Η Ουάσιγκτον, όπως αναφέρει Ινδός πρώην διπλωμάτης, έχει ξεσκονίσει την παλιά της «εργαλειοθήκη» για να δεσμεύσει εκ νέου τη σύμμαχό της Τουρκία και να αναζωογονήσει την ετοιμοθάνατη συμμαχία της, ώστε να εξυπηρετηθούν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στο ταχέως μεταβαλλόμενο περιφερειακό περιβάλλον.
Παράλληλα, η Ρωσία συνεχίζει να επιδιώκει μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση με την Τουρκία. Η εστίαση της Μόσχας είναι να δώσει όσο το δυνατόν περισσότερο θετικό περιεχόμενο στις σχέσεις με την Άγκυρα, ειδικά στις συνθήκες υπό κυρώσεις, γεγονός που έχει δημιουργήσει ομάδες συμφερόντων στην τουρκική πλευρά και έχει ενισχύσει σημαντικά τη ρωσική «ήπια δύναμη» στην Ανατολία (ενεργειακά, τουρισμός, επενδύσεις).
Ο Ερντογάν από τη μεριά του, προσπαθεί να αξιοποιήσει αυτή την σχέση, για να εξισορροπεί τη δύσκολη συνεργασία με τις ΗΠΑ, εκβιάζοντας κατά κάποιο τρόπο για ηπιότερες αντιδράσεις στις «κουτοπονηριές» και τις αμφιταλαντεύσεις του.
Από την αμερικανική σκοπιά, η ρωσοτουρκική συνεργασία είναι κρίσιμη για την ασφάλεια της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, καθώς σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντρέ (1936), η Τουρκία ελέγχει τα στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, η πρόσβαση στα οποία θα μπορούσε επί του παρόντος, να επηρεάσει τη στρατηγική ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.
Η ασφάλεια της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου επηρεάζει την αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας στη Βόρεια Αφρική, στην περιοχή του Σαχέλ και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, διευκολύνοντας τις κινήσεις των πολεμικών πλοίων της.
Σε γενικές γραμμές, η Τουρκία γίνεται απαραίτητος συμμετέχων στην εκστρατευτική ατζέντα του ΝΑΤΟ «εκτός περιοχής» που φτάνει στην Υπερκαυκασία, την Κασπία και περαιτέρω προς την Κεντρική Ασία και το Αφγανιστάν.
Η ουσία είναι ότι κάθε τούρκο-αμερικανική προσέγγιση θα οριοθετηθεί από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, το έλλειμμα εμπιστοσύνης που προέκυψε από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και την επακόλουθη συμμαχία του Πενταγώνου με Κούρδους μαχητές στη Συρία, που τροφοδοτούν τον αυτονομισμό στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Από την άλλη έντονους προβληματισμούς διατυπώνει ο Μάικλ Ρούμπιν σε άρθρο του στο Middle East Forum Observer, που αναδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Cosmostatus, το περασμένο Μάϊο, σχετικά με τη περαιτέρω χρησιμότητα της Τουρκίας, στη Δύση.
«Η απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση είναι προφανής σε όλους εκτός από τους φανατικούς υποστηρικτές της».
Η απόφαση του Ερντογάν να εκβιάσει το ΝΑΤΟ για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας, αλλά και η άρνηση της Τουρκίας να επιστρέψει τα διαβαθμισμένα έγγραφα των F-35, θα πρέπει να τερματίσουν την άποψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να εμπιστεύονται την Τουρκία.
Πολλοί αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου πιστεύουν ότι η αμυντική σχέση με την Τουρκία είναι πάρα πολύ σημαντική για να διακινδυνέψουν μια μεγαλύτερη κρίση με τον προβληματικό εταίρο.
Ένα από τα επιχειρήματα, υπέρ της Τουρκίας είναι το γεγονός ότι διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό σε δύναμη ανδρών μετά της ΗΠΑ. Αυτό όμως που μετράει δεν είναι το μέγεθος του στρατού, αλλά η πρόθεση να χρησιμοποιηθεί.
Το Ιντσιρλίκ, επίσης, δεν αποτελεί επιχείρημα δικαιολόγησης της συμπεριφοράς της Τουρκίας. Η σημασία του έχει μειωθεί μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου, ενώ έχουν αναπτυχθεί εναλλακτικές λύσεις, όπως οι αεροπορικές βάσεις Fetesti και Mihail Kogalniceanu στη Ρουμανία, που υποστηρίζουν ήδη τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ, με αεροσκάφη F-16 και F-22.
Επίσης ο κόλπος της Σούδας στην Κρήτη, που πρόσφατα επεκτάθηκε, είναι ένας κρίσιμος κόμβος τόσο για τον στόλο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ όσο και για την αεροπορία.
Εικόνα 1 Μαλάτεια και γειτονικές χώρες
Ίσως η μεγαλύτερη συνεισφορά της Τουρκίας στην άμυνα των ΗΠΑ και της Ευρώπης είναι η φιλοξενία του ραντάρ TPY-2, ενός συστήματος πυραυλικής άμυνας που μπορεί να ανιχνεύει, να αξιολογεί και να παρακολουθεί βαλλιστικούς πυραύλους. Το ΝΑΤΟ εγκατέστησε το TPY-2, το 2012, στο Kürecik, 70 χιλιόμετρα δυτικά της Μαλάτειας.
Το ραντάρ μπορεί να ανιχνεύει εκτοξεύσεις πυραύλων τόσο από το Ιράν όσο και από τη νότια Ρωσία, όπου είναι συγκεντρωμένοι πολλοί από τους βαλλιστικούς πυραύλους της. Η έγκαιρη προειδοποίηση που προσφέρει το ραντάρ, δίνει την ευκαιρία να καταρριφθούν οι πύραυλοι πριν χτυπήσουν την Ευρώπη, παρακάμπτοντας την ανάγκη για μια αντεπίθεση που θα μπορούσε να κλιμακωθεί μέσα σε λίγες ώρες, σε πυρηνικό Αρμαγεδδώνα.
Η Μολδαβία ή η Ουκρανία θα μπορούσαν να είναι το εναλλακτικό σχέδιο, αλλά η ύπαρξη σταθμού ραντάρ δυτικότερα ( σε σχέση με τη Μαλάτεια), θα μείωνε τον χρόνο προειδοποίησης. Όταν η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία θα εντόπιζαν τις εκτοξεύσεις, θα ήταν πολύ αργά για αποτελεσματική άμυνα. Η δυτικόστροφη Αρμενία, ίσως αποτελεί μια εναλλακτική.
Η κατάρρευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν ή η σύναψη μιας λελογισμένης νέας συμφωνίας, θα μείωνε τη στρατηγική σημασία της Τουρκικής βάσης. Γεγονός είναι ότι, οι Τούρκοι αξιωματούχοι παρουσιάζουν μια υπερβολική κατάσταση επικινδυνότητας σε σχέση με τη πραγματικότητα και τη πιθανή συνεισφορά της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή άμυνα και στο ΝΑΤΟ. Στην ουσία προωθούν ένα μεγάλο ψέμα που γίνεται αποδεκτό μέσω της επανάληψης.
Κλείνοντας ο αναλυτής προτείνει μια ρεαλιστική αξιολόγηση της Τουρκίας, με βάση τη συμπεριφορά της και όχι τα θεωρητικά πλεονεκτήματά της. «Αντί να βάλουμε όλα τα αυγά της Ευρώπης στο στρατηγικό καλάθι της Τουρκίας, ίσως είναι καιρός να διαφοροποιήσουμε την Ευρωπαϊκή άμυνα με το βλέμμα προς τον τερματισμό της δυνατότητας της Τουρκίας να εκβιάζει τη Δύση, μια για πάντα».
Υπόψη ότι στη τελευταία σύνοδο του ΝΑΤΟ, υπογράφτηκε επιστολή προθέσεων για τον «Εναρμονισμένο Στρατιωτικό Διάδρομο Κινητικότητας», μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, ενώ προωθείται και η επέκταση του νατοϊκού δικτύου καυσίμων, από τη Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, μέχρι Ρουμανία. Επίσης στη Ρουμανία δημιουργείται η μεγαλύτερη νατοϊκή βάση, που θα δεχθεί 10.000 άτομα και μέρος της επιμελητείας από το Ραμστάϊν .
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
