Οι Ουιγούροι αποτελούν το 40% της επαρχίας Xinjiang, μια πληθυσμιακή ομάδα περίπου 8 εκατομμυρίων ανθρώπων οι οποίοι διαβιούν στη βορειοδυτική Κίνα. Είναι τουρκογενείς, μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα και γι’ αυτόν το λόγο η περιοχή τους καλείται από ορισμένους «Ανατολικό Τουρκιστάν». Ετεροπροσδιορίζονται σε σχέση με τους υπόλοιπους Κινέζους, και μάλιστα το 1997 ίδρυσαν το «Ισλαμικό Κίνημα Ανατολικού Τουρκιστάν» με στόχο την επίτευξη της ανεξαρτητοποίησης της περιοχής τους.
Έως σήμερα έχουν υπάρξει υπεύθυνοι πολλών τρομοκρατικών επιθέσεων. Οι ταραχές τον Ιούλιο του 2009 είχαν διάρκεια πολλών ημερών και οδήγησαν στον θάνατο 200 διαδηλωτών. Αφορμή των ταραχών στάθηκε διαδήλωση Ουιγούρων, που διαμαρτύρονταν για την πολιτική του Πεκίνου, σχετικά με τον εποικισμό της επαρχίας τους από μέλη της εθνότητας των Χαν, καθώς επίσης τη θρησκευτική και πολιτισμική τους καταπίεση.
Η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αφήσει τέτοια ευκαιρία να πάει χαμένη. Ήδη από το 2001, ο Αχμέτ Νταβούτογλου στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος, Η διεθνής θέση της Τουρκίας», εξέφραζε την άποψη ότι η τουρκική ταυτότητα, ως ανώτερη, όφειλε να επιβληθεί επί όλων των τουρκογενών πληθυσμών του Καυκάσου και της κεντρικής Ασίας, μεταξύ των οποίων και οι Ουιγούροι.
Οι αποσχιστικές τάσεις τους έχουν προκαλέσει κατά καιρούς την έντονη αντίδραση της Κίνας, η οποία επιδιώκει την υλοποίηση αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν προς τα κινεζικά σύνορα, σχεδιασμοί που διαπερνούν την επαρχία. Η στρατηγική σημασία της επαρχίας Xinjiang, οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι συνορεύει με Ρωσία, Μογγολία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Αφγανιστάν, Πακιστάν και Ινδία. Από εκεί περνάει η χερσαία οδός του προγράμματος «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος», που καταλήγει στο τεράστιο λιμάνι που κατασκευάζει η Κίνα στο Πακιστάν, στη πόλη Γκουαντάρ.
Κατανοούμε λοιπόν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Κίνας για τη περιοχή και τη μη αποδοχή υποστηρικτικών εκδηλώσεων και εμπλοκής στα εσωτερικά της εκ μέρους οποιουδήποτε .
Η πολιτική της συστηματικής αφομοίωσης των Τουρκόφωνων Ουιγούρων που επιχειρεί η Κίνα, οι πρακτικές βασανισμού και εξάλειψης αυτής της κινεζικής μουσουλμανικής μειονότητας είχε οδηγήσει στο παρελθόν σε σκληρές δηλώσεις από την πλευρά της Άγκυρας. Το Φεβρουάριο του 2019, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση σε υψηλούς τόνους, χαρακτηρίζοντας τη καταπίεση των Ουιγούρων ως «μεγάλη ντροπή για την ανθρωπότητα», παρότι η Κίνα θεωρείται εξαιρετικά σημαντικός εταίρος στο πλαίσιο των εξοπλιστικών σχεδιασμών της αλλά και της οικονομικής ισχυροποίησής της Τουρκίας.
Το τελευταίο όμως διάστημα οι τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση έχουν οδηγήσει σε μία πιο ήπια στάση της Άγκυρας απέναντι στο Πεκίνο. Έτσι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ερντογάν στο Πεκίνο, στις 2 Ιουλίου 2019, « ο λύκος έγινε αρνάκι », μπροστά στον Σι-Τζινπιγκ. Ικανοποιώντας πλήρως τις απαιτήσεις της Κίνας, θυσίασε το ενδιαφέρον του για τα εκατομμύρια Κινέζων μουσουλμάνων τουρκικής καταγωγής και ξέχασε τούς παλαιότερους ισχυρισμούς του περί γενοκτονίας των Ουιγούρων.
Υπογραμμίζουμε ότι περίπου 5.000 μειονοτικοί Ουιγούροι πολεμούσαν στις τάξεις διαφόρων εξτρεμιστικών οργανώσεων στη Συρία, όπως δήλωσε ο Σύρος πρεσβευτής στο Πεκίνο.
Η Τουρκία γνωρίζοντας καλά τη γεωστρατηγική της σημασία για τη Δύση, ξέρει και «πουλάει» καλά τον εαυτό της, εμφανίζοντας συνεχιζόμενες παλινωδίες, με στόχο να καταστεί πολύτιμη και να αυξήσει το κόστος τυχόν διάρρηξης των συμμαχικών της σχέσεων. Εμφανίζεται λοιπόν, ως εξισορροπητικός «δρών» της Κίνας στην κεντρική Ασία, όχι για να κινητοποιήσει το εσωτερικό εκλογικό ακροατήριο που διακατέχεται από εθνικιστικά συναισθήματα, αλλά για να ενισχύσει τη στρατηγική εικόνα της έναντι της Ουάσιγκτον.
Το θέμα είναι ότι η αξιοπιστία του «Τούρκου συμμάχου» έχει πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό στα μάτια των Αμερικανών. Η συνεχώς διευρυνόμενη εμπορική συνεργασία Τουρκίας-Κίνας και ο στρατηγικός διάλογος των δύο χωρών είναι το κεντρικό πρόβλημα το οποίο θα κληθεί να διαχειριστεί ο Ερντογάν στο άμεσο μέλλον.
Για την ώρα, οι Ουιγούροι θα συνεχίσουν να βρίσκονται υπό σινική πίεση και η Τουρκία κατά πάσα πιθανότητα θα βρεθεί στο ίδιο μεταψυχροπολεμικό έργο θεατής, όπως τη δεκαετία του 1990, όταν η αδυναμία υλοποίησης των δεσμεύσεών της έναντι των κρατών της κεντρικής Ασίας οδήγησε στην τελική αποδυνάμωση του ρόλου της και τελικά στην εξισορρόπησή της από τη Ρωσία, έτσι και οι μεγαλοστομίες στην περίπτωση των Ουιγούρων σύντομα θα ξεχαστούν χάριν του σινοτουρκικού διαλόγου.
Στο μεταξύ εμείς δεν πρέπει να περιμένουμε που και πότε θα …σκαλώσει η Τουρκία, αλλά να κινηθούμε με επιθετικές πρωτοβουλίες, ανακτώντας το χαμένο έδαφος, ώστε να ισχυροποιήσουμε τη θέση μας στο διεθνές στερέωμα, αξιοποιώντας τα θετικά μας στοιχεία καθώς επίσης τα αρνητικά του αντιπάλου. Η αχίλλειος πτέρνα του αντιπάλου , δεν είναι μόνο μία….
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
