Μας έχει απασχολήσει και όχι άδικα τα τελευταία χρόνια η Ελληνική ΑΟΖ, ο τρόπος που θα την ανακηρύξουμε, η ασφάλεια της καθώς και οι συμμαχίες μας, που θα κινηθούν υποστηρικτικά σε περίπτωση αμφισβητήσεων από την Τουρκία.
Όλα βέβαια τα νομικά θέματα έχουν υπεραναλυθεί και είναι σαφές ποια μπορεί να είναι η Ελληνική ΑΟΖ, αλλά και πόσο σημαντική είναι τόσο σε Ελλάδα όσο και Κύπρο για την πολυπόθητη εκμετάλλευση όλων αυτών των κρυμμένων με μορφή υδρογονανθράκων θησαυρών.
Όμως πόσο μπορούμε να πιστεύουμε ότι η Τουρκία δεν θα αποτελέσει ένα καταλυτικό εμπόδιο σε αυτή την προσπάθεια εκμετάλλευσης της ΑΟΖ, επικαλούμενοι τα διεθνή συμφέροντα και την υποστήριξη του διεθνούς παράγοντα ;
Όπως συνήθως λέγεται «μια δοκιμή θα μας πείσει» και την δοκιμή την έχουμε ήδη μπροστά μας, με όλες αυτές τις παράνομες διεκδικήσεις τις Τουρκίας κυρίως στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Έτσι, σύμφωνα με κυπριακές πηγές, η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Δεν είναι μόνον η κατοχική Τουρκία η οποία αμφισβητεί, εισέβαλε, κατέχει μέγα τμήμα της και διεξάγει παράνομα έρευνες και γεωτρήσεις.
Οι τρεις μεγάλες δυνάμεις, οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Βρετανία, την αμφισβητούν και αυτές. Η αμφισβήτηση άρχισε ταυτόχρονα με την τουρκική εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ, στις 4.5.2019 χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρξει σχεδόν καμία σοβαρή δημόσια αντίδραση εκ μέρους της Κυπριακής κυβέρνησης. Απλώς φαίνεται να έγιναν κάποια διαβήματα από το υπουργείο Εξωτερικών.
Ωστόσο ο πρόεδρος Αναστασιάδης, πέντε τουλάχιστον φορές, χαρακτήρισε ορθά την τουρκική πειρατεία και συνεχιζόμενη κατοχή μεγάλου τμήματος της κυπριακής και ευρωπαϊκής ΑΟΖ, ως εισβολή παρόμοια με εκείνη του 1974.
Όμως αντί οι ΗΠΑ να στηρίξουν την Κυπριακή Δημοκρατία στις 6.5.2019, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε δήλωσή του υπογράμμισε ότι, «οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθιά για τις εξαγγελθείσες προθέσεις της Τουρκίας που αφορούν την έναρξη υπεράκτιων γεωτρήσεων σε μια περιοχή την οποία αξιώνει η Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη. Αυτό το βήμα είναι ιδιαίτερα προκλητικό και δημιουργεί τον κίνδυνο για την αύξηση της έντασης στην περιοχή».
Δηλαδή οι «προθέσεις της Τουρκίας» για γεωτρήσεις αφορούν «μια περιοχή την οποία αξιώνει η Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη». Αυτό σημαίνει ότι δεν της ανήκει αλλά την αξιώνει ως δική της. Ήταν η πρώτη κραυγαλέα αμφισβήτηση της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας, της νομιμότητας και της ιδιοκτησίας της κυπριακής ΑΟΖ από τις ΗΠΑ.
Αντί, λοιπόν, να υπάρξει σοβαρή και στιβαρή αντίδραση στις τουρκικές υπονομεύσεις, ο πρόεδρος Τραμπ, εξαιτίας και προσωπικών συμφερόντων που τον συνδέουν με τον Τούρκο ομόλογο του, κάνει τα στραβά μάτια.
Τελευταία ευθεία αμφισβήτηση της κυπριακής ΑΟΖ από τις ΗΠΑ έγινε μόλις πρόσφατα. Σε συνέντευξη της στον «Φιλελεύθερο», (26.4.2020) η Αμερικανίδα πρέσβειρα, Τζούντιθ Γκάρμπερ, ερωτήθηκε για τη νέα εισβολή του τουρκικού γεωτρύπανου «Γιαβούζ» στην κυπριακή ΑΟΖ και απάντησε:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ενήμερες για τα δημοσιεύματα ότι το Τουρκικό γεωτρύπανο έφθασε στις 20 Απριλίου σε περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως αποκλειστική οικονομική της ζώνη. Προτρέπουμε τις τουρκικές Αρχές να σταματήσουν αυτές τις επιχειρήσεις και εξακολουθούμε να καλούμε όλα τα μέρη να αποφεύγουν ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθιά για τις πρόσφατες αναφορές σχετικά με τα σχέδια της Τουρκίας για γεώτρηση στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Αυτή η προκλητική ενέργεια αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή».
Αξίζει προσοχή πάλι στην φρασεολογία και την ορολογία που χρησιμοποιεί: «Περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως αποκλειστική οικονομική της ζώνη». Οι ΗΠΑ δηλαδή και πάλι αμφιβάλλουν ότι η ΑΟΖ ανήκει στην Κύπρο και αμφισβητούν το Δίκαιο της Θάλασσας, που οι ίδιες δεν υπέγραψαν, όπως και η Τουρκία.
Όσον αφορά τους Ρώσους, ο πρέσβης της Ρωσίας, Στανισλάβ Οσάτσι, σε συνέντευξη ερωτήθηκε πώς αντιδρά η χώρα του ενώπιον του γεγονότος ότι η Τουρκία, εν μέσω πανδημίας, συνεχίζει τις προκλήσεις με νέες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Ο Ρώσος πρέσβης αναγνώρισε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, κατέχει τα κυριαρχικά της δικαιώματα εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης».
Και πρόσθεσε
«Η ρωσική πλευρά δεν μπορεί να μην ανησυχεί εξαιτίας της αυξανόμενης προοπτικής μιας κρίσης σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή (στην Αν. Μεσόγειο). Η όξυνση της κατάστασης γύρω από την ΑΟΖ της Κύπρου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και δυνατόν να έχει αρνητικές συνέπειες. Καλούμε να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία και επίλυση των αμφιλεγόμενων ζητημάτων, που προκύπτουν μέσω ενός διαλόγου και επίτευξης αμοιβαίων αποδεκτών αποφάσεων εντός των πλαισίων του Διεθνούς Δικαίου».
Δηλαδή ο κ.Οσάτσι, προέβη σε μία πρωτοφανή αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της αναγνωρισμένης από το Δίκαιο της Θάλασσας, κυπριακής ΑΟΖ. Με πατερναλιστικό ύφος καλεί «να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία και επίλυση των αμφιλεγόμενων ζητημάτων».
Τι επιχειρεί ο κ. Οσάτσι;
Πρώτον, εξισώνει άγαρμπα και προκλητικά τον Τούρκο πειρατή με τη νόμιμη Κυπριακή Δημοκρατία.
Δεύτερον, αντί να απευθυνθεί μόνο προς την παρανομούσα και έκνομη Τουρκία, καλεί και τις δύο πλευρές να επιδείξουν «αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία» για να επιλύσουν «τα αμφιλεγόμενα ζητήματα». Ποια είναι αυτά τα μη κατονομαζόμενα «αμφιλεγόμενα ζητήματα;». Πότε ο Ρώσος πρέσβης τα ανακάλυψε;
Πολύ χειρότεροι των Αμερικανών και των Ρώσων, είναι βεβαίως οι Βρετανοί. Μία εβδομάδα μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή της κυπριακής ΑΟΖ, ο υπουργός Ευρώπης, σερ Άλαν Ντάνκαν, μιλώντας στη Βουλή των Κοινοτήτων (11.5.2019) προέβη στην εξής εξωφρενική δήλωση:
«Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ότι, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση».
Ποιος αμφισβητεί την κυριαρχία της Κύπρου στην ΑΟΖ της; Η Τουρκία, διαχρονικά φίλη της Βρετανίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, προκλήθηκαν αντιδράσεις στην Κύπρο και στην παροικία.
Θεωρούμε ότι όλα αυτά τα ωραία είναι ενδεικτικά τι θα επακολουθήσει και στην Ελληνική ΑΟΖ, που ακόμα δεν έχει δηλωθεί, ούτε με τους τριμερής ή διμερής συμμάχους μας. Αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι ο πλούτος της ΑΟΖ ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου και φέρνει ανησυχία και αβεβαιότητα για την τελική Ελληνικότητα της.
Χρήστος Καλογερόπουλος – Βαλκάνιος
Στρατηγικός Αναλυτής
Εξειδικευμένος σε Θέματα Διεθνούς Ασφάλειας
στη ΝΑ Μεσόγειο