Η αμερικανική παρουσία στο Αφγανιστάν εδώ και 11 χρόνια δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι άλλαξε τα πράγματα προς την σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή ή ότι προωθήθηκαν και εφαρμόσθηκαν δημοκρατικοί θεσμοί και μέτρα που θα βοηθούσαν στον περιορισμό της διακίνησης ναρκωτικών αλλά και στην ευημερία των πολιτών. Θα λέγαμε μάλιστα ότι τα ίδια προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν.
Υπάρχει όμως ένας τομέας που πραγματικά σημειώθηκε σημαντική βελτίωση και είναι αυτός της παραγωγής οπίου. Δεν ξέρουμε εάν είναι τυχαίο ή έπαιξε ρόλο η παρουσία των αμερικανικών και ξένων γενικότερα δυνάμεων αλλά είναι αντικειμενικό γεγονός, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ότι η παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών στο Αφγανιστάν διάγει εποχή μεγάλης ακμής και μάλιστα πολύ μεγαλύτερης από την περίοδο πριν την παρουσία των αμερικανικών και άλλων ξένων στρατιωτικών δυνάμεων.
Έτσι, το γραφείο του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά και την εγκληματικότητα, δημοσίευσε μια αναφορά σχετικά με την παραγωγή και καλλιέργεια ναρκωτικών στο Αφγανιστάν. Το Αφγανιστάν στην τρέχουσα περίοδο εξάγει τις μεγαλύτερες ποσότητες ηρωίνης παγκόσμια.
Σύμφωνα με την αναφορά, η ποσότητα του οπίου που καλλιεργείται στο Αφγανιστάν αυξήθηκε σημαντικά εντός του 2017, μια αύξηση που είναι απαραίτητη για την αύξηση της παραγωγής ηρωίνης. Εν τω μεταξύ χιλιάδες είναι τα εργαστήρια που παράγουν ηρωίνη στο Αφγανιστάν.
Το παρακάτω διάγραμμα είναι πολύ σημαντικό διότι απεικονίζεται η παραγωγή οπίου από τους Ταλιμπάν τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με το διάγραμμα το 2001 η παραγωγή οπίου γινότανε σε περίπου οκτώ χιλιάδες εκτάρια (ένα εκτάριο είναι περίπου 10 στρέμματα). Από τότε και μετά, δηλαδή από την έναρξη της παρουσίας των αμερικανών και του ΝΑΤΟ στην περιοχή, που μετρά 16 χρόνια μέχρι τώρα, φαίνεται μια θεαματική αύξηση της καλλιέργειας του οπίου, που φτάνει σήμερα τα 328.000 εκτάρια !!!!. Δηλαδή η μάχη που θα δινότανε από τις ΗΠΑ κατά των ναρκωτικών αποδείχθηκε είτε θλιβερά ανεπαρκής είτε για άλλους σκοπούς προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Όσον αφορά την διακίνηση, εδώ και περίπου είκοσι χρόνια το Tajikistan είναι μια χώρα κλειδί για την μεταφορά των οπιούχων ναρκωτικών που παράγονται στο Αφγανιστάν, μέσω μιας διαδρομής με την ονομασία «η βόρεια οδός», η οποία διέρχεται από τις χώρες της κεντρικής Ασίας προς την Ρωσία και την Ευρώπη. Το κόστος της ηρωίνης ανέρχεται σήμερα σε περίπου 7 δολάρια το γραμμάριο στο Τατζικιστάν.
Θεωρούμε ότι η μεγάλη αύξηση της παραγωγής και καλλιέργειας του οπίου, έχει άμεση σχέση με την παρουσία του ΝΑΤΟ και των αμερικανών στην περιοχή αν αναλογιστούμε το “οξύμωρο” της επαρχίας Χελμάντ.
Στη νότια επαρχία Χελμάντ το ένα τρίτο της καλλιεργήσιμης γης σπάρθηκε με παπαρούνα το 2017 σε σύγκριση με το 20% πέρσι, χρειάστηκαν μάλιστα περισσότερα εργατικά χέρια για τη φετινή σοδειά, οπότε έσπευσαν εκεί πολλοί άνθρωποι από γειτονικές επαρχίες.
Στη Χελμάντ εφαρμόστηκε επί τέσσερα χρόνια (2008 -2012) ένα πρόγραμμα που είχε ως διακηρυγμένο στόχο τη μείωση της καλλιέργειας παπαρούνας και τη στροφή των αγροτών στην παραγωγή περισσότερου σιταριού, καλαμποκιού, λαχανικών και φρούτων. Ο πληθυσμός ανέρχεται σε περίπου ένα εκατομμύριο κατοίκους, ενώ επτά στα δέκα νοικοκυριά ασχολούνται με τη γεωργία. Η ενίσχυση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ κατά την παραπάνω τετραετία συνοδεύθηκε από την απευθείας χρηματοδότηση του παραπάνω προγράμματος με δεκάδες εκατομμύρια δολάρια από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία για τη βελτίωση της άρδευσης, την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, τη διάθεση λιπασμάτων κ.λπ., ενώ στήθηκαν μπλόκα και πύκνωσαν οι περιπολίες. Η καλλιέργεια της παπαρούνας σταδιακά μειώθηκε σχεδόν κατά 50%, από ένα εκατομμύριο στρέμματα το 2008 σε περίπου 600.000 στρέμματα το 2011.
Μετά την αποχώρηση των περισσότερων νατοϊκών δυνάμεων από την επαρχία και την ανάληψη του ελέγχου της από τις αφγανικές δυνάμεις, η λεγόμενη Ζώνη Τροφίμων της Χελμάντ, με τη βοήθεια πλέον της νέας τεχνολογίας, μετατράπηκε σε «ζώνη της παπαρούνας». Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ φέτος καλλιεργήθηκαν στη Χελμάντ επιπλέον 637.000 στρέμματα παπαρούνας σε σχέση με πέρσι, αύξηση που αγγίζει το 80%!!!
Άραγε πόσο τυχαίο είναι αυτό που έγινε στην Χελμάντ, αλλά και σε άλλα μέρη στο Αφγανιστάν και ποιοι ενδεχομένως εκμεταλλεύονται σήμερα αυτές τις καλλιέργειες μένει στην κρίση του καθενός.
Ένα βεβαίως είναι σίγουρο, ότι η κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής και καλλιέργειας των ναρκωτικών στο Αφγανιστάν έχει στενότατη σχέση με τον περαιτέρω περιορισμό των συνθηκών ασφαλείας στην περιοχή, παρά την αύξηση της παρουσίας του αμερικανικού συνασπισμού δυνάμεων στην χώρα.
Χρήστος Καλογερόπουλος – Βαλκάνιος
Στρατηγικός Αναλυτής
Εξειδικευμένος σε Θέματα Διεθνούς Ασφάλειας
στη ΝΑ Μεσόγειο
