντα, εκτός από το αμφιλεγόμενο τουριστικό project.
Η τελευταία είδηση περί αλλαγής στάσης του στρατηγού Χαφτάρ σχετικά με επαναξιολόγηση και πιθανή αποδοχή του Τουρκολιβυκού μνημονίου, εκτιμάται ως πιθανή πίεση της Ελλάδας, καθώς είναι «ελεγχόμενος» και «προστατευόμενος» της Αιγύπτου. Ο ίδιος μίλησε για συγκρότηση επιτροπής εμπειρογνωμόνων, από Δευτέρα 9 Ιουνίου, αφού θα έχει προηγηθεί η Ελληνοαιγυπτιακή συνάντηση των ΥΠΕΞ. Μάλλον δεν υπάρχει πρόθεση αλλαγής στάσης.
Τέλος πρέπει να υπογραμμίσουμε την οδηγία του ΕΟΔΥ, που έχει πιο άμεσο αντίκτυπο και συνιστά τη λήψη μέτρων προφύλαξης από τα κουνούπια, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, ο οποίος είναι σε μερικές περιπτώσεις θανατηφόρος. Θέμα συναφές…
Συμπερασματικά, παρατηρούμε μια καθίζηση των συνεργασιών, ενώ η προσωρινή εμπλοκή ΗΠΑ και Γαλλίας, που συμμετείχαν και στο EMGF, σε άλλα μέτωπα, αφήνει χώρο για δράση και διάβρωση των τριμερών, από Κίνα, Ρωσία και Τουρκία.
Η Ισραληνοαιγυπτιακή διένεξη με φόντο τους Παλαιστίνιους και το Σινά φαίνεται να δημιουργεί σοβαρές εμπλοκές που δύσκολα θα εξομαλυνθούν, τουλάχιστον όσο η κυβέρνηση Νετανιάχου, τηρεί τόσο σκληρή στάση.
Εκτιμάται, ότι τα κοινά συμφέροντα θα επικρατήσουν τελικώς των διαφορών, με ανάλογους εκατέρωθεν συμβιβασμούς, που στη περίπτωσή μας ελπίζω να μην είναι δυσβάστακτοι.
Του Απόστολου Τσιμογιάννη
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υπτγός (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
