Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος
Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Ο πιο ισχυρός σε όλα τα επίπεδα πληρεξούσιος του Σιιτικού Ιράν η Λιβανέζικη σκληροπυρηνική πολιτοφυλακή Χεζμπολάχ αντιμετωπίζει απότομες και κρίσιμες προκλήσεις στο ηγετικό και στρατιωτικό μέτωπο λόγω φυσικής εξάλειψης του Νασράλα , ενώ η διεθνής κοινότητα μπορεί τώρα να ενεργήσει με ψυχραιμία για να συνδράμει θετικά στον χαοτικό Λίβανο. Η δολοφονία από το Ισραήλ του ΓΓ της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα για την οργάνωσή του που θα μπορούσε να αλλάξει το Λιβανέζικο πολιτικό τοπίο καθώς και τη δυναμική σε ολόκληρη την περιοχή. Ο θάνατος του Νασράλα ήρθε στο τέλος μιας ιδιαίτερα αρνητικής εβδομάδας για τη Χεζμπολάχ, η οποία έχει χάσει πλέον το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής της ηγεσίας μαζί με το σύστημα επικοινωνίας της καθώς και μια σειρά από αποθήκες όπλων και άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Όλα αυτά έγιναν δυνατά από τη διείσδυση των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ στην ηγεσία και τη στρατιωτική υποδομή της ομάδας.
Για πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της μαζικής ανάπτυξης της Χεζμπολάχ, η δυναμική της διαδοχής θα είναι σήμερα πιο περίπλοκη από ό,τι ήταν πριν από τρεις δεκαετίες, όταν σκοτώθηκε ο προκάτοχος του Νασράλα, ο Αμπάς Μουσάουι από Ισραηλινή δολοφονική ενέργεια.
Πολιτική διαδοχή Τουλάχιστον στα χαρτιά, η αντικατάσταση του Νασράλα δεν θα είναι δύσκολη και η Χεζμπολάχ θα αναλάβει το έργο μαζί με το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC). Μεταξύ των πιθανών διαδόχων είναι ο αναπληρωτής αρχηγός Nαίμ Κασέμ (71 χρόνων) και ο επικεφαλής του εκτελεστικού συμβουλίου Χασίμ Σαφεντίν( ο οποίος είναι επίσης ανιψιός του Nασράλα). Ωστόσο, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, η αντικατάσταση του 64χρονου χαρισματικού ηγέτη θα ΄χει τις δυσκολίες της.
Είχε γίνει αχώριστος για 32 χρόνια με το εμπορικό σήμα της οργάνωσης και ταυτίζεται με ιστορικές επιτυχίες όπως η αποχώρηση του Ισραήλ από τον Λίβανο το 2000(με μεγάλες απώλειες) και η θεωρούμενη το καλοκαίρι του 2006 «θεϊκή νίκη» εναντίον του Ισραήλ (στον πόλεμο των 34 ημερών) . Ο Νασράλα υπηρέτησε ως πατρική φιγούρα για πολλούς Λιβανέζους Σιίτες, οι οποίοι τον θεωρούσαν ως προμηθευτή και προστάτη τους.Όποιος τον διαδεχθεί δεν θα έχει μια αξιοζήλευτη παρουσία δεδομένης της δυσχερούς κατάστασης της και των πιθανών σκοτεινών ημερών που έρχονται. Ωστόσο, το κενό που θα προκύψει θα προσφέρει ευκαιρίες στη διεθνή κοινότητα να υποστηρίξει μία καλύτερη ηγεσία για τους Λιβανέζους Σιίτες και ολόκληρο το έθνος.
Στρατιωτικές προεκτάσεις Από τον Οκτώβριο του 2023, όταν η Χεζμπολάχ δεσμεύτηκε να υποστηρίξει τον αγώνα της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, η τριάδα των διοικητών της πρώτης βαθμίδας, Φουάντ Σουκρ, Ιμπραήμ Ακίλ και Αλί Καράκι, μαζί με τους περισσότερους διοικητές της δεύτερης βαθμίδας έχουν σκοτωθεί. Δεδομένης αυτής της απώλειας προσωπικού μαζί με τα χτυπήματα υποδομής και τη σχετική αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης, θα είναι ένα επίπονο έργο(εφικτό μέν αλλά…) πολλών ετών η ανοικοδόμηση της στρατιωτικής ικανότητας της Σιιτικής οργάνωσης.. Επιπλέον, ο ίδιος ο Νασράλα διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στην αναδιάρθρωση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων της Χεζμπολάχ και στο συντονισμό με τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ. Έτσι, ο συνδετικός ιστός μεταξύ Λιβάνου και Ιράν θα έχει πλέον δυσκολίες .
Στις αρχές του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, ο οποίος ξεκίνησε το 2011, η Χεζμπολάχ υποστήριξε το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ, συνεργαζόμενη απευθείας υπό τον διοικητή της Δύναμης Qods(Ιεροσόλυμα) του IRGC υποστράτηγο Κασέμ Σολειμανί. Στη συνέχεια, η Χεζμπολάχ αναδείχθηκε ως ο περιφερειακός βραχίονας του IRGC, παρέχοντας υλικοτεχνική υποστήριξη, εκπαίδευση και ηγεσία σε πολιτοφυλακές στο Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη(Χούτι, Κατάιμπ Χεζμπολαχ κα) . Όταν ο Σουλεϊμανί σκοτώθηκε στις αρχές του 2020, στη Βαγδάτη ο περιφερειακός ρόλος της Χεζμπολάχ επεκτάθηκε περαιτέρω και μέχρι πρόσφατα οι διοικητές της περνούσαν περισσότερο χρόνο σε αυτές τις χώρες του εξωτερικού από ό,τι στο Λίβανο. Με τη Χεζμπολάχ τώρα να έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, η Δύναμη Qods δεν πρέπει μόνο να αντικαταστήσει την ηγεσία της Χεζμπολάχ στον Λίβανο αλλά και τον ρόλο που έπαιξε σε ολόκληρη την περιοχή.Για του Αμερικανούς και τους συμμάχους τους, αυτή η μεταβατική περίοδος παρέχει μια σημαντική ευκαιρία για τον μετριασμό της περιφερειακής απειλής που καθοδηγείται από το Ιράν.
Επιλογές για το Ιράν
Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει δύο επιλογές για να απαντήσει στο χτύπημα του Νασράλα:Να κλιμακώσεί ή να υποχωρήσει.
Κλιμάκωση.
Αν το Ιράν επιλέξει να κλιμακώσει θα μπορούσε να ακολουθήσει μια πρακτική προσέγγιση για τη διοίκηση των μαχόμενων δυνάμεων της Χεζμπολάχ,( μια αναποτελεσματική διαδρομή στην καλύτερη περίπτωση δεδομένης της τρέχουσας απουσίας στρατιωτικής ηγεσίας με έδρα τον Λίβανο.) Εναλλακτικά, το Ιράν θα μπορούσε να διευκολύνει την εκτόξευση των πυραύλων ακριβείας καθοδήγησης της Χεζμπολάχ προτού το Ισραήλ τους καταστρέψει, ή αλλιώς να κατευθύνει πληρεξούσιους όπως οι Σιιτικές πολιτοφυλακές που εδρεύουν στο Ιράκ και οι Χούτι της Υεμένης να εμπλέξουν στρατιωτικά το Ισραήλ. Αλλά αυτή η επιλογή συνοδεύεται επίσης από προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού κινδύνου για τους Ιρανούς διοικητές που εδρεύουν στον Λίβανο, οι οποίοι ούτως ή άλλως δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χώρα και την περίπλοκη ασφάλεια και πολιτική της.Θα μπορούσε τελικά να προκαλέσει μια ευρύτερη Ισραηλινή ενέργεια κατά των περιφερειακών πλεονεκτημάτων του Ιράν.
Υποχώρηση : Εναλλακτικά, το Ιράν θα μπορούσε να υποχωρήσει προς το παρόν για να περιορίσει τις απώλειες του αντιπροσώπου του στο Λίβανο.. Αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται την αποδοχή της διπλωματικής πρωτοβουλίας ΗΠΑ-Γαλλίας και την καθοδήγηση της Χεζμπολάχ να αποσύρει τη στρατιωτική της παρουσία προς τα βόρεια του ποταμού Λιτάνι.(βάσει της απόφασης 1701 του ΣΑ/ΟΗΕ του 2006) .Μια τέτοια μείωση θα σήμαινε επίσης την αποσύνδεση των πολεμικών μετώπων του Λιβάνου και της Γάζας. Όλα αυτά θα παρείχαν στο IRGC χρόνο και χώρο για να ξαναχτίσει το οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ και να αναδιαρθρώσει τη στρατιωτική της ηγεσία. Ωστόσο, η υποχώρηση εγκυμονεί τους δικούς της κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της ευπάθειας σε μια συνεχιζόμενη Ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία που θα περιλάμβανε την υποβάθμιση ή την εξάλειψη των πυραυλικών πεδίων της Χεζμπολάχ.
Με τον Νασράλα νεκρό και την οργάνωσή του σε αδυναμία η Χεζμπολάχ και η Σιιτική κοινότητα του Λιβάνου (περίπου 32%)καθώς και όλοι οι Λιβανέζοι,θα αισθάνονται εκτεθειμένοι και απροστάτευτοι. Μέχρι στιγμής, κανένας παράγοντας δεν έχει βοηθήσει ουσιαστικά τη Χεζμπολάχ: ούτε το Ιρανικό καθεστώς ούτε άλλοι συμπαθείς παράγοντες στην περιοχή. Εδώ η διεθνής κοινότητα έχει την ευκαιρία να επενδύσει σοβαρά στο μέλλον του Λιβάνου, μια επιχείρηση που θα περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την καθιέρωση κατάπαυσης του πυρός ή την εκ νέου εφαρμογή της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία τερμάτισε τον πόλεμο του Λιβάνου το 2006.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ισχυρή σχέση με τον Λίβανο μέσω του προγράμματος βοήθειας προς τις Λιβανικές Ένοπλες Δυνάμεις,(LAF) αλλά η ίδια η LAF πρέπει να συνεργαστεί με μία κυβέρνηση στη Βηρυτό που να εδράζεται στην κρατική κυριαρχία και ανεξαρτησία. Επιπλέον, η διεθνής κοινότητα μπορεί τώρα να εργαστεί για να υποστηρίξει έναν αξιόπιστο, χωρίς αποκλεισμούς συνασπισμό προσωπικοτήτων και δυνάμεων της αντιπολίτευσης -που πρέπει να περιλαμβάνει τη Σιιτική κοινότητα(μετριοπαθή) σε όλη της την ποικιλομορφία, για να αντιμετωπίσει τη Χεζμπολάχ, τους συμμάχους της και την Ιρανική επιρροή στον Λίβανο.
