Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Η Ουκρανία δεν χρειάζεται εγγύηση τύπου Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ .Χρειάζεται έναν μηχανισμό ασφαλείας που να ενεργοποιεί αυτόματα τη δράση, όχι μετά από συλλογικές διαβουλεύσεις και ατομικές συζητήσεις. Τους τελευταίους μήνες, μια νέα βασική ιδέα έχει εδραιωθεί στις συζητήσεις στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την Ουκρανία: εγγυήσεις «τύπου Άρθρου 5». Τον περασμένο Μάρτιο, η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, ήταν η πρώτη που πρότεινε έναν μηχανισμό εμπνευσμένο από το Άρθρο 5 του Χάρτη του ΝΑΤΟ, το οποίο προβλέπει συλλογική δράση σε περίπτωση επίθεσης σε μέλος. Η ομάδα του Τραμπ, προώθησε στη συνέχεια μια εγγύηση «τύπου Άρθρου 5» των ΗΠΑ εκτός ΝΑΤΟ τον Αύγουστο. Τον Σεπτέμβριο, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ολοκλήρωσε αυτή τη μετατόπιση συγκεντρώνοντας 26 Ευρωπαίους εταίρους στο Παρίσι για να δεσμευτούν για μια μεταπολεμική «δύναμη διαβεβαίωσης».
Αυτές οι προτάσεις μπορεί να ακούγονται καθησυχαστικές, αλλά δεν θα έπρεπε. Σε έναν κόσμο όπου αντιμετωπίζουμε νυχτερινές επιδρομές με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, θολές γραμμές στη θάλασσα και συνεχή πίεση σε κρίσιμες υποδομές, η αναπαραγωγή των λόγων του ΝΑΤΟ χωρίς τον μηχανισμό του ΝΑΤΟ θα άφηνε την Ουκρανία εκτεθειμένη και την Ευρώπη όχι ασφαλέστερη. Η δραστηριότητα της Ρωσίας εντός του εδάφους του ΝΑΤΟ έχει μετατραπεί από σπάνια σε ρουτίνα. Στις 10 Σεπτεμβρίου, δύο δωδεκάδες ρωσικής κατασκευής drones διέσχισαν τον πολωνικό εναέριο χώρο κατά τη διάρκεια μιας ευρύτερης επίθεσης στην Ουκρανία. Τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ κατέρριψαν όσα αποτελούσαν απειλή και η Πολωνία ενεργοποίησε το Άρθρο 4 του Χάρτη του ΝΑΤΟ, το οποίο επιτρέπει διαβουλεύσεις σε περίπτωση απειλής. Τις επόμενες εβδομάδες, η Δανία έκλεισε προσωρινά πολλά αεροδρόμια μετά από επανειλημμένες θεάσεις drones. Μέρες αργότερα, Γάλλοι ναύτες επιβιβάστηκαν σε ένα δεξαμενόπλοιο που ήταν ύποπτο ότι ήταν μέρος ενός «σκιώδους στόλου» που συνδέεται με τη Ρωσία και ότι συμμετείχε στις διακοπές των drones. Η Γερμανία ανέφερε επίσης συντονισμένες πτήσεις drones πάνω από ένα διυλιστήριο, ένα ναυπηγείο, ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο και τη διώρυγα του Κιέλου. Εν τω μεταξύ, σε όλη τη Βαλτική Θάλασσα, μήνες ζημιών σε υποθαλάσσια καλώδια και ενεργειακούς συνδέσμους έχουν εντείνει την ανησυχία. Κάθε ένα από αυτά τα επεισόδια είναι σοβαρό. Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν ξεπέρασε σαφώς το νόμιμο όριο που θα είχε ενεργοποιήσει τη συλλογική άμυνα βάσει του Άρθρου 5.
Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα με τις εγγυήσεις «τύπου ΝΑΤΟ». Το Άρθρο 5 είναι ισχυρό επειδή ορίζει ότι μια επίθεση σε έναν είναι επίθεση σε όλους, αλλά εξακολουθεί να χρειάζεται μια πολιτική διαδικασία που ξεκινά με διαβουλεύσεις και αφήνει κάθε σύμμαχο ελεύθερο να αποφασίσει πώς να απαντήσει. Γράφτηκε για ορατή επιθετικότητα: Στήλες στρατευμάτων σε σύνορα. Πλοία που πυροβολούν κατά μήκος μιας γραμμής. Μαχητικά αεροσκάφη που επιτίθενται σε έδαφος.
Η σημερινή πραγματικότητα είναι διαφορετική. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εκτοξεύονται εκτός ουκρανικού εδάφους, οι εισβολές μιας νύχτας σε συμμαχικές υποδομές ή οι κοπές καλωδίων από πλοία προορίζονται να βρίσκονται λίγο κάτω από τα επίσημα όρια. Ένα αντίγραφο του Άρθρου 5 εκτός της ολοκληρωμένης διοίκησης του ΝΑΤΟ, χωρίς μόνιμη συμμαχική παρουσία ή προ-συμφωνημένους κανόνες για την Ουκρανία, θα ήταν ακόμη πιο αργό και ασθενέστερο από το πρωτότυπο. Όταν εξετάζουν έναν μηχανισμό ασφαλείας για το Κίεβο, οι σύμμαχοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι πλέον καταναλωτής ασφάλειας. είναι συμβάλλων στην ασφάλεια. Μετά το περιστατικό της Πολωνίας, οι σύμμαχοι άρχισαν να ζητούν ουκρανική τεχνογνωσία για την καταπολέμηση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Ουκρανοί ειδικοί έχουν αναπτυχθεί στη Δανία για να μοιραστούν τακτικές για τη σύντηξη αισθητήρων, την παρεμβολή και τη χρήση αναχαιτιστών χαμηλού κόστους. Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ λένε τώρα ανοιχτά ότι η Ευρώπη πρέπει να μάθει πώς να νικήσει φθηνά μη επανδρωμένα αεροσκάφη χωρίς να εκτοξεύσει πυραύλους που κοστίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Αυτή είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή: Η Ουκρανία δεν λαμβάνει απλώς προστασία. Βοηθά στην κατασκευή της.
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας πρέπει επίσης να θυμούνται τι συνέβη το 1994. Σύμφωνα με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, το Κίεβο παραιτήθηκε από το τρίτο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο σε αντάλλαγμα για πολιτικές «διαβεβαιώσεις ασφαλείας» από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου . Αυτές οι διαβεβαιώσεις δεν ήταν νομικά δεσμευτικές.
Το 2014, η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και τροφοδότησε τον πόλεμο στο Ντονμπάς, ενώ αρνήθηκε ότι τα στρατεύματά της βρίσκονταν εκεί, χρησιμοποιώντας στρατιώτες χωρίς διακριτικά για να διατηρήσει την κατάσταση ασαφή. Ακόμα κι αν η Ουκρανία ήταν μέλος του ΝΑΤΟ τότε, αυτή η ασάφεια θα είχε εγείρει αμφιβολίες για το εάν εφαρμοζόταν το Άρθρο 5.
Το 2022, η Ρωσία εισέβαλε ανοιχτά. Σαφώς, οι μη εκτελεστές υποσχέσεις και οι συζητήσεις για τα όρια δεν σταματούν έναν αποφασισμένο επιτιθέμενο. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε εγγυήσεις που ενεργοποιούν αυτόματα τη δράση, όχι δηλώσεις που μπορούν να συζητηθούν τη στιγμή.
Αυτό που θα λειτουργούσε είναι ένα πακέτο που είναι πιο αυστηρό από το Άρθρο 5 στα ζητήματα που έχουν σημασία εναντίον ενός επιτιθέμενου κάτω από το όριο: Χρόνος, αυτοματισμός, παρουσία, πληροφορίες και παραγωγή.
Πρώτο Πρέπει να υπάρχουν αυτόματες ενεργοποιήσεις. Ένας νομικά επικυρωμένος μηχανισμός «αν-τότε» θα πρέπει να ενεργοποιηθεί εντός ωρών όταν πληρούνται σαφείς δείκτες: Κρατική είσοδος drones ή πυραύλων στον ουκρανικό εναέριο χώρο από έξω· μαζικές εισβολές drones σε παραμεθόριες περιοχές· καταστροφικές κυβερνοεπιθέσεις ή δολιοφθορές εναντίον καθορισμένων κρίσιμων υποδομών. Το αρχικό πακέτο θα περιλαμβάνει τόσο στρατιωτικά μέτρα όσο και αυστηρές κυρώσεις. Οι διαβουλεύσεις θα προσαρμόσουν την αντίδραση, όχι θα αποφασίσουν εάν θα υπάρξει.
Δεύτερο, Χρειάζεται να υπάρχει μια κοινή εναέρια και θαλάσσια ασπίδα που να αντιμετωπίζει τον ουκρανικό ουρανό και τις κοντινές θάλασσες ως μία ενιαία επιχειρησιακή εικόνα. Οι σύμμαχοι πρέπει να διατηρήσουν συνεχή κάλυψη ραντάρ και θαλάσσιας περιπολίας από αεροσκάφη· να συνδυάσουν αισθητήρες από χαμηλό έως μεγάλο υψόμετρο· να αναθέσουν κανόνες για την κατάρριψη drones κατά μήκος συμφωνημένων διαδρόμων·, να συνδυάσουν ηλεκτρονικό πόλεμο, εργαλεία κατευθυνόμενης ενέργειας και ραδιοσυχνοτήτων και αναχαιτιστικά χαμηλού κόστους με κλασικούς πυραύλους εδάφους-αέρος. Η δοκιμασία είναι οικονομική: η Ευρώπη πρέπει να κάνει τις ρωσικές επιδρομές drones ακριβές για τη Μόσχα, όχι για την ίδια.
Τρίτο Πρέπει να υπάρχει ορατή παρουσία και έτοιμη εφοδιαστική. Πριν από την ολοκλήρωση μιάς ενδεχόμενης εκεχειρίας, οι σύμμαχοι πρέπει να δημιουργήσουν προωθημένη εφοδιαστική: πυρομαχικά, ανταλλακτικά και κόμβους συντήρησης στην Πολωνία και τη Ρουμανία με μια μόνιμη αεροπορική γέφυρα στην Ουκρανία. Μετά από μια συμφωνημένη κατάπαυση του πυρός, μπορούν να εναλλάσσουν πολυεθνικά αποσπάσματα, πληρώματα αεράμυνας, ομάδες ναυτικής περιπολίας και μηχανικούς μέσω ουκρανικών λιμένων και αεροδρομίων. Ο στόχος δεν θα είναι η δημιουργία μόνιμων βάσεων, αλλά η διασφάλιση ότι οποιαδήποτε ανανεωμένη επίθεση θα προσελκύσει άμεσα αρκετές πρωτεύουσες
Τέταρτο Χρειάζεται να υπάρχει ένα σύμφωνο πληροφοριών. Οι σύμμαχοι πρέπει να μετακινηθούν από την ad hoc ανταλλαγή σε μια θεσμική συμφωνία με την Ουκρανία που ενσωματώνει δορυφόρους, σήματα, αισθητήρες ανοιχτού κώδικα και αισθητήρες πεδίου μάχης σε κοινά, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο προϊόντα. Η γρήγορη απόδοση είναι κεντρικής σημασίας: Το δικαίωμα στην αυτοάμυνα βασίζεται σε αυτό που μπορείτε να αποδείξετε και η αποτροπή βασίζεται στο να γνωρίζει ένας αντίπαλος ότι μπορείτε να το αποδείξετε γρήγορα.
Πέμπτο Χρειάζεται να υπάρξει μια συμφωνία παραγωγής. Η πολυετής χρηματοδότηση θα πρέπει να στηρίζει τη συμπαραγωγή στην Ουκρανία μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εξαρτημάτων αεράμυνας και βλημάτων πυροβολικού, παράλληλα με ευρωπαϊκά και αμερικανικά εργοστάσια που κατασκευάζουν τα συστήματα υψηλής τεχνολογίας που εξακολουθούν να λείπουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη. Οι σύμμαχοι θα πρέπει να δεσμευτούν να αγοράσουν ουκρανικά συστήματα σε μεγάλη κλίμακα και να συνδέσουν τις εγγυήσεις με την συμβατική παραγωγή, όχι με ανακοινώσεις. Τα κενά περιοδικά δίνουν κενές υποσχέσεις.
Αυτά τα μέτρα δεν θα αντιγράφουν το γράμμα του Άρθρου 5. Θα αντιμετωπίσουν μια διαφορετική απειλή με εργαλεία που μπορούν να την αντιμετωπίσουν. Η πρόσφατη εμπειρία της Ευρώπης, στους ουρανούς της Πολωνίας, στα γερμανικά ναυπηγεία, στα δανέζικα αεροδρόμια και στη Βαλτική Θάλασσα, δείχνει πώς ένας αντίπαλος μπορεί να ασκήσει σταθερή πίεση χωρίς να ενεργοποιήσει τους κλασικούς ορισμούς της «ένοπλης επίθεσης». Αν η Ουκρανία λάβει μόνο γλώσσα «τύπου ΝΑΤΟ», θα κληρονομήσει τα ίδια κενά εκτός της συμμαχίας. Εάν, αντίθετα, η Ουκρανία και οι εταίροι της κλειδώσουν αυτόματες απαντήσεις, μια κοινή εικόνα αέρα, ορατή παρουσία, πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και μια βιομηχανική βάση που να συμβαδίζει, θα χτίσουν κάτι ισχυρότερο: Μια εγγύηση που λειτουργεί στον κόσμο όπως είναι, όχι στον κόσμο όπως ήταν.
PURL για Ουκρανία-ΝΑΤΟ. Και η Ελλάδα συμμετέχουσα.
Το PURL προσφέρει μερική ασφάλεια στην Ουκρανία Βρυξέλλες, Στις 15 Οκτωβρίου 2025 ήταν η τρίτη συνάντηση των 32 υπουργών άμυνας του ΝΑΤΟ για το 2025 (οι προηγούμενες συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν τον Φεβρουάριο και τον Ιούνιο) και η πρώτη από τη Σύνοδο Κορυφής της Χάγης τον Ιούνιο, η οποία συμφώνησε σε έναν νέο πολιτικό στόχο για τις στρατιωτικές δαπάνες ύψους 5% του ΑΕΠ (συμπεριλαμβανομένου 3,5% για την βασική άμυνα και 1,5% για θέματα που σχετίζονται με την άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία).
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε εν μέσω έντονης ανησυχίας για τις πρόσφατες φερόμενες παραβιάσεις του εναέριου χώρου από ρωσικά drones και μαχητικά αεροσκάφη. Στόχος ήταν να γίνει απολογισμός της αποτρεπτικής και αμυντικής στάσης του ΝΑΤΟ, με ιδιαίτερη έμφαση στα εξής:
την αναθεώρηση της εφαρμογής νέων στόχων δυνατοτήτων και την πρόοδο στην ενίσχυση της διατλαντικής αμυντικής βιομηχανικής βάσης· την αναθεώρηση των αποστολών και των επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ (συμπεριλαμβανομένης της νέας δραστηριότητας Eastern Sentry)· την έναρξη περαιτέρω εργασιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των drones· και τη συνεχή υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Κύρια συμπεράσματα: Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αγοράζουν αμερικανικά όπλα για την Ουκρανία στο πλαίσιο μιας οικονομικής συμφωνίας γνωστής ως Λίστα Προτεραιοτήτων Απαιτήσεων για την Ουκρανία (PURL) που ξεκίνησε τον Αύγουστο. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, είχαν δεσμευτεί 2 δισεκατομμύρια δολάρια στο πλαίσιο του PURL.
Σύμφωνα με την Ουκρανία, οι συνομιλίες στις Βρυξέλλες οδήγησαν σε νέες δεσμεύσεις που υπερέβαιναν το 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια: τουλάχιστον 422 εκατομμύρια δολάρια μέσω του PURL και άλλα 715 εκατομμύρια δολάρια για άμεσες προμήθειες από Ουκρανούς παραγωγούς.
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, ο αριθμός των κρατών μελών που δεσμεύτηκαν στο PURL αυξήθηκε από έξι σε δεκαεπτά. Η κυβέρνηση στο Κίεβο άφησε να εννοηθεί ότι θα χρειαστεί 120 δισεκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση του πολέμου το 2026, με τα μισά να προέρχονται από εθνικούς πόρους και τα άλλα μισά από στρατιωτική βοήθεια.
Σε απάντηση στις πρόσφατες φερόμενες ρωσικές αεροπορικές εισβολές στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ, οι υπουργοί συμφώνησαν να εφαρμόσουν πρόσθετα μέτρα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένης της δοκιμής ολοκληρωμένων συστημάτων κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο πλαίσιο του Eastern Sentry, καθώς και στην ενίσχυση συνεργατικών αναπτυξιακών προσεγγίσεων με την ΕΕ και τον ιδιωτικό τομέα. 13 κράτη μέλη (Καναδάς, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Ισπανία, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο) συμφώνησαν να ξεκινήσουν την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής προσομοιωμένης εκπαιδευτικής ικανότητας.
1 attachment
