Οι Η.Π.Α ανάβουν φωτιές στη Κ. Ασία. Με ένα «χτύπημα» εμπλέκουν Ρωσία – Κίνα – Ιράν
Η αποχώρηση των Αμερικανικών δυνάμεων από το αεροδρόμιο Μπαγκράμ , σηματοδοτεί το τέλος της εικοσαετούς παρουσίας στο Αφγανιστάν. Εν μέρει δίνει την εντύπωση παραδοχής ήττας έναντι των Ταλιμπάν, αν και δεν γνωρίζουμε το πλήρες πεδίο κατανόησης μεταξύ των ΗΠΑ και των Ταλιμπάν, εκτός από τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 2020.
Κίνα και Ρωσία έσπευσαν να αντιδράσουν στην αποχώρηση των ΗΠΑ, καθώς εκτιμάται ότι θα παρουσιαστούν προβλήματα στη αυλή και τα σύνορά τους.
Η ολοκλήρωση της αποχώρησης των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν θα ανοίξει το δρόμο για να επιτύχουν πολλαπλούς εγχώριους και διεθνείς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της Κίνας.
Η σύλληψη του Οσάμα Μπιν Λάντεν και η πρόληψη περαιτέρω τρομοκρατικών επιθέσεων από τα εδάφη του Αφγανιστάν, αρχικοί στόχοι που επετεύχθησαν, με βαρύ όμως τίμημα. Ο θάνατος 2.448 στρατιωτών των ΗΠΑ και ο τραυματισμός 20.722, καθώς και δαπάνη ενός τρισεκατομμύριου δολαρίων μεγάλο μέρος των οποίων δαπανήθηκε για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας, οδήγησαν στο μη περαιτέρω.
Πέρα από το καθαρά εθνικό συμφέρον, οι ΗΠΑ έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι, μπορεί να είναι υπερδύναμη, οι δικοί τους όμως πόροι είναι περιορισμένοι και θα πρέπει να αξιοποιηθούν με τον βέλτιστο τρόπο για να αντιμετωπιστούν άλλες πιεστικές προκλήσεις.
Η ανάδυση της Κίνας ως παγκόσμιας πλέον δύναμης, σε πολλαπλούς τομείς οδηγεί στην άμεση επανεξισορρόπηση προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού για να προστατευτούν οι σύμμαχοι και οι εταίροι στην περιοχή. Η στρατιωτική αποδέσμευση από το Αφγανιστάν έδωσε στον Πρόεδρο Μπάïντεν την ευκαιρία να εφαρμόσει την αμερικανική πολιτική «Pivot to Asia». Παράλληλα εκπονείται ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, που θα περιορίσει την οικονομική εξάρτηση των συμμάχων από το Πεκίνο !
Τις τελευταίες δεκαετίες, που οι ΗΠΑ είχαν την ευθύνη εξασφάλισης σταθερότητας στο Αφγανιστάν, η Κίνα αποκόμισε οικονομικά οφέλη στη Μέση Ανατολή και τις παρακείμενες περιοχές, εξασφαλίζοντας και τον ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό της, κάτι που τώρα πλέον θα αρχίσει να την απασχολεί. Τρείς μήνες μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους (9/11), η Κίνα εντάσσεται στο Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ένα γεγονός καθοριστικό, που της έδωσε την ευκαιρία να ενσωματωθεί στην παγκόσμια αγορά και να οικοδομήσει μια οικονομία που έχει πλέον γίνει ισχυρή απειλή.
Εικόνα 1 Χάρτης Κεντρικής Ασίας
Αν και είναι σύμπτωση, είναι εξαιρετικά συμβολικό ότι το ποσό που είχαν ξοδέψει οι ΗΠΑ – ένα τρισεκατομμύριο δολάρια – στις δύο δεκαετίες στρατιωτικής συμμετοχής τους στο Αφγανιστάν, είναι σχεδόν το ίδιο με το κρατικό χρέος που διακρατεί η Κίνα (1,3 τρις).
Καθώς η δυναμική αντιπαράθεσης των ΗΠΑ-Κίνας αποτελεί σημαντική επιταγή για την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, η πορεία της θα επηρεαστεί από πέντε κρατικούς φορείς, Ρωσία, Τουρκία, Ιράν, Ινδία και Πακιστάν και τρεις μη κρατικούς παράγοντες , Ταλιμπάν, ISIS και Αλ Κάïντα.
Οι Αφγανοί Μουτζαχεντίν είχαν παίξει καταλυτικό ρόλο για τις ΗΠΑ, εναντίον της Σοβιετικής ένωσης. Αυτό το πρότυπο θα μπορούσε, ίσως και έχει ήδη μυστικά συμφωνηθεί, μεταξύ ΗΠΑ – Ταλιμπάν, για να παίξει ανάλογο ρόλο εναντίον της Κίνας, καθώς υπάρχει η γνωστή σχέση τους με τους Ουïγούρους, καρφί στο μάτι του Πεκίνου.
Η Κίνα μοιράζεται τα σύνορά της με το Αφγανιστάν μέσω της επαρχίας Xinjiang (Ουïγούροι), μια περιοχή που είναι επί του παρόντος κεντρική στη στρατηγική των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της Κίνας( αποσχιστικές τάσεις, διέλευση δρόμου Μεταξιού, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ). Το Πεκίνο δίνει έμφαση στην ανάπτυξη σιδηροδρομικών και οδικών αξόνων, προκειμένου να υπερκεράσει τις θαλάσσιες οδούς που είναι πιο ακριβές και δεν ελέγχονται από την ίδια.
Για τη Ρωσία, το Αφγανιστάν είναι σημαντικό λόγω του κεντρικού γεωπολιτικού ρόλου του στην Κεντρική Ασία, την οποία θεωρεί ως δική της σφαίρα επιρροής, επιρροή που βρίσκεται υπό πίεση από μια ανερχόμενη Κίνα. Στις χώρες αυτές διατηρεί στρατιωτικές υποδομές. Παρά τη συγκλίνουσα πορεία Κίνας και Ρωσίας ενδέχεται να επικρατήσουν οι σημαντικές διαφορές τους σε θέματα περιφερειακής ασφαλείας, που θα αναδυθούν μετά την αμερικανική αποχώρηση, ανατρέποντας την όποια συνεργασία.
Η Τουρκία, η οποία δεν μοιράζεται τα σύνορά της με το Αφγανιστάν, συμφώνησε να παράσχει την ασφάλεια του αεροδρομίου της Καμπούλ μετά τις ΗΠΑ, υπό τη προϋπόθεση κάλυψης από ΗΠΑ. Η δραστηριοποίησή της στην περιοχή, έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις της Ρωσίας.
Το Ιράν φιλοξένησε συνομιλίες υψηλού επιπέδου στις 7 Ιουλίου μεταξύ των εκπροσώπων των Ταλιμπάν και της κυβέρνησης του Αφγανιστάν, υποδηλώνοντας τον αυξημένο ρόλο του στο μέλλον του Αφγανιστάν. Το Ιράν μοιράζεται πάνω από 900 χλμ. και φιλοξενεί πάνω από δύο εκατομμύρια Αφγανούς πρόσφυγες. Ενώ ένα επιδεινούμενο σενάριο ασφάλειας στο Αφγανιστάν θα μπορούσε να διογκώσει ουσιαστικά αυτόν τον αριθμό, η συνεργασία με τους Ταλιμπάν είναι επίσης σημαντική για το Ιράν προκειμένου αντισταθμίσει τη αντίπαλη σουνιτική Σαουδική Αραβία.
Το Πακιστάν πρόκειται να φιλοξενήσει τη διάσκεψη ειρήνης του Αφγανιστάν στις 17-19 Ιουλίου, καθώς ενδιαφέρεται για τη σταθερότητα της περιοχής, αλλά και για τη προώθηση άμεσα ή έμμεσα των Κινεζικών συμφερόντων, ειδικά στις υποδομές του Δρόμου του Μεταξιού (BRI).
Η Ινδία «παρακολουθεί επίσης στενά» την εξελισσόμενη κατάσταση ασφαλείας του Αφγανιστάν για να προστατεύσει το δικό της συμφέρον και έχει επιδοθεί σε διπλωματία υψηλού επιπέδου για την επίλυση της τρέχουσας κρίσης.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ Ταλιμπάν, Αλ Κάïντα και ISIS θα επηρεάσει το μέλλον όχι μόνο του Αφγανιστάν αλλά και ολόκληρης της περιοχής της Μέσης Ανατολής και πέραν αυτής. Μέχρι στιγμής, οι Ταλιμπάν έχουν διαβεβαιώσει ότι δεν θα επιτρέψουν ούτε στο ISIS ούτε σε άλλες ομάδες, όπως οι Ουïγούροι ή Αυτονομιστικό κίνημα Αν. Τουρκεστάν/ ETIM, να χρησιμοποιήσουν το αφγανικό έδαφος εναντίον των γειτόνων του. Ωστόσο, δεδομένων των στενών ιστορικών δεσμών μεταξύ Ταλιμπάν και Αλ Κάïντα, είναι πιο εύκολο να το πούμε παρά να το κάνουμε. Σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΗΕ , διατηρεί προς το παρόν, χαμηλό προφίλ, υπό τους Ταλιμπάν.
Εικόνα 2 Εκπαίδευση παραστρατιωτικών ΕΤΙΜ
Σημειωτέον ότι το ΕΤΙΜ, ενώ ΟΗΕ και ΗΠΑ το χαρακτήριζαν από 2002 ως τρομοκρατική οργάνωση το Νοέμβριο 2020 ο πρόεδρος Τράμπ, το αποχαρακτήρισε, ενώ είχε αρχίσει και τη διεθνή υποστήριξη των Ουïγούρων. Τυχαίο, δεν νομίζω, καθώς οι ανωτέρω δυνάμεις στρέφονται κατά της Κίνας.
Εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν επίσης να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από το Ιράκ, τότε το ISIS μπορεί να αναβιώσει. Και αν αυτές οι τρεις ομάδες ενωθούν, αυτό μπορεί να δημιουργήσει χάος όσον αφορά την περιφερειακή ασφάλεια, διατηρώντας απασχολημένους όλους τους ενδιαφερόμενους.
Κίνα, Ρωσία και Ιράν, είναι αναμφισβήτητα περιφερειακοί και παγκόσμιοι αντίπαλοι των Ηνωμένων Πολιτειών και με ένα μόνο χτύπημα ο Πρόεδρος Μπάïντεν, τους έχει εμπλέξει στο έργο της σταθεροποίησης του Αφγανιστάν και ανάληψης της ευθύνης της ασφάλειάς του, καθώς διακυβεύονται σημαντικά συμφέροντά τους.
Κλείνοντας δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε την αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς τη Ευρώπη και ιδιαίτερα προς Ελλάδα και Βαλτικές χώρες, που ήδη ενθαρρύνεται από τη Λευκορωσία και Τουρκία.
(Πληροφορίες από The Eurasiantimes, The Geopolitics, Begin-Sadat Agency, SL PRESS)
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
