Στις 31 Ιουλίου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ενέκρινε ένα νέο θαλάσσιο δόγμα, αντικαθιστώντας το προηγούμενο, του 2015. Είναι η πρώτη φορά που σκιαγραφούνται με σαφήνεια τα εθνικά συμφέροντα, και οι απειλές για την εθνική ασφάλεια από θαλάσσια σκοπιά, ταξινομημένα με βάση τον βαθμό επικινδυνότητας που αντιπροσωπεύουν.
Η εξαιρετικά φιλόδοξη νέα πολιτική δηλώνει ότι οι κύριες απειλές ασφαλείας για τη Ρωσία είναι η συνεχιζόμενη πολιτική των ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία στους Ωκεανούς και η συνεχιζόμενη επέκταση του ΝΑΤΟ, όλο και πιο κοντά στα σύνορα της.
Το νέο κείμενο, ενισχύει την τάση της Ρωσίας να μετατρέπει τα διεθνή ύδατα σε χώρο στρατηγικού ανταγωνισμού και αντιπαράθεσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Βεβαιώνεται επίσης, ότι τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα εκτείνονται σε ολόκληρο τον «Παγκόσμιο Ωκεανό», και επεκτείνεται στις ανοικτές θάλασσες, γεγονός που απαιτεί αυξημένη τακτική και στρατηγική αυτονομία(?) των διαφόρων στόλων του για να αντιμετωπίσει τις ξένες απειλές.
Πέρα από τα αμιγώς ναυτικά θέματα, αναφέρεται σ’ ένα ευρύ πρόγραμμα ναυπήγησης στον εμπορικό και ναυτικό τομέα της χώρας, την επιστημονική ωκεανογραφική έρευνα, τους υποθαλάσσιους αγωγούς, κλπ. Καθιερώνεται επίσης, η υπεροχή του ρωσικού δικαίου έναντι του διεθνούς δικαίου.
Στον ενεργειακό τομέα, το δόγμα δίνει έμφαση στην αναζωογόνηση της εξερεύνησης του βυθού και της παραγωγής ορυκτών καυσίμων. Το κείμενο του 2015 απαιτούσε από τη Ρωσία να δημιουργήσει ένα «στρατηγικό απόθεμα» γεωλογικά εξερευνημένων περιοχών για μελλοντική εκμετάλλευση.
Μια σημαντική αλλαγή είναι η ταξινόμηση όλων των θαλάσσιων χώρων στον κόσμο ανάλογα με τη ζωτικότητά τους και την προθυμία της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει ένοπλη δύναμη σε αυτές τις πλωτές οδούς. Υπάρχουν τρεις τάξεις:
«Περιοχές υπαρξιακής σημασίας», στους οποίους η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα τα στοιχεία για την υπεράσπιση των συμφερόντων της, συμπεριλαμβανομένης της ένοπλης δύναμης. Κάτω από αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα χωρικά ύδατα και η ΑΟΖ της Ρωσίας, το ρωσικό τμήμα της Κασπίας Θάλασσας, η Θάλασσα Οχότσκ (κοντά στην Ιαπωνία) και μεγάλα τμήματα του Αρκτικού Ωκεανού.
«Σημαντικοί τομείς», στους οποίους η χρήση βίας θα είναι διαθέσιμη ως έσχατη λύση αφού εξαντληθούν οι άλλες επιλογές. Αυτές οι περιοχές περιλαμβάνουν τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Αζόφ, τη Βαλτική Θάλασσα, τα στενά των Δαρδανελίων, της Δανίας και των Κουρίλων, ακόμη και διεθνείς ναυτιλιακές διαδρομές στα ανοικτά των ακτών της Ασίας και της Αφρικής.
«Οι άλλες περιοχές», τα υπόλοιπα διεθνή ύδατα, όπου τα συμφέροντα της Ρωσίας θα προωθηθούν με μη βίαιες μεθόδους.
Το νέο δόγμα χωρίζει επίσης τον κόσμο σε έξι γεωγραφικές «κατευθύνσεις».
Οι κατευθύνσεις της Αρκτικής και του Ειρηνικού, έχουν αναβαθμιστεί στις δύο πρώτες θέσεις, σε βάρος της κατεύθυνσης του Ατλαντικού, που τώρα είναι τρίτη. Ένας από τους κύριους στόχους της Ρωσίας σε καθεμία από αυτές τις τρεις κατευθύνσεις είναι να «διασφαλίσει τη στρατηγική σταθερότητα» (εννοεί την αμοιβαία πυρηνική αποτροπή), που δηλώνεται με πιο δυναμική και επείγουσα γλώσσα, σε σύγκριση με το 2015.
Η υποβάθμιση της κατεύθυνσης του Ατλαντικού (που περιλαμβάνει, ως υποπεριοχές του, τη Βαλτική, τη Μαύρη Θάλασσα, τη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα) στην τρίτη προτεραιότητα υποδηλώνει την απώλεια ελπίδας του Κρεμλίνου για οποιαδήποτε επικράτηση.
Το Δόγμα εξηγεί ότι η Αρκτική έχει μετατραπεί σε μια περιοχή παγκόσμιου στρατιωτικού και οικονομικού ανταγωνισμού και υπογραμμίζει ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τη «Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή» (NSR) ως εσωτερικά της ύδατα.
Η Κασπία Θάλασσα παραμένει στη τέταρτη θέση, η κατεύθυνση στον Ινδικό Ωκεανό βρίσκεται στη πέμπτη και η Ανταρκτική έκτη θέση.
Όσον αφορά στη Κασπία, που κάποτε ήταν Σοβιετική λίμνη, η Ρωσία αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό κυρίως από το Ιράν. Εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι η μη έγκριση της συμφωνίας του 2018, μεταξύ των παράκτιων κρατών, από το Ιράν, που εμποδίζει τη διεξαγωγή ερευνών και την αξιοποίηση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Η αναφορά στη λεκάνη της Μεσογείου ως υποπεριοχή του Ατλαντικού, είναι ενημερωμένη και πιο λεπτομερής σε σχέση με το δόγμα του 2015. Εστιάζει στη συνεργασία με τη Συρία (Tartus), στη δημιουργία και άλλων «τεχνολογικών» φυλακίων και στην εξασφάλιση στρατιωτικοπολιτικής σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, εμβαθύνοντας τις συνεργασίες.
Ένας άλλος στόχος που έχει τεθεί είναι η διατήρηση στρατιωτικής-ναυτικής παρουσίας στον Περσικό Κόλπο, βασισμένη σε τεχνολογικά φυλάκια στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Ινδικό Ωκεανό και η χρήση της υποδομής των χωρών της περιοχής.
Τα υποβρύχια πυρηνικών όπλων είναι η κύρια βάση ισχύος του ρωσικού ναυτικού, επιτρέποντας στη Ρωσία να αποτελεί σοβαρή απειλή για άλλες δυνάμεις. Τα επόμενα χρόνια, σχεδιάζει τη ναυπήγηση μιας μοναδικής σειράς υποβρυχίων που θα φέρουν υπερηχητικές τορπίλες και θα είναι οπλισμένα με μια ισχυρή πυρηνική κεφαλή (Ποσειδών).
Η νέα πολιτική, ωστόσο, δεν προσφέρει οριστική λύση στο αιώνιο ναυτικό στρατηγικό αδιέξοδο της χώρας, δηλαδή, πώς να ξεπεραστούν οι στρατηγικοί περιορισμοί που επιβάλλει η γεωγραφική απομόνωση των στόλων της Βαλτικής, Αρκτικής, Μαύρης Θάλασσας, Ειρηνικού και Κασπίας μεταξύ τους. Αυτή η απομόνωση αποκλείει τη συγκέντρωση των ρωσικών ναυτικών δυνάμεων ενάντια στις επικείμενες απειλές.
Σύμφωνα με αναλυτές εκτιμάται ότι άλλο πράγμα είναι να διακηρύττεις ένα νέο ναυτικό δόγμα και άλλο να το εκπληρώνεις και να το εφαρμόζεις. Είναι ενδιαφέρον ότι η νέα πολιτική σιωπά για το πώς θα χρηματοδοτηθούν τα φιλόδοξα προγράμματα. Οι ρωσικές βιομηχανίες, τόσο στρατιωτικές όσο και πολιτικές, στερούνται τεχνολογικών γνώσεων, υποδομών παραγωγής και προηγμένου ανθρώπινου δυναμικού σε πολλούς τομείς.
Ως τότε παραμένει ένα όραμα, που ίσως προσπαθεί να αμβλύνει τις τελευταίες αποτυχίες, όπως η βύθιση της ναυαρχίδας του στόλου της Μαύρης θάλασσας.
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος Ελλ. Εταιρίας Logistics.
