.
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Η πρώτη εβδομάδα της πολιτικής των ΗΠΑ επί Τραμπ κατέγραψε μια ροή μηνυμάτων από τον Λευκό Οίκο σχετικά με την ανάγκη να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία..Το Κρεμλίνο απάντησε δεόντως με σήματα ετοιμότητας για να συζητήσει όλα τα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, λαμβάνοντας υπόψη τις «τρέχουσες πραγματικότητες» (δηλαδή τις πάγιες και ανυποχώρητες θέσεις του). Οι προετοιμασίες για μια πιθανή συνάντηση θα περιλαμβάνουν κανονικά τη γεφύρωση των κενών μεταξύ των διαπραγματευτικών θέσεων. Τίποτα που μοιάζει με τέτοια επαναπροσέγγιση, ωστόσο, δεν είναι ορατή .
Άλλοι παράγοντες , συμπεριλαμβανομένου του Ζελένσκι και αρκετών Ευρωπαίων ηγετών, θα ήθελαν να συμμετάσχουν στις όποιες συνομιλίες, ενώ άλλοι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων κυρίως της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (ΔΠΚ), είναι εμφανείς σιωπηλοί. Αυτό που είναι εντυπωσιακό σε αυτές τις πολλαπλές συζητήσεις είναι ότι οι συμμετέχοντες, χωρίς εξαίρεση, επιμένουν να μιλούν ή να μην μιλούν, ο ένας μετά τον άλλον.
Η βαθύτερη διαφορά στην εννοιολόγηση του πολέμου από τον Τραμπ και τον Πούτιν είναι ότι για τους πρώτο είναι μια μη λογική διαστρέβλωση που πρέπει απλώς να σταματήσει, ενώ για το δεύτερο, είναι μια εκδήλωση της θεμελιώδους και αμείωτης αντιπαράθεσης μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Αναζητώντας να αμβλύνει αυτή τη σύγκρουση των αντιλήψεων, ο ανεκδιήγητος και εμμονικά αλαζονικός Πούτιν υποστήριξε ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να αποφευχθεί αν οι Αμερικανικές εκλογές του 2020 δεν είχαν κλαπεί από τον Τραμπ Αυτή η συνωμοσιολογική υπόθεση έρχεται σε αντίθεση, ωστόσο, με το σταθερό αίτημά του ότι οι βασικές αιτίες του πολέμου πρέπει να απομακρυνθούν πριν από το τέλος των μαχών.
Ο ισχυρισμός του Πούτιν ότι η Ρωσία δεν είχε άλλη επιλογή τον Φεβρουάριο του 2022 μεταφράζεται στην εμμονή του για τον έλεγχο της στρατηγικής πρωτοβουλίας και τη συνέχιση των επιθετικών επιχειρήσεων στο Ντονμπάς . Για τον άσχετο Τραμπ, αντίθετα, οι τακτικές παρατηρήσεις στα πεδία των μαχών δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον, και η κύρια έμφαση του είναι στις παράλογες απώλειες, οι οποίες ισοδυναμούν, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, σε 700.000 για την Ουκρανία και ένα εκατομμύριο για τη Ρωσία . Τα στοιχεία αυτά είναι πλήρως αμφισβητήσιμα και για τις δύο πλευρές ενώ για τη Ρωσία, οι ερευνητές -αναλυτές και ο υπογράφων έχουν επιβεβαιώσει τα ονόματα των 90.019 θανάτων μεταξύ των στρατιωτών.
Για τον Τραμπ, το κύριο σκεπτικό για τον τερματισμό του πολέμου είναι το θλιβερό κράτος της οικονομίας της Ρωσίας και πολλοί Ρώσοι οικονομολόγοι επινοούν ότι το πραγματικό εύρος των συσσωρευμένων παραμορφώσεων και στρεβλώσεων μόλις και μετά βίας καμουφλάρεται από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία .Ο Πούτιν επιμένει να περιγράφει απόλυτα υγιείς οικονομικές προοπτικές, αλλά το Κρεμλίνο αντιδρά νευρικά στις διαρροές σχετικά με την κριτική για τα αναποτελεσματικά μέτρα της κυβέρνησης με στόχο τον περιορισμό του πληθωρισμού και την ανάπτυξη της ανάπτυξης σήματος . Κανένας εμπειρογνώμονας δεν μπορεί να πει αν ο Πούτιν (ή θέλει να είναι) ενήμερος για το γεγονός ότι η ρωσική αμυντική βιομηχανία αγωνίζεται να αντισταθμίσει τις μεγάλες απώλειες αρμάτων μάχης και άλλων οπλικών συστημάτων κάνοντας γρήγορες αναβαθμίσεις στην πανοπλία από παλιά σοβιετικά οπλοστάσια, τα οποία θα είναι άδεια μέχρι το τέλος του 2025 .
Οι ευπάθειες της Ρωσίας στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου διευρύνονται και βαθαίνουν ως και η διαρκής υπερφορολόγηση της δικής της βιομηχανίας αφήνει τη Μόσχα σε αδύναμη διαπραγματευτική θέση ..
Ο Ζελένσκι είναι κατανοητό ανήσυχος για τις παραμέτρους μιας πιθανής (έστω και υποθετικής) συμφωνίας ΗΠΑ-Ρωσίας και δεν προσπαθεί ούτε να αντικρούσει ανοιχτά τον Τραμπ ούτε να θεωρείται η θέση του δεδομένη Έχει εγκαταλείψει το σχέδιό του για μια δεύτερη σύνοδο κορυφής ειρήνης, αλλά επιμένει στο αίτημα για γρήγορη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ γνωρίζοντας καλά τον σκεπτικισμό του Τραμπ απέναντι σε αυτή τη συμμαχία .
Η εκτίμησή του για μια ειρηνευτική δύναμη που αριθμεί 200.000 στρατιώτες είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές υψηλότερη από το μέγιστο αριθμό που αναφέρουν οι πιο τολμηροί Ευρωπαίοι πολιτικοί και η επιθυμία του για ανάπτυξη Αμερικανικών στρατευμάτων δεν βρίσκει υποστήριξη στην ομάδα Τραμπ . Ο κύριος αντίκτυπος αυτής της μαξιμαλιστικής ρητορικής είναι η μεγαλύτερη ισχύς της επιταγής για τα Ευρωπαϊκά κράτη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τουλάχιστον στο 3% του ΑΕΠ, όπως υποστηρίζει αμείλικτα ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε .
Η ΛΔΚ προτιμά σαφώς να περιμένει παρά να ενεργοποιεί εκ νέου το δικό της ειρηνευτικό σχέδιο και η παρουσία του αντιπροέδρου της ΛΔΚ Χαν Ζενγκ στην τελετή ορκωμοσίας του Τραμπ στην Ουάσιγκτον ήταν σαφές σημάδι ετοιμότητας για συνεργασία .Γνωρίζοντας πόσο ανήσυχος είναι ο Πούτιν για κάθε ένδειξη θετικών εξελίξεων στις σχέσεις ΗΠΑ-ΛΔΚ, τα πράγματα περιπλέκονται.Οι Ρώσοι ειδικοί έχουν ελάχιστη εικόνα για τις πολιτικές προτιμήσεις του Πεκίνου.
Οι ελπίδες του Σι είναι προφανώς πολύ διαφορετικές και η Ρωσία δεν μπορεί να περιμένει ρεαλιστικά ένα χέρι βοήθειας από τη ΛΔΚ,. Ο Πούτιν αναμένει ότι οι επικείμενες ειρηνευτικές συνομιλίες θα επιβεβαιώσουν την ιδιότητά του ως παγκόσμιου πολιτικού στο ίδιο επίπεδο με τον Τραμπ και τον Σι, αλλά κανένας από τους δύο δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει ως ίσο,
ΟΧΙ ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΟΗΕ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ. ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΜΗΡΟΣ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΒΕΤΟ
Ο Αυστριακός στρατηγός Ρόμπερτ Μπρίγκερ πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, σε μια συνέντευξη στις 26 Ιανουαρίου στη Γερμανική Die Welt am Sonntag, πρότεινε μια ειρηνευτική αποστολή με εντολή ΟΗΕ για την επιτήρηση και την επιβολή μιας ενδεχόμενης κατάπαυσης του πυρός σε μια εδαφικά μειωμένη Ουκρανία. Ούτε αντιδρά στο ότι μια ειρηνευτική εντολή του ΟΗΕ θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία και να υπόκειται στη Ρωσική έγκριση στο ΣΑ του ΟΗΕ. Η πρόταση προβλέπει τον «Παγκόσμιο Νότο» και άλλες αποδεκτές από τη Ρωσία χώρες να συμμετάσχουν μαζί με τους δυτικούς συμμάχους σε αυτή τη δύναμη υποστήριξης της ειρήνης στην Ουκρανία .
Σε αυτά τα βασικά στοιχεία, η πρόταση του Μπρίγκερ αποκλίνει από τη συναίνεση μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων που σκέπτονται να αναπτύξουν μια στρατιωτική παρουσία μετά την ανακωχή στην Ουκρανία. Συμφωνούν από κοινού με το Κίεβο ότι η αποστολή θα είναι συμμαχική (Ευρωατλαντική) στη σύνθεσή της και δεν θα υπόκειται σε εντολή του ΟΗΕ, πόσο μάλλον στον αναπόφευκτο και απαράδεκτο Ρωσικό έλεγχο μιας τέτοιας εντολής
.Φαίνεται επίσης να συμφωνούν ότι η αποστολή θα περιλαμβάνει τόσο τη διατήρηση της ειρήνης όσο και την αποτροπή της επαναλαμβανόμενης Ρωσικής επίθεσης. Σκιαγραφώντας ορισμένες από τις παραμέτρους της αποστολής υποστήριξης της ειρήνης, ο Μπριγκερ προβλέπει ότι τα στρατεύματα θα παρακολουθούν την κατάπαυση του πυρός στην αποστρατικοποιημένη ζώνη κατά μήκος της γραμμής επαφής .
Ο αριθμός των στρατευμάτων που απαιτούνται θα είναι «στο υψηλότερο όριο ενός πενταψήφιου αριθμού», δηλαδή θα πλησιάζει τις 100.000. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν, με την επιφύλαξη μιας πολιτικής απόφασης, «να παράσχουν σημαντικές συνεισφορές στρατευμάτων για την επίβλεψη της κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία». Είναι, ωστόσο, «όχι μόνο Ευρωπαίοι … αλλά και [προσωπικό] από τον παγκόσμιο Νότο ή τον Καύκασο»
Η ενδιαφέρουσα αναφορά σε στρατεύματα «από τον Καύκασο» μαζί με αυτά από τον «Παγκόσμιο Νότο» αποκαλύπτει μια αναζήτηση για συνεισφορές στρατευμάτων από χώρες των οποίων η συνεργασία μπορεί να είναι ελκυστική για τη Ρωσία. Αυτό, με τη σειρά του, αντανακλά την προσδοκία -αν και δεν δηλώθηκε ανοιχτά- ότι μια εντολή του ΟΗΕ θα πρέπει να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία μήπως η Ρωσία την εμποδίσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Το αν ο στρατηγός Μπρίγκερ εκπέμπει συστάσεις που μπορεί να έχει υποβάλει στη Στρατιωτική Επιτροπή και τις πολιτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή μπορεί να μιλήσει χωρίς άδεια να εκτοξεύσει ένα δοκιμαστικό αερόστατο δεν είναι σαφές. Ως Αυστριακός, η πρότασή του μπορεί να αντικατοπτρίζει το ήθος ουδετερότητας της χώρας του μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Η πρόταση φαίνεται να μην ευθυγραμμίζεται με τις τρέχουσες συζητήσεις μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων και μεταξύ αυτών και της Ουκρανίας.Είναι εκτός πραγματικότητας.
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει πάντα το δικαίωμα αρνησικυρίας της για να διαμορφώσει τις διεθνείς εντολές διατήρησης της ειρήνης προς το δικό της συμφέρον στο ΣΑ του ΟΗΕ και στον ΟΑΣΕ σχετικά με ένοπλες συγκρούσεις που η ίδια η Μόσχα είχε υποκινήσει στο «εγγύς εξωτερικό» της. Η Ρωσία επέμενε επιτυχώς να συμμετέχει σε τέτοιες ειρηνευτικές αποστολές – επιπλέον, με κυρίαρχο ρόλο – παρά το γεγονός ότι είναι ενεργό μέρος σε αυτές τις συγκρούσεις.
Μόλις η εντολή δόθηκε στον ΟΗΕ η Ρωσία ενήργησε ως αυστηρός κατασκευαστής στην ερμηνεία αυτών των εντολών, μικροδιαχειριζόμενη τις αποστολές, ακόμη και όταν τις σαμποτάρει μέσω ενεργειών εκτός εντολών. Τελικά, η Ρωσία άσκησε βέτο σε αυτές τις ειρηνευτικές αποστολές εκτός λειτουργίας .
Τέτοια ήταν η ιστορία της ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ στην Αμπχαζία της Γεωργίας, την οποία η Ρωσία δεν έλεγχε άμεσα, αλλά διαμόρφωσε την εντολή της στο ΣΑ του ΟΗΕ, παρείχε την επιμελητεία της και διεξήγαγε μια παράλληλη Ρωσική «ειρηνευτική» αποστολή και στη συνέχεια εκκαθάρισε και τις δύο αποστολές το 2008.( η αποστολή Επιτήρησης των Συνόρων της Γεωργίας και η επιχείρηση «ειρηνευτικής» του ΟΑΣΕ στη Νότια Οσετία, Γεωργία έως ότου η Ρωσία άσκησε βέτο στη συνέχισή τους και της αποστολής παρατηρητών του ΟΑΣΕ στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα και της ειδικής αποστολής παρακολούθησης στην Ουκρανία στις αποστολές παρακολούθησης κατάπαυσης του πυρός 2014–2021/2022, τις οποίες η Ρωσία υπονόμευσε έντονα εκ των έσω μέχρι να τους εκδιώξει
Αν η ΕΕ επρόκειτο να επιδιώξει εντολή του ΟΗΕ για διατήρηση της ειρήνης μετά την ανακωχή στην Ουκρανία, θα αντιμετώπιζε το ίδιο δικαίωμα βέτο της Ρωσίας για την εντολή, τις παραμέτρους και τις επακόλουθες επιχειρήσεις μιας τέτοιας αποστολής.. Οι διαπραγματεύσεις για ενδεχόμενες επιλογές συντάχθηκε κυρίως από τον πρώην ΓΓτου ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν το 2022, περιέγραφε τις μεταπολεμικές δεσμεύσεις ασφαλείας για την Ουκρανία μόνο από τις δυτικές χώρες, εξαιρώντας προγραμματικά τη Ρωσία.
Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ το 2024 υιοθέτησε το Συμφωνητικό της Ουκρανίας, αποκλείοντας οποιαδήποτε Ρωσική συμμετοχή σε ειρηνευτικές ή μεταπολεμικές εγγυήσεις ασφαλείας. Αυτά ορίζονται σαφώς ως θέματα μεταξύ της Ουκρανίας και των εταίρων της στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ αποκλειστικά
Από το 2022, η Ουκρανία έχει βγει από τη γκρίζα ζώνη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, μετακινώντας την Ουκρανία στη δυτική τροχιά πολιτικά και όσον αφορά τη μελλοντική της ασφάλεια. Αυτή η ιστορική αλλαγή, ωστόσο, θα αντιστραφεί από μια αποστολή ειρηνευτικής υποστήριξης στην Ουκρανία υπό την εντολή των Ηνωμένων Εθνών, με την επιφύλαξη της Ρωσικής έγκρισης των παραμέτρων της και των χωρών που συνεισφέρουν, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Μια τέτοια αποστολή θα αντιστρέψει τη δυτική τροχιά της Ουκρανίας, οδηγώντας μια μειωμένη Ουκρανία πίσω στη γκρίζα ζώνη που υπήρχε πριν από το 2022 μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.