Η αυτονόμηση του Χαφτάρ
Ένα καυτό πρωινό στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, στο συνοριακό τρίγωνο όπου συναντιούνται το Σουδάν, η Αίγυπτος και η Λιβύη, σημειώθηκε μια σοβαρή σύγκρουση, όταν μια μονάδα από το Τάγμα Subul Al-Salam, το οποίο συνδέεται με τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ, προχώρησε 3 χιλιόμετρα στο σουδανικό έδαφος. Η λιβυκή δύναμη συνάντησε σουδανικά στοιχεία από τις κοινές δυνάμεις, υποστηριζόμενα από τον σουδανικό στρατό.
Όπως διαπιστώθηκε στη συνέχεια είχαν εισβάλλει σε Αιγυπτιακό έδαφος, γεγονός που επιβεβαιώνει το πόσο μπλεγμένες είναι οι γραμμές του μετώπου μεταξύ Σουδάν, Αιγύπτου και Λιβύης , καθώς και του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν που διαχέεται σε μια ευρύτερη περιοχή.
Το παραμεθόριο τρίγωνο – που γειτνιάζει επίσης με το βόρειο Τσαντ, είναι μία από τις πιο ευαίσθητες, γεωπολιτικά, περιοχές. Αυτή η απομακρυσμένη έκταση της ερήμου είναι ένας πορώδης διάδρομος για δίκτυα λαθρεμπορίου και διακρατικές ένοπλες ομάδες.
Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι το 2011, έγινε εστία ανομίας και διασταύρωσης για λαθρεμπόριο όπλων, χρυσού και ναρκωτικών, καθώς και παράτυπη διακίνηση μεταναστών. Η ανακάλυψη χρυσού που ρέει από το βόρειο Νταρφούρ μέσω της Λιβύης και του Νίγηρα στη Μαυριτανία μεταξύ 2011 και 2014 ενίσχυσε τις συγκρούσεις για τις διαδρομές λαθρεμπορίου.
Η αντίδραση στο περιστατικό του Ιουνίου ήταν γρήγορη. Ο σουδανικός στρατός εξέδωσε ανακοίνωση την επόμενη ημέρα, κατηγορώντας τις δυνάμεις του Χαφτάρ ότι συνεργάζονται με τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης στην επίθεση στις στρατιωτικές θέσεις του Σουδάν.
Ο Χαφτάρ φαίνεται να βλέπει το Σουδάν όχι μόνο ως γείτονα, αλλά ως μια ευάλωτη πλευρά κατάλληλη για εκμετάλλευση. Προσβλέπει στη συμμαχία με τον ηγέτη των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης Νταγκάλο, γνωστό και ως Χεμεντί, που ελέγχει μεγάλα ορυχεία χρυσού στο Νταρφούρ και το Κορντοφάν, καθώς με τα έσοδα απ’ αυτά θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει την πολεμική του προσπάθεια.
Ως αποτέλεσμα, η συμμαχία των δύο έχει μετατρέψει τη νότια Λιβύη και το παραμεθόριο τρίγωνο σε μέρος του πολεμικού θεάτρου του Σουδάν. Η εμπλοκή της Λιβύης καθοδηγείται από στρατιωτικά και εμπορικά συμφέροντα. Προσφέρει επίσης γεωπολιτική μόχλευση, καθώς η επιρροή του Χαφτάρ κατά μήκος των συνόρων Τσαντ-Σουδάν ενισχύει το «περιφερειακό του χέρι».
Αυτές οι εξελίξεις τοποθετούν την Αίγυπτο σε μια ευαίσθητη θέση. Το Κάϊρο διατηρεί στενή σχέση με τον Χαφτάρ, τον οποίο θεωρεί βασικό σύμμαχο για τη σταθερότητα στην ανατολική Λιβύη και την εξασφάλιση των δυτικών συνόρων της.
Την ίδια στιγμή, υποστηρίζει τον σουδανικό στρατό υπό τον Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν ως νόμιμη εξουσία και προπύργιο ενάντια στο σουδανικό χάος, σε αντίθεση με το Χαφτάρ που υποστηρίζει τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης, οι οποίες αντιμάχονται το Σουδανικό στρατό. Αυτό το γεγονός φέρνει την Αίγυπτο σε δίλημμα.
Η εξασφάλιση των νότιων συνόρων με το Σουδάν αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου. Ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Ελ-Σίσι προειδοποίησε ότι η κατάρρευση του κράτους ή η εξάπλωση των πολιτοφυλακών στο Σουδάν θα απειλήσει άμεσα την Αίγυπτο. Μια κλιμάκωση στο βόρειο Σουδάν θα μπορούσε να προκαλέσει προσφυγικά κύματα και τη διείσδυση ένοπλων ή τρομοκρατικών στοιχείων.
Η Αίγυπτος έχει επενδύσει πολιτικά και στρατιωτικά στις δυνάμεις του Χαφτάρ για να σταθεροποιήσει τα δυτικά σύνορά της και να περιορίσει οποιαδήποτε διάχυση από τη Λιβύη. Οι αναλυτές δείχνουν ότι η Αίγυπτος έχει υιοθετήσει μια ρεαλιστική τακτική. Αιγύπτιοι ειδικοί προειδοποιούν ότι το Κάϊρο πρέπει να δράσει πριν οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης του Χεμεντί εδραιώσουν την επιρροή τους.
Αυτές οι εξελίξεις αποκαλύπτουν ότι η Αίγυπτος βαδίζει σε ένα λεπτό διπλωματικό τεντωμένο σχοινί. Προσπαθεί να εξισορροπήσει δύο συμμάχους, τον Χαφτάρ στα δυτικά και τον Αλ-Μπουρχάν στο νότο και ταυτόχρονα να αποτρέψει τη σύγκρουσή τους, που θα έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην ίδια.
(Από το άρθρο του Δρ. Abdellatif El- Menawy, στο Arab News)
Η αύξηση της δύναμης και της περιφερειακής επιρροής του Χαφτάρ, οι συζητήσεις με τη Τουρκία και οι επαφές με τη Ρωσία, αποδεικνύουν τη διάθεση αυτονόμησής του και τη πρόθεσή του να κυριαρχήσει σε όλη τη Λιβύη.
Η πίεση που ασκεί με τη διαχείριση των μεταναστών, κυρίως προς Ελλάδα, αποτελεί επίσης μια προσπάθεια να εκβιάσει την ΕΕ και να αποκομίσει οφέλη, οικονομικά και πολιτικά, εμφανιζόμενος ως ο ισχυρός άνδρας της Λιβύης .
Κατόπιν των παραπάνω γίνεται σαφές ότι η περίπλοκη κατάσταση της Λιβύης, δεν είναι δυνατόν να επηρεαστεί από την Ελληνική Εξωτερική πολιτική, ούτε είναι εύκολο να εξασφαλιστούν πλήρως τα Ελληνικά συμφέροντα. Άλλωστε τι έχει να προσφέρει η Ελλάδα στο Χαφτάρ και πως θα μπορούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις του.
Τα αντικρουόμενα συμφέροντα των χωρών της ΕΕ, όπως η Ιταλία, η βαθιά εμπλοκή της Τουρκίας, οι απαιτήσεις ασφαλείας της Αιγύπτου, οι εμφύλιοι επικράτησης στις γύρω περιοχές, συνθέτουν ένα σκηνικό πλήρους αστάθειας, η διαχείριση του οποίου είναι εξαιρετικά περίπλοκη.
Εκτιμώ ότι η κύρια προσπάθειά του και οι ενέργειές του αποσκοπούν στον εκτοπισμό Ντμεϊμπά, της Δυτικής Λιβύης και στην ανάδειξή του ως διαδόχου του Καντάφι. Όσο η Τουρκία δεν τον βοηθά και συναντάται με τον αντίπαλό του, τόσο αυτός θα διαδίδει συνεργασίες μαζί της, τουρκολιβυκά Νο 2 κ.λ.π.
Του Απόστολου Τσιμογιάννη
Υποστράτηγος ε.α, με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
