Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος -Γεωστρατηγικός ΑναλυτήςΗ ανασφάλεια στην στρατηγικής σημαίας Ερυθρά Θάλασσα αυξάνεται καθημερινά, ενώ σε πολλά στρατιωτικά, οικονομικά, εμπορικά και ναυτιλιακά επιτελεία σε Ευρώπη και Αμερική έχει ήδη προκαλέσει πολλούς και δυνατούς πονοκεφάλους αφού εγκυμονούν πολυδιάστατοι κίνδυνοι, από τις ασύμμετρες επιθέσεις με πυραυλικά συστήματα και drones του φιλοιρανικού ανταρτικού κινήματος των Χούθι της Υεμένης που έχουν αναγκάσει αρκετές ναυτιλιακές εταιρίες να διακόψουν προς το παρόν τον διάπλου της Θάλασσας ή να αναπροσαρμόσουν τα σχέδια τους μέσω του περίπλου της Αφρικής (από το ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας και του νοτίου Ατλαντικού) που ασφαλώς έχει οικονομικές,χρονικές, ασφαλιστικές και άλλες υπολογίσιμες επιπτώσεις.Σημειώνεται ότι οι Χούθι ανήκουν στον λεγόμενο “Άξονα της αντίστασης”(μαζί με τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο και τις φιλοιρανικές ισχυρές πολιτοφυλακές της Μεσοποταμίας,ενώ έχουν ως κύριο ορμητήριο τους το στρατηγικής σημασίας λιμάνι της Χοντέιντα στην Υεμένη)
1)Η Ερυθρά Θάλασσα έχει γίνει το τελευταίο μέτωπο στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς
Σε αντίποινα εναντίον του Ισραήλ, οι επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη των Χούτι αυξάνονται στην περιοχή, αποτελώντας σημαντική απειλή για το παγκόσμιο εμπόριο. Το στενό Bab al-Mandeb, από το οποίο διέρχεται το 12% περίπου του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου κατ’ όγκο, γίνεται ολοένα και πιο επισφαλές. Οι ασφαλιστικές εταιρείες ανταποκρίθηκαν αυξάνοντας τα ασφάλιστρα για τα πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα. Εκτός από την έκφραση αλληλεγγύης στη Γάζα, η στρατηγική των Χούθι στοχεύει να κερδίσει και εσωτερική υποστήριξη, με το να αποσπάσει την προσοχή από την αυταρχική διακυβέρνησή τους ως και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική τους θέση με τη Σαουδική Αραβία. Οι ΗΠΑ συγκροτούν έναν διεθνή ναυτικό συνασπισμό στον οποίο συμμετέχουν περισσότερες(λεκτικά και μένει να δούμε πρακτικά)σχεδόν είκοσι χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας , του Καναδά κα για να διασφαλίσουν την ασφάλεια κατά μήκος των στενών. Περιφερειακές Αραβικές χώρες (Αίγυπτος, ΗΑΕ, Ομάν, Σ.Αραβία κα),- με εξαίρεση το Μπαχρέιν- απέφυγαν να συμμετάσχουν σε αυτήν την πρωτοβουλία.(COMBINED TASK FORCE 153) Καθώς η αστάθεια επιμένει στην Ερυθρά Θάλασσα, ανακύπτουν ερωτήματα σχετικά με τις προοπτικές περιφερειακής αποκλιμάκωσης ως και για το μέλλον της χαοτικής Υεμένης.
2) Ερυθρά Θάλασσα: Ένας θαλάσσιος διάδρομος που τον διασχίζουν πολλαπλές κρίσεις
Οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα είναι εξαιρετικά ανησυχητικές. Απειλούν την ελευθερία ναυσιπλοΐας γύρω από μια από τις πιο πολυσύχναστες ναυτιλιακές γραμμές του κόσμου, κινδυνεύουν να επεκτείνουν τον πόλεμο στη Γάζα σε άλλα θέατρα και να περιπλέξουν τις συνεχιζόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες στην Υεμένη. Αλλά πέρα από την άμεση απειλή, υπενθυμίζουν επίσης πόσο εύθραυστη είναι η ασφάλεια της Ερυθράς Θάλασσας. Η περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας(από τα νότια Στενά/Υεμένη -Τζιμπόυτι μέχρι την διώρυγα του Σουέζ) έχει αναδειχθεί ξανά σε αρένα συγκρούσεων, ανταγωνισμού και αστάθειας τα τελευταία χρόνια. Οι Χούθι πράγματι –όπως η πειρατεία τη δεκαετία του 2000– είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των ευρύτερων προκλήσεων.
Οι εμφύλιοι πόλεμοι στο Σουδάν και στην Αιθιοπία, η τρομοκρατία στην Σομαλία(Αλ Σαμπάμπ) και το Σινά(Ισλαμιστικές ομάδες) αλλά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, μια μέρα θα διαχυθούν στην Ερυθρά Θάλασσα και θα διαταράξουν την ελευθερία της ναυσιπλοΐας. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις συνολικά αν θέλει να σταθεροποιήσει την περιοχή μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, σε αντίθεση με την καταπολέμηση της πειρατείας στη δεκαετία του 2000, το περιφερειακό και διεθνές πολιτικό τοπίο έχει κατακερματιστεί τόσο πολύ που καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο να ενωθούν οι διεθνείς δυνάμεις για τη συλλογική διατήρηση της θαλάσσιας ασφάλειας. Αυτό βλέπουμε σήμερα με την άρνηση των περισσότερων κρατών του Κόλπου, της Αιγύπτου, αλλά και της Κίνας, να συμμετάσχουν στον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
3)Οι επιθέσεις των Χούθι τροφοδοτούν” το πολιτικό και στρατιωτικό ανάστημα της ομργάωσης”
Με το άνοιγμα ενός μετώπου στην Ερυθρά Θάλασσα, οι Χούθι εκμεταλλεύονται τον συνεχιζόμενο πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ για να αποσπάσουν την προσοχή από την αυταρχική τους διακυβέρνηση, να διευρύνουν τη λαϊκή υποστήριξη ως και να αναβαθμίσουν την περιφερειακή τους θέση. Αυτό τους επιτρέπει να ενισχύσουν την πίεση στη Σαουδική Αραβία προκειμένου να κερδίσουν περαιτέρω παραχωρήσεις στις διμερείς συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός. Είναι απρόβλεπτοι, διφορούμενοι παίκτες που χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν ως και να διαπραγματευτούν την ίδια στιγμή. Οι Χούθι ποντάρουν στο γεγονός ότι ούτε το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας ούτε οι ΗΠΑ πρόκειται να αντιδράσουν σκληρά και σθεναρά εναντίον τους. Ο διάδοχος του Σαουδαραβικού θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στη διπλωματία και στους τόνους αποκλιμάκωσης, για να αποφευχθεί η επανάληψη των επιθέσεων των Χούτι κατά του εδάφους και των συμφερόντων της Σαουδικής Αραβίας(στο παρελθόν επιτέθηκαν στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της ARAMCO ) καθώς η εφαρμογή του Οράματος 2030 του Ριάντ εισέρχεται σε μια αποφασιστική φάση. Ο Τζο Μπάιντεν δεν επιθυμεί να βρεθεί “παγιδευμένος” σε μια νέα σύγκρουση κατά τη διάρκεια του εκλογικού έτους.Στη Σαουδική Αραβία οι Χούθι έχουν επιτεθεί σε Τζέντα, Γιανμπού, Νταχράν, Αλ Σακίκ κα
4)Αστάθεια στην Ερυθρά Θάλασσα: Ένα τρομερό δίλημμα για τις ΗΠΑ
Οι επιθέσεις των Χούτι σε εμπορικά πλοία που περνούν από το στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ και την Ερυθρά Θάλασσα, δύο ζωτικής σημασίας διεθνείς πλωτές οδούς, έχουν βάλει την κυβέρνηση Μπάιντεν μπροστά σε οριακό δίλημμα. Αλλά οι επιθέσεις των ΗΠΑ εναντίον της κυβέρνησης των ανταρτών Χούθι που ελέγχει την πρωτεύουσα, Σαναά, κινδυνεύουν να διευρύνουν τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς σε μια περιφερειακή σύγκρουση ( ένα ενδεχόμενο που ο Μπάιντεν έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφύγει) Ένα άλλο θύμα μιας αεροπορικής και πυραυλικής επίθεσης των Αμερικανών θα μπορούσε κάλλιστα να είναι οι ειρηνευτικές συνομιλίες που διεξάγονται μεταξύ των Χούθι και της Σαουδικής Αραβίας για τον τερματισμό του εννιάχρονου εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη(γνωστή ως επιχείρηση “Αποφασιστική Δύναμη”. Επιπλέον, ορισμένα από τα πλοία που έχουν ήδη δεχθεί επίθεση φέρεται να κατευθύνονταν προς λιμάνια της Σαουδικής Αραβίας και όχι του Ισραήλ. Οι Σαουδάραβες βρίσκονται τώρα στη δική τους δέσμευση να αποφασίσουν πώς θα αντιμετωπίσουν την κλιμακούμενη απειλή των Χούτι για τη ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα.
5)Νέο σοκ για το παγκόσμιο εμπόριο;
Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις των Χούθι σε εμπορικά πλοία που διέρχονται από το στενό Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ και την Ερυθρά Θάλασσα τις τελευταίες εβδομάδες έχουν αρχίσει να προκαλούν κρουστικά κύματα σε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία. Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες όπως η Δανέζικη AP Møller-Mærsk, η Γερμανική Hapag-Lloyd, η Γαλλική MSC και η Ταϊβανέζικη Yang Ming εγκαταλείπουν(προς το παρόν) αυτόν τον σημαντικό εμπορικό δρόμο και εκτρέπουν τους στόλους τους στην Αφρική λόγω εύλογων ανησυχιών για την ασφάλεια. Στο ενεργειακό μέτωπο, η Βρετανική BP έγινε η πρώτη μεγάλη εταιρεία πετρελαίου που διέκοψε όλες τις αποστολές, ενώ η Σιγκαπουριανή Trafigura(με επίσης έδρες σε Γενεύη, Χιούστον , Μοντεβίδεο κα) κορυφαίος έμπορος εμπορευμάτων, λαμβάνει πρόσθετες προφυλάξεις για τα ιδιόκτητα και ναυλωμένα πλοία της στην περιοχή. Αν ακολουθήσουν παρόμοιες αποφάσεις, το πρόσθετο κόστος και οι καθυστερήσεις κινδυνεύουν να κάνουν την καταπολέμηση του παγκόσμιου πληθωρισμού πιο δύσκολη. Η κυκλοφορία μέσω της διώρυγας του Σουέζ θα πληγεί επίσης αφού περίπου το 5% του παγκόσμιου αργού πετρελαίου, το 10% των προϊόντων πετρελαίου και το 8% των θαλάσσιων ροών LNG διέρχονται από την πλωτή οδό. Λαμβάνοντας υπόψη την παράλληλη κρίση ξηρασίας στη Ζώνη της Διώρυγας του Παναμά, η ανθεκτικότητα των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού πιθανότατα να δοκιμαστεί σοβαρά για άλλη μια φορά..