Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές ως και αποκλειστικές πληροφορίες του υπογράφοντα από Αραβικές και Τουρκικές πηγές , η Συρία και η Τουρκία εργάζονται για μια αμυντική συμφωνία, στο πλαίσιο της οποίας η Τουρκία θα δημιουργήσει νέες στρατιωτικές βάσεις στη Συρία. Αυτές οι αναφορές -δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής από την Τουρκία- η οποία ήδη διατηρεί στρατιωτικές βάσεις στη βόρεια Συρία, που είχαν συσταθεί πριν από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στο πλαίσιο των διαφόρων συμφωνιών της Αστάνα με τη Ρωσία αλλά και των τριών εισβολών της σε Τζαραμπλούς, Αφρίν κα.Επιπλέον, υπάρχει-προς το παρόν – μια σχετική “ασυμφωνία” μεταξύ των διαφόρων αναλυτών σχετικά με την τελική τοποθεσία και τη φύση των νέων βάσεων που θα δημιουργήσει η Τουρκία στη χώρα.(αν θα είναι υποστήριξης, ναυτικές, ειδικών δυνάμεων ,αεράμυνας ,εκπαίδευσης κλπ)
Μια σημαντική ερευνητική προσωπικότητα που έχει αναφερθεί σε αυτό το θέμα είναι ο γνωστός Σύρος δημοσιογράφος Iμπραήμ Χαλίντι εκδότης του περιοδικού Saudi Al-Majalla. Σε άρθρο της 28ης Δεκεμβρίου 2024, έγραψε ότι η Δαμασκός και η Άγκυρα συντάσσουν μια αμοιβαία αμυντική συμφωνία που περιλαμβάνει την αρχική δημιουργία δύο βάσεων στη Χομς και τη Δαμασκό ως και την ανάπτυξη ενός Τουρκικού συστήματος αεράμυνας κατά των Ισραηλινών αεροπορικών επιθέσεων. Μια τέτοια συμφωνία πρόσθεσε, “θα τοποθετήσει το νέο καθεστώς της Δαμασκού σε μια ισχυρή διαπραγματευτική θέση έναντι των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) στο προπύργιο τους στην πόλη Καμισλί στη βορειοανατολική Συρία’.
Ένας άλλος -καλός γνώστης αυτών των θεμάτων είναι – ο Τούρκος δημοσιογράφος İμπραήμ Καραγκιούλ πρώην συντάκτης της εφημερίδας Yeni Şafak που είναι πολύ κοντά στον Ερντογάν- που έγραψε ότι “η Συρία αντιμετωπίζει δύο μεγάλους κινδύνους. Ο πρώτος είναι οι επιθέσεις και οι επεκτατικές φιλοδοξίες του Ισραήλ και ο δεύτερος είναι η απειλή στην εδαφική ακεραιότητα της Συρίας που αποτελούν οι Κούρδοι των SDF “,
τους οποίους η Άγκυρα χαρακτηρίζει ως τρομοκράτες.
Για το θέμα των Τουρκικών στρατιωτικών βάσεων προχθές έγραψε: “Αν και η συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Συρίας δεν έχει λάβει ακόμη την οριστική μορφή(θέμα εβδομάδων), οι συνομιλίες αφορούν στρατηγικά ζητήματα όπως την ανασυγκρότηση των Συριακών ενόπλων δυνάμεων, τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων στη Δαμασκό. και σε περιοχές της Χάμα και Χομς, την υπεράσπιση του Συριακού εναέριου χώρου, ως και τη δημιουργία ναυτικής βάσης στην Συριακή Μεσογειακή περιοχή Tαρτούς/Λατάκεια . Αυτές οι πρωτοβουλίες υποδεικνύουν την ύπαρξη σοβαρών σχεδίων για την ενίσχυση της ασφάλειας της Τουρκίας από τον αέρα και τη θάλασσα. Δυτικές πηγές ανέφεραν ότι “η Τουρκία είναι (επίσης) πιθανό να κατασκευάσει μια στρατιωτική βάση (αεροναυτική )στον Λίβανο”υπό το φως της αδυναμίας του κράτους εκεί αλλά και της προθυμίας της Βηρυτού να συνεργαστεί με την Τουρκία σε διάφορους τομείς.
Γνωστός Τούρκος στρατιωτικός αναλυτής σημείωσε πρόσφατα ότι υπάρχουν σχέδια για μια αναδυόμενη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με τη νέα Συριακή κυβέρνηση ως και σχέδια για την ίδρυση Τουρκικής στρατιωτικής βάσης στη Δαμασκό ως και ναυτικής βάσης στη Ταρτούς, στο πρότυπο παρόμοιων συμφωνιών και βάσεων της Τουρκίας στη δυτική Λιβύη. Οι αναφορές για τις Τουρκικές στρατιωτικές βάσεις που θα δημιουργηθούν στη Συρία ήταν και είναι ιδιαίτερα αισθητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Κατάρ με την τεράστια οικονομική του δύναμη θα συνδράμει σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Ανώτατοι στρατιωτικοί της 2ης στρατιάς της Τουρκίας (που η ζώνη της καλύπτει τη Συρία) επισημαίνουν ότι η Τουρκία σχεδιάζει να εγκαταστήσει βάση στην Παλμύρα στην επαρχία της Χομς, ενώ άλλοι υποστήριξαν σε ειδική κλειστή σύσκεψη υπό τον αρχηγό των Τουρκικών ενοπλων δυνάμεων στρατηγό Μετίν Γκουράκ και με τη συμμετοχή του αρχηγού των χερσαίων δυνάμεων στρατηγού Σελτζούκ Μπαιρακτάρογλου, ότι σχεδιάζει να αναπτύξει ένα σύστημα εκτεταμένης αεράμυνας βόρεια της πόλης την Κουνέιτρα, στα νότια της χώρας (κοντά με το Ισραήλ)Επιπόσθτα η Τυρκία θα αναπτύξει ειδική μονάδα για όπλα και υλικά μαζικής καταστροφής (ειδικά χημικούς παράγοντες που βρίσκονται σε ορισμένες βάσεις με ανεπαρκή έλεγχο)
Εν μέσω αναφορών για την επικείμενη /προγραμματισμένη επίσκεψη του Ερντογάν στη Συρία, η διαδικτυακή εφημερίδα Raialyoum.com ανέφερε στις 29 και 30 Δεκεμβρίου ότι σκοπός της επίσκεψης είναι μεταξύ άλλων να διευκολύνει την ανάπτυξη Τουρκικών δυνάμεων στη χώρα υπό το πρόσχημα» αμυντικών συμφωνιών. Τουρκικές πολιτικοστρατιωτικές πηγές ανέφεραν στον υπογραφοντα ότι η φύση των προετοιμασιών για την επίσκεψη ως και η σύνθεση της αντιπροσωπείας που θα συνοδεύσει τον Ερντογάν δείχνουν ότι η Τουρκία σχεδιάζει να αναπτύξει εκτεταμένες στρατιωτικές δυνάμεις και δυνάμεις ασφαλείας στη Συρία (και στρατοχωροφυλακή ) σε πολλές πόλεις μέσα στους προσεχείς 6-8 μήνες προκειμένου να συμβάλει στην ενίσχυση της Συριακής κυβέρνησης ως και για να καταπολεμηθεί η Κουρδική ένοπλη παρουσία στη χώρα, δηλαδή οι SDF. Αναφέρθηκε επίσης ότι, κατά την επίσκεψη Ερντογάν, πρόκειται να υπογραφούν σχέδια και πρωτόκολλα σχετικά με την εκπαίδευση των Συριακών δυνάμεων ασφαλείας και αεροπορίας, την επανενεργοποίηση όλων των αεροδρομίων και των θαλάσσιων λιμανιών της Συρίας και την επίβλεψη των συριακών αεροδρομίων, μεταξύ άλλων και από Τούρκους ειδικούς.Τουρκικές ανησυχίες σχετικά με τις Κουρδικές και Ισραηλινές επιχειρήσεις στη Συρία
Εκτιμάται ότι οι Τουρκικές στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, θα χρησιμεύσουν μεταξύ άλλων ως βάσεις επιχειρήσεων και κατά των SDF, οι οποίες υποστηρίζονται από τον διεθνή συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την καταπολέμηση του ISIS(γνωστή ως επιχείρηση INHERENT RESOLVE . Η Τουρκία, όπως αναφέρθηκε, θεωρεί τις SDF ως βραχίονα της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK και έχει επανειλημμένα τονίσει ότι δεν έχει θέση στο μέλλον της Συρίας. Ο Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα, σε μια κομματική διάσκεψη στις 25 Δεκεμβρίου 2024, ότι ‘οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία πρέπει να καταθέσουν τα όπλα τους ή αλλιώς θα ταφούν στο έδαφος της Συρίας μαζί με τα όπλα τους”
Οι βάσεις μπορεί επίσης να χρησιμεύσουν ως αποτρεπτικός παράγοντας κατά του Ισραήλ, το οποίο, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Συρίας σε μια σειρά εντατικών αεροπορικών επιδρομών, ενώ ανέλαβε τον έλεγχο της Συριακής πλευράς του όρους Ερμών και διατηρεί επίσης στρατιωτική παρουσία στο άλλες περιοχές της νότιας Συρίας.Ο Τούρκος υπεξ Χακάν Φιντάν δήλωσε κατά την επίσκεψή του στη Συρία στις 22 Δεκεμβρίου: “Δεν μπορούμε να ανεχτούμε το Ισραήλ να εκμεταλλεύεται την τρέχουσα κατάσταση για να κατέχει τη Συριακή γη… Πρέπει να σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και να μην εκθέτει την περιφερειακή ασφάλεια σε περαιτέρω κινδύνους”
Με την πτώση ατου Ασαντικού καθεστώτος και την παρακμή των δύο μεγαλύτερων συμμάχων του της Ρωσίας και του Ιράν, η Τουρκία άδραξε την ευκαιρία για να προσπαθήσει να αυξήσει σημαντικά την επιρροή της στη χώρα στον τομέα της άμυνας (μεταξύ άλλων τομέων) , σε μια προφανή προσπάθεια να μετατραπεί η Συρία σε Τουρκικό προτεκτοράτο. Αξιοσημείωτες σε αυτό το πλαίσιο ήταν οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν σε συνέντευξη Τύπου στις 2 Ιανουαρίου 2025. Είπε ότι, “σε αυτή τη νέα εποχή, εάν οποιαδήποτε ομάδα πλειοψηφίας ή μειοψηφίας στη Συρία αισθάνεται αγωνία ή ανησυχία –είτε είναι οι Αλαουίτες, οι Γιαζίντι, οι Χριστιανοί ή άλλοι– η Τουρκία είναι ο βοσκός και ο προστάτης αυτών των ομάδων”και των όλοι οι άλλοι στη Συρία».
Στις 26 Δεκεμβρίου 2024, ο Ρώσος ειδικός Γεβγένι Σαντανόφσκι επικεφαλής της Ρωσικής δεξαμενής σκέψης Institute of the Middle East, έγραψε μια ανάλυση στο Ρωσικό περιοδικό “Russia In Global Politics” σχετικά με την κατάσταση στη Συρία έγραψε ότι ο πόλεμος στη Συρία ‘κερδήθηκε αναμφισβήτητα όχι μόνο από τους ντόπιους ισλαμιστές, αλλά από την Τουρκία και τον σύμμαχό της , το φιλοδυτικό και αντιρωσικό Εμιράτο του Κατάρ”. Στη συνέχεια πρόσθεσε: “Όσο για το ενδεχόμενο διατήρησης της αυτονομίας των Αλαουιτών στη Λατάκεια με τη βοήθεια της Ρωσίας… μην περιμένετε πολλά …” Ο Σατανόφσκι υπενθύμισε επίσης ότι ο Ερντογάν ανέφερε πρόσφατα ότι αν η κατάσταση είχε εξελιχθεί διαφορετικά μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δαμασκός, το Χαλέπι, το Ιντλίμπ, η Χάμα και η Ράκα θα ήταν Τουρκικά βιλαέτια. Ο Ερντογάν εξέφρασε πολλές φορές αυτό το “ευσεβή πόθο” στις σχέσεις του με τον «Εθνικό Όρκο Misak-ı Millî» που εγκρίθηκε στην τελευταία σύνοδο του Οθωμανικού Κοινοβουλίου το 1920.
.Η Δημοκρατία της Τουρκίας είτε θα διευρύνει την επιρροή της είτε θα τη χάσει εντελώς. και αυτός είναι επίσης ο λόγος που οι ιστορικές αναφορές του Ερντογάν στον Εθνικό Όρκο θεωρούνται ζωτικής σημασίας». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αντιφιλελεύθερος Ρώσος φιλόσοφος Aλεξάντερ Ντούγκιν σχολιάζοντας την κατάσταση στη Συρία και την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, δήλωσε: “Η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ είναι αναμφίβολα ένα πλήγμα για εμάς. Φαίνεται ότι οι παγκοσμιοποιητές χρονομέτρησαν προσεκτικά την επιχείρησή τους στη Συρία, προσελκύοντας την Τουρκία και άλλους περιφερειακούς παράγοντες – όπως το Κατάρ και διάφορα Ισλαμικά κράτη – στη σύγκρουση για να εκμεταλλευτούν την κατάσταση Είναι ένα θλιβερό γεγονός και μια απογοητευτική έκβαση το προηγούμενο έτος για τη Ρωσία.”
Ο Ερντογάν έχει ήδη αντιμετωπίσει τα ζητήματα της Υπερκαυκασίας κερδίζοντας τον Δεύτερο Πόλεμο του Καραμπάχ και ολοκληρώνοντας τη «Συμφωνία Σούσα» με το Μπακού, που υλοποιεί στην πράξη την αρχή «Ένα Έθνος – Δύο Κράτη» με το Αζερμπαιτζαν. Το ζήτημα της εγκαθίδρυσης ενός ενιαίου υπερεθνικού συστήματος μεταξύ Τουρκίας, Καζακστάν και Κεντρικής Ασίας, εφαρμόζοντας τις θεωρίες των Νεότουρκων και την πρακτική του Ενβέρ Πασά, λύνεται επιτυχώς μέσω του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών. Με τη σειρά τους, τα σύνορα της Ρωσίας στους χάρτες των Τουρκικών σχολικών εγχειριδίων εκτείνονται μόνο μέχρι την περιοχή του Βόλγα, ενώ οτιδήποτε άλλο, από το Ταταρστάν και τα Ουράλια μέχρι τη Γιακουτία και το Αλτάι ονομάζονται “μη αναγνωρισμένα τουρκικό κράτη”